Fed haftası

Bu hafta Merkez Bankaları ön planda olacak. Para yönetimine ilişkin açıklamalar yapılacak. Bizim TCMB’nin aylık  toplantısı dündü.  Para yönetiminin ana parametrelerinde bir değişiklik yapılmadı. Beklenti de bu yöndeydi zaten. Bizde önemli bir gelişme olmadı yani.

Ama dünya ekonomisi için durum farklı. Küresel likiditenin ana kaynağı olan ABD’de bu hafta iki önemli toplantı var. Önce Fed’in para politikasını  belirleyen komitesi (FOMC) toplanacak. Fed’in Eylül toplantısı uzun zamandır merakla bekleniyordu. Beklentinin ana nedeni para politikasındaki rejim değişikliği konusuna açıklık getirme olasılığı. Hatta, bu toplantıda söz konusu değişimin  zaman ve miktar değişkenlerine ilişkin bir yol haritası açıklanması olasılığı da var.

Haftanın ikinci Fed olayı ise Başkan  Bernanke’nin FOMC toplantısının arkasından  bir basın toplantısı yapacak olması. Bernanke yıl başında  başkanlık görevinden ayrılacak. Dolayısıyla eylül toplantısı muhtemelen Bernanke’nin son önemli toplantısı olacak. Küresel krizi sürecinde ve sonrasında uygulanan fazlasıyla gevşetilmiş para politikasının baş mimarı ve uygulayıcısı olan Bernanke’nin para rejiminin değiştirilmesi konusundaki söylemi ve vereceği olası işaretler bu nedenle de merakla bekleniyor.

Anlayacağınız, haftayı Fed’in  önümüzdeki dönemde uygulayacağı  para politikasının karakterine ilişkin açıklamalar ve bunların tartışılması ile geçireceğiz. Haftaya  “Fed Haftası” dememin nedeni bu. 

                                                          *               *               *

Aslında önümüzdeki dönemde Fed’in uygulamak istediği para politikasının ana karakteri az çok belli. Uzun zamandır  sürdürülen gevşek para politikasının (bol likidite-düşük faiz) yönü değiştirilecek. Fed bir süredir devam ettirdiği mali varlık satın alımı karşılığında ekonomiye nakit verme politikasından  (QE) belli bir süreç içinde çıkacağını ilan etmişti. Buna para politikasında rejim değişikliği dediğim biliniyor. Fed’in ilk açıklamasından bu yana  rejim değişmesinin ne zaman başlatılacağı ve nasıl yürütüleceği meselesi yakından izleniyor.                                                      

Malum, Fed’in para rejimini  değiştireceği yolundaki açıklaması büyük bir huzursuzluk yarattı. Huzursuzluk aktörlerin  bol para rejimi sürecindeki imkanlarını ve konforlarını kaybedecek olmasından kaynaklanıyor. Küresel ölçekte fon hacmi daralacak, maliyet (faiz) yükselecek. Bu beklenti huzursuzluk yaratıyor. Bu hafta Fed ve Bernanke’nin bu noktalara ilişkin açıklamalar yapması, en azından bazı işaretler vermesi bekleniyor.

Fed uzun bir süredir ayda 80 milyar dolar tutarında kağıt alarak ekonomiye bu miktarda likidite veriyor. Bunun hemen sıfırlanıp, birikmiş likiditenin de aceleyle çekilme olasılığı aktörlerin uykusunu  kaçırıyor. 

Fed kaynakları  başından beri sürecin böyle işlemeyeceğini, fiili parasal daralmanın hemen gerçekleşmeyeceğini söylüyor. Önce aylık bazda ekonomiye verilen likidite, adeta taksitle, eksiltilecek. Aylık 80 milyar dolar olan likidite verilmesi sıfırlandıktan sonra, muhtemelen yine taksitle, yıllardır birikmiş olan aşırı likidite geri çekilecek.

Dikkat ederseniz  ilk aşamada toplam  likidite daraltılmayacak sadece artış hızı yavaşlatılacak. Aktörler, önlerini görebilmek açısından,  bu aşamanın süresini ve olası taksitlerini bilmek istiyorlar. Bu noktalarda rivayet muhtelif. İlk açıklamada aylık daraltılmanın hemen yılın ortasında başlatılacağı ve yıl sonuna kadar tamamlanacağı öngörülüyordu. Aylık 80 milyar dolarlık  genişlemenin önce 60'a sonra 40'a ardından 20'ye indirilip sonuçta sıfırlaması bekleniyordu.

Bu günlerde bu algı bütünüyle değişmiş görünüyor. Sürecin önümüzdeki yıl ortasına doğru başlatılması,  aylık 10-15 milyar dolarlık eksiltmelerle sürdürülmesi ve  ilk aşamanın 2015 yılının ilk yarısında tamamlanması bekleniyor. 

Bu ayrıntı önemli. Zira para daralmasının boyutu  ve süresi faizin ne zaman yükseltileceği ile de yakından bağlantılı. Örneğin, böyle yumuşatılmış bir aylık taksitli daraltmanın benimsenmesi halinde birinci aşamanın sonuna kadar ekonomiye toplam 400 milyar dolar daha likidite verilecek. Bu durumda faiz oranlarının hemen yükseltilmesi söz konusu olmayabilir. Daraltma hızlandırılırsa faizlerin yükselmesi de yakınlaşacak demektir.

Bu noktalarda şimdiye kadar Fed’den net bir açıklama gelmedi. Bu haftaki toplantılarda meselenin artık açıklığa kavuşturulması bekleniyor. Haftanın Fed haftası olmasının esas nedeni bu. FOMC bir şey söylemezse, belki Bernanke giderayak bir tüyo verecek.