Yıllık ücretli izin uygulamaları üzerine soru ve cevaplar (2)

Rıza EROĞLU / PwC Türkiye İş ve Sosyal Güvenlik Hizmetleri Kıdemli Danışmanı

Yol izni vermek zorunlu mudur?

Yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile yolda geçecek süreleri karşılamak üzere toplam dört güne kadar ücretsiz izin yol izni verilmesi zorunludur.

Yukarıda bahsedilen belge bilet, rezervasyon, fatura vb. kayıtlar olabilir. İşveren dilerse işçi lehine olarak bir kayıt talep etmeden de yol izni kullandırabilir.

Yıllık iznin bölünerek kullanılması halinde her defasında dört güne kadar yol izni talep edilemeyecektir. Dört günlük yol izni, toplam izin süresi için geçerlidir. Aksine yorumlar İş Yasası’nın 56. madde hükmünün ruhuna aykırı olacaktır.

Yıllık ücretli izin kullanmak yerine ücretini ödemek mümkün müdür?

Yıllık ücretli izin hakkı vazgeçilemez bir haktır. Taraflar aralarında anlaşarak dahi yıllık ücretli izin hakkını ortadan kaldıramayacakları gibi izin kullanmak yerine ücret ödemesi de yapamayacaklardır. Bu nedenle İş Yasası’nda çalışırken izin yerine ücret verilebileceğine ilişkin bir düzenleme olmadığı gibi, akdin feshinde kullanılmayan izin ücretlerinin nasıl ödeneceğine ilişkin özel bir düzenleme bulunmaktadır.

Birikmiş yıllık ücretli izinler kullandırılamazsa yanar mı?

Yıllık ücretli izinlerin kullandırılması esas olmakla beraber çeşitli nedenlerle çalışanların izinlerinin biriktiğini görüyoruz. Bu gibi durumlarda yıllar içinde birikmiş izin alacakları kullandırılarak eritilemiyorsa, iş sözleşmesinin son bulduğu tarihte işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden ödenir.

İzin ücretine ilişkin zaman aşımı süresi iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.

Yıllık ücretli iznini kullanan işçi başka bir işyerinde ücret karşılığı çalışabilir mi?

Yıllık ücretli izin kullanan işçinin başka bir işyerinde ücret karşılığı çalışması yasaktır.

İşçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Buradaki kriter başka bir işte ücret karşılığı çalışmaktır. İşçinin zorunlu nedenlerle başka bir işyerinde yaptığı (yangın, sel, doğal afet) çalışmalar ile hobi amaçlı çalışmaları bu çerçevede değerlendirilemez. Yine izninde kendi tarlasında çalışan işçinin ürününün satışından elde ettiği kazanç ücret kazancı sayılamayacağından bu kapsamda değerlendirilemez.

Aynı işverenin değişik işyerlerinde çalışma halinde izne esas hizmet süresi ne olacaktır?

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır.

Bu işyerleri bir mağazalar zincirinin şubeleri olabileceği gibi, aynı işverenliğin farklı alanlarda hizmet veren işyerleri de olabilir.