Cari açık yön değiştiriyor

Son dönemde de buna benzer bir süreç yaşadık. Küresel krizin bize bulaşması sonucunda büyümemiz hız kesti, ithalatımız önemli ölçüde geriledi, cari açığımız küçüldü. Ardından kısa bir büyüme spazmı yaşadık. Bu defa da hızlanan büyüme sonucu  ithalatın hızla attığına ve cari açığın ciddi boyutlara çıktığına tanık olduk. 2012 yılında ekonomi tekrar yavaşlarken  cari açığımız ciddi ölçüde  geriledi. Çok sevindik.          

Sevindik ama büyüme-ithalat-cari açık hattındaki zafiyetimizi de aklımızdan uzak tutamadık. Büyümenin yüzde ikilere kadar düştüğü dönemde cari açığı azaltmıştık ama büyüme yeniden hızlandığında ithalatımız artmaya başlayacak, cari açık da büyüyecekti. Hepimiz bunu beklemeye başladık.

                                                         *             *              *

Yeni açıklanan ödemeler dengesi verilerine bakılırsa beklediğimiz tarih Şubat 2013'de gelmiş gibi görünüyor. Ama burada biraz karışık bir tablo var. Aylık cari açık rakamlarına bakarsanız Ocak ayında 5.8 milyar dolar olan cari açık Şubat ayında 5.1 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Yani aylık bazda cari açık biraz daha gerilemiş. Birikimli sayılar ise farklı bir tablo veriyor. 2012  yılının ilk iki ayında 9.8 milyar dolar olan cari açık bu yılın Ocak-Şubat döneminde 10.9 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Yani yılın ilk iki ayında cari açığımız büyümüş. 

Cari açığın yıllıklandırılmış (12 aylık)  büyüklükleri de buna benzer bir tablo veriyor. 2012 yılının Aralık ayında geriye dönük 12 aylık dönemin cari açık büyüklüğü 47.4 milyar dolar olarak hesaplanmış. Bu senenin ilk ayında cari açık sanki aynı düzeyde kalmış (47.5 milyar dolar). Şubat ayında ise yıllıklandırılmış  cari açık 48.3 milyar dolara çıkmış. Bu rakam uzun süredir cari açıkta ilk önemli artışı simgeliyor 

Bu bulguları Ocak ayında dip yapan cari açığın Şubat ayında dipten yükselmeye başladığı şeklinde yorumlamak yanlış olmaz diye düşünüyorum. Şubat sonrasında ne olduğunu  henüz  bilmiyoruz.  O nedenle yorumun vadesini uzatmak  sakıncalı olabilir. Yine de açığın dipten döndüğünü, yönünü yukarıya çevirdiğini ve büyük olasılıkla  yıl içinde bu seyri muhafaza edeceğini  söylemek mümkün görünüyor.  

                                                         *            *             * 

Bu görüntüden iki sonuç üretilebilir diye düşünüyorum.  Birincisi büyüme ile bağlantılı.  Yılın ikinci ayında artmaya başlayan cari açık büyümenin de hızlandığının işareti olarak kabul edilebilir. Kapasite kullanımı, sanayi üretimi gibi tahmin araçları da bu yöne işaret ediyor. Geçen yılın son  çeyreğinde  önceki üç aylık döneme göre büyüme hızının sıfır olduğu biliniyor.  Bu durumda, eğer ekonomide reel bir  gerileme  yoksa, ki bunu ima eden  hiçbir işaret yok,  2013'ün ilk üç ayında büyüme hızı, üflesek bile,  sıfırın üstüne çıkacak demektir. Yani bu yılın ilk çeyreğinde büyüme hızının önceki üç aydan daha yüksek olmasında bir marifet yok. Yeni açıklanan  cari açık bilgilerinin  önemi ilk üç ayda üflemenin  ötesine geçen bir büyüme ivmesine işaret ediyor olması. 

Artmaya başlayan cari açık bilgisinden üretilecek ikinci sonuç işin finansman boyutu ile ilgili. Cari açığın artıyor olması finansman ihtiyacının da artacağı anlamına geliyor. Bugünün küresel koşullarında bunun getireceği bir sıkıntı olmaz gibi görünüyor. Para bol maliyeti de düşük olduğu sürece   büyüyen açığın finansmanı meselesi gündeme bile gelmeyebilir. Ancak bu koşulların yıl içinde değişme olasılığı da oldukça yüksek. Bizim tempomuza ve dışarıdaki likidite gelişmelerine bağlı olarak  yıl sonuna doğru "açık finansmanı" tartışmaları yapmaya başlarsak şaşırmamak gerekir.