Genel tarım sayımına doğru
“Tarımda planlamanın ilk şartı” başlıklı köşe yazım 31 Ocak 2023’te Dünya Gazetesi’nde yayınlanmıştı.
O yazımızda Peter Drucker’a atfen “Ölçemezsen yönetemezsin” mottosuyla, etkili bir planlama için işletmeden ülke düzeyine kadar, üretim ve pazarlamanın her detayı için sağlıklı ve güncel verilere, analizlere ve bilgiye ihtiyaç duyulduğunu vurgulamıştık. O günden bugüne, planlı üretim, sözleşmeli üretim ve atıl araziler konusunda yasal düzenlemeler yapıldı, ikincil mevzuatlar çıkartıldı.
Gerek dokuz ay önceki yazımızda gerekse konuya ilişkin son yazılarımızda sürekli olarak etkili bir bilgi yönetim sisteminin oluşturulması gerektiğini vurguladık. Bu sistemin karar destek aşamalarında yapay zekadan en üst düzeyde yararlanılması gerektiği dile getirdik.
Bunun en önemli aşaması genel tarım sayımıdır. Bu konuda önemli bir adım atıldı ve müjdesini Bakanımız İbrahim Yumaklı’dan aldık. Planlı üretim açısından da önemine vurgu yapan Sayın Bakan, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ile TÜİK arasında genel tarım sayımı yapılmasına ilişkin protokolün imzalandığını duyurdu.
Yumaklı, “Genel tarım sayımı yaparak planlı üretim ve sözleşmeli üretim gibi tarım politikalarımızın odak noktasını oluşturacak uygulamalarımıza yön vereceğiz. Tarımsal üretimde sürdürülebilirliği, verimliliği, kaliteyi ve kayıtlılığı daha da artırarak Türkiye Yüzyılı’nı üretimin ve üreticinin yüzyılı yapacağız” şeklinde konunun önemine vurgu yaptı.
Sayımda öncelikle, henüz kayıtlarda yer almayan araziler belirlenecek, bunları işleten işletmeler belirlenecek. Bilgi formları, veri girişleri için yazılımlar hazırlanacak ve eğitimler verilecek… Ülkemizde en son tarım sayımı 2001 yılında yapıldı.
TÜİK’in “Tarımsal İşletme Yapı İstatistikleri”nde, tarımsal işletmelerinin yapılarını ortaya koymak için genel tarım sayımları kapsamında yapılan çalışmaların, veri kaynağı, veri derleme yöntemi ve tahmin düzeyi bakımından farklılık gösterdiği ifade ediliyor.
Yine aynı kaynakta, ülkemizde şimdiye kadar yedi defa genel tarım sayımı uygulandığı, köy genel bilgilerinin tam sayım yöntemi ile tarım işletmelerine ait bilgilerin ise örnekleme yöntemi ile derlendiği belirtiliyor. TÜİK’in her 10 yılda bir genel tarım sayımı yapması gerekiyor.
Başta akademik camia olmak üzere, tarım politikalarına yön verenler ve sektörün tüm paydaşları bu güncel verilere ihtiyaç duyuyor. Güncel olmayan veriler, yapılan analizleri ve uygulanan politikaları anlamsız hale getiriyor. İlk tarım sayımından bu yana geçen 22 yılda teknoloji çok ilerledi.
Artık kâğıt-kalemle veri toplayıp onları dijital ortamlara aktarmak için zaman kaybetmek ve birçok hatalara maruz kalmak yerine, sahadan doğrudan verilerin dijital ortamlara aktarılması ve anlık olarak gelişmelerin zaman ve mekândan bağımsız görülebilmesi mümkün. Ayrıca 2001’de olduğu gibi tarım sektörünün anlık fotoğrafının çekilmesi yerine bir video kaydı gibi, tüm değişimleri anlık olarak takip eden, yaşayan bir sisteme geçilmesi gerekiyor.
Artık 22 yıllık bir beklemenin ötesinde her beş veya on yılda yapılacak tarım sayımları da yetersiz kalacaktır. Adrese Dayalı Nüfus Sayımı ile tüm nüfus hareketleri nasıl anlık olarak izlenebiliyor ve her türlü istatistik analizler her an elde edilebiliyorsa, genel tarım sayımında da benzer bir sistem oluşturulmalı.
Nüfus müdürlüğünün birimlerinden daha fazla sayıda Tarım ve Orman Bakanlığının en ücra yerlerde birimleri mevcut. Böyle bir sistem, tarımsal üretim planlamasından kaynak kullanım planlamasına, sözleşmeli üretime, coğrafi bilgi sistemine, verim tahminine ve etkili tarımsal destekleme politikalarına kadar kullanılabilecektir.
Veri girişlerinde tekerrür, hata ve gecikmeler önlenebilecek, hız ve verimlilik sağlanacaktır. Bakanlık bünyesinde kurulacak olan Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu’nun karar almada en büyük yardımcısı, yukarıda bahsettiğimiz şekilde dinamik bir veri yönetim sisteminin kurulması olacaktır. Sağlıklı veri olmazsa ölçemezsiniz. Ölçemezseniz planlayamazsınız. Planlayamazsanız, israf eder, hesap soramazsınız.