İş modeliniz kadar güçlüsünüz
Özellikle içinde bulunduğumuz bu zorlu değişim ve dönüşüm döneminde iki hata lüksümüz yok. Biri stratejimiz, diğer ise iş modelimiz. Strateji gelecek hayalimize yani vizyonumuza ulaşma planımız. İş modeli ise bu planı nasıl uygulayacağımız.
İş modeli nedir?
İş modeli, bir şirketin değer yaratma ve bu değeri müşterilerine sunma süreçlerini kapsayan çerçevedir. Şirketin kimin, hangi problemini, nasıl çözdüğünün; kime, neyi, nasıl sunduğunun ve nasıl para kazandığının şematik bir ifadesi denilebilir. Bir işletmeyi bir makine olarak düşünün. İş modeli, makinenin değer yaratmak için nasıl çalıştığını detaylandıran çalışma planıdır. Esasen, bir şirketin nasıl para kazandığı ve kendini nasıl sürdürdüğünün arkasındaki modeldir. Günümüzün hızlı tempolu, teknoloji odaklı dünyasında, değişen tüketici ihtiyaçlarını, teknolojik gelişmeleri ve rekabet ortamını anlamak ve uyum sağlamak için iş modelinizi sürekli olarak uyarlamak ve yenilemek durumundasınız.
Stratejiniz ve iş modeliniz birlikte çalışmalı
Startup’lardan büyük ölçekli şirketlere kadar, her konuda eksiklik, zafiyet veya hata tolere edilir ama yanlış strateji ve iş modeli sizi oyun dışına iter. Strateji gelecek hayalimiz olan vizyonumuza, hangi amaç, hedef ve yollar ile ulaşacağımızı ortaya koyan en önemli iş aracıdır. İş modeli ise, bu amaç ve hedefleri, hayata geçirmek için ortaya koyduğumuz operasyon modelidir. Türkiye’de üç grup şirket var: 1- Stratejiyi hatalı belirleyen ya da belirleyemeyen şirketler. Bu en kötü durum. 2- Stratejiyi doğru belirleyip, iş modelini hatalı kurgulayan şirketler. Burada strateji ve iş modeli arasındaki boşluk sürdürülebilir başarıyı engeller. 3- Her ikisini de doğru kurgulayanlar. Çok başarılı olanlar zaten bunlar.
İş modeliniz değişim ve yıkıcı dönüşüme uyum sağlamalı
Birinci gruptaki şirketler için yapılacak şey önce inovasyona dayalı strateji geliştirme kültürü ve süreçlerini kazanmaları. Bu konuda daha önce çok yazmıştım, merak edenler geçmişe dönük bakabilirler. Esas mesele iş modeli. Aslında ülkemizdeki şirketlerin en çok zorlandığı konu da bu. Çünkü strateji geliştirme konusunda daha bilinçli, açık ve esnek olsalar da doğru iş modeli belirleme veya iş modeli inovasyonu ile çevrede gerçekleşen yıkıcı dönüşümlere uyum sağlama noktasında başarılı değiller. Diğer bir ifade ile, değişimi görüyor, stratejik adımlar açılımlar yapıyor ama iş modelimizi bununla uyumlandıramıyoruz. Gerçekten de ülkemizde şirketlerin belki de %60’ı ikinci grup şirketler.
İş modeli nelerden oluşur?
Değer Önerisi: İşletme müşterilerine hangi benzersiz değeri sunuyor?
Müşteri Segmentleri: Hedef müşteriler kimlerdir?
Kanallar: Bu ürün veya hizmetler müşterilere nasıl ulaştırılıyor?
Müşteri İlişkileri: İşletme müşterileriyle nasıl etkileşim kuruyor?
Gelir Akışları: İşletme nasıl para kazanıyor?
Temel Kaynaklar: İşletme için hangi varlıklar çok önemlidir?
Temel Faaliyetler: İş sürecindeki en önemli faaliyetler nelerdir?
Temel Ortaklıklar: İşletmeye katkıda bulunan ortaklar ve tedarikçiler kimlerdir?
Maliyet Yapısı: İşletmedeki başlıca maliyetler nelerdir?
İş modellerinde inovasyon genellikle yeni değer yaratmak, maliyetleri düşürmek veya yeni pazarlara açılmak için bu bileşenlerden bir veya daha fazlasının değiştirilmesini içerir. Bu, fiyatlandırma stratejisini değiştirmek kadar basit olabileceği gibi tüm değer önerisini elden geçirmek kadar karmaşık da olabilir. Teknoloji ve pazardaki değişimleri iyi takip edip, bu unsurlardan hangilerinde bir dönüşüm gerçekleştirmeniz gerektiğini belirleyip aksiyon almanızı tavsiye ediyorum. İş modelini stratejiniz ile uyumlu tutarsanız sürdürülebilir büyümeyi yakalar, rekabeti de alt edersiniz.