İhbar tazminatı bölünemez!

İş Kanunu'nda yer alan haklardan birisi de ihbar tazminatıdır. İşveren veya işçi, yasada öngörülen önellere ve usule uymaksızın hizmet akdini feshederse, diğer tarafa bir tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu tazminata ihbar tazminatı denir.
İhbar tazminatı, bildirim koşullarına uymayan tarafın ödemekle yükümlü olduğu bir tazminat olup, ödenmesi ancak süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin feshedilmesi halinde söz konusudur. Diğer bir deyişle hem işçinin hem de işverenin iş sözleşmesinin feshinden dolayı zor durumda kalmaması için taraflara süre tanınmasına yöneliktir.
Bildirim süresini beklemeksizin işçinin iş sözleşmesinin sona erdirilmesi durumunda, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte işçi ihbar tazminatına hak kazanmakta olup, ihbar tazminatının da derhal ödenmesi gerekmektedir. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekmektedir.

Bu bildirim üzerine;

- İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta,

- İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta,

- İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta,

- İşi üç yıldan fazla sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak sekiz hafta geçmesi üzerine iş sözleşmesi feshedilmiş olur.

Belirtilen bu süreler asgari olup taraflar arasında yapılacak sözleşmeler ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabiliyor. Ancak tek şart çalışma hayatının olağan akışına aykırı olmamasıdır. Örneğin 1 yıl süre için ihbar öneli verilmesi şartı getirilemez. Söz konusu bildirim (ihbar) süreleri hem işçiye hem de işverene tanınmıştır.

İşçi veya işverenin tek taraflı bir irade beyanı ile sözleşmeyi sona erdirecek tarafın, biri öteki tarafa kanunda düzenlenen süre kadar önceden bildirimde bulunarak fesih bildiriminde bulunabileceği gibi, bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi feshetmesi mümkündür. Süresi belirsiz veya belli olan akitlerde haklı bir nedenin varlığı halinde süre vermeksizin fesih bildiriminde de bulunabilir.

Kural olarak işçi veya işveren ihbar öneli kullandırmak zorundadır. İhbar süresine uymayan taraf, diğer tarafa ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. Taraflar anlaşarak ihbar süresinin kullanılmamasına karar verebilir. İşçi istifa ettiğinde ihbar süresinde çalışmak zorunda olmakla beraber işçi ve işveren ihbar süresini çalışmadan sonlandırabilir.

Ancak çalışanın ihbar süresi kullanmak istemesine rağmen, işverenin ihbar süresine tek taraflı muhalefet etmesi ihbar tazminatı yükümlülüğünü doğuracaktır.

İhbar tazminatının hesaplanmasında işçinin temel günlük ücretine ilaveten, işveren tarafından sağlanmış bulunan para ve parayla ölçülmesi mümkün sözleşme ve kanundan doğan hakların da göz önünde tutulması gerekmektedir.

***
İş arama izninde çalışan fazla mesai alır!

İhbar süreleri içinde işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapılmadan verilmesi gerekmektedir.

İş arama izninin süresi günde iki saat olarak kullandırılacak olup işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir.

Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.