Küresel para durumu değişecek
Dün gerçekleşen FED toplantısında verilen ana mesaj bu. Önümüzdeki dönemde ABD’den başlamak üzere küresel ölçekte para politikası değişecek. Değişecek olan gevşek para politikası ve düşük faiz ortamı. Değişim görece daha sıkı bir para politikası yönünde olacak. Uzun süredir devam ettirilen para miktarını arttırma eğilimi (QE) önce yavaşlatılacak sonra tersine döndürülecek.
Öteki ülkeler de şu veya bu şekilde ABD’yi izleyecek. Yani genel olarak para miktarları (QE) azaltılacak. Miktar azalınca paranın bedeli de (faizler) yükselecek. Faiz oranları değişmeye başlayınca paranın küresel zeminde hareket dinamiği değişecek. Para artık farklı ülkelere (piyasalara) gidecek. Bazı ülkelerden para çıkışı olurken bazılarına giriş olacak. Bu hareketler ulusal pazarlarda faizlerin yeniden değişmesine neden olacak. Bu süreç yerleşene kadar hareket (türbülans) devam edecek.
Bu süreçler biliniyor ve öngörülüyor. Sorun bu değişim dinamiğinin tetiğine ne zaman basılacağı. Bu bilinmiyor. Son birkaç aydır FED toplantılarının merak ve endişe ile beklenmesinin nedeni de bu belirsizlik. FED tetiğe şimdi mi basacak? Tetiğe şimdi basmayacaksa, bunu ne zaman ve nasıl yapacak? Buna ilişkin bir yol haritası, bir takvim verecek mi? Cevabı merak edilen sorular bunlar.
* * *
FED dünkü toplantısında bu sorulara yine doğrudan bir cevap vermedi. Somut bir yol haritası vermedi. Ayrıntılı bir takvim açıklamadı. Ama tetiğe ne zaman ve nasıl basabileceği konusuna biraz daha açıklık getirdi. Süreci nasıl devam ettireceğine dönük ip uçları verdi. Bana kalırsa, toplantı sonrasında, öncesine kıyasla, daha bilgili ve öngörülü hale geldik.
Özetle, FED para miktarını hemen, tek hamlede, bir anda azaltmayacak. Her ay kağıt karşılığı ekonomiye (küreye) verdiği para miktarını azaltarak başlayacak. Yani hemen bir parasal daralma olmayacak, para artış hızı yavaşlatılacak. Para miktarının fiilen azaltılmaya başlanması önümüzdeki sene içinde olacak.
Bunun anlamı şu. Para politikasının ters çevrilmesi kontrol altında, yavaşlatılmış biçimde ve olası etki dozunu düşürecek şekilde gerçekleştirilecek.
* * *
Para politikasının yön değiştirmesinin etkileri iki alanda ortaya çıkacak. Bunlardan birisi yatırım alanıdır. Politikanın ters dönmesi yatırımcıları doğrudan etkileyecektir. Buna politika değişmesinin mikro etkileri demek mümkün. Bir de makro etkiler var. Parasal genişlemenin yavaşlatılıp, ters çevrilmesi ulusal ekonomilere sermaye giriş çıkışını da etkileyecek ve bu bağlamda tüm ekonomiye yansıyacak makro etkiler de yaratacak.
Mikro etkiler daha çok bu günkü pozisyonların nasıl etkileneceği, yarına dönük pozisyonların ne olabileceği gibi meseleler etrafında oluşuyor. Para politikasını tersine çevirme sürecine ilişkin bir yol haritasını ve takvimi önceden bilmek bu günkü pozisyonların kazanç imkanlarını ve risklerini yeniden değerlendirmek, gerekirse yön değiştirmek açısından yaşamsal öneme sahip. Merak ve telaş buradan geliyor.