Elektriğe gizli zam iddiası

Elektrik Mühendisleri Odası(EMO), elektrik fiyatlarına gizli zam yapıldığını iddia etti.

EMO'dan konu ile ilgili yapılan açıklamada, enerji bedeli, kayıp ve kaçak bedelinin düştüğü  dağıtım, iletim, perakende hizmet bedellerinin arttığı ifade edildi.

EMO'dan yapılan açıklamada şu bilgiler verildi:
"1 Kasım`da yinelenecek seçimler öncesinde, dağıtım kuruluşlarını satın alan şirketler "batıyoruz" feryatlarıyla lobicilik faaliyetleri yürütürlerken, 1 Ekim 2015 tarihinden itibaren geçerli olan yeni elektrik tarifesinde yine kalem oyunlarıyla enerji maliyeti ile kayıp ve kaçak bedelindeki düşüşler tüketicilere yansıtılmadı. Bu indirimler şirketlerin tahsil edecekleri dağıtım ve perakende hizmet bedellerine yapılan zamla buharlaştırılırken, TEİAŞ`ın tahsil ettiği iletim bedeli de artırıldı. Böylece yurttaşların elektrik tarifesi değiştirilmezken, sektörün zam talepleri de örtülü bir şekilde karşılanmaya devam edilmiş oldu.

Elektrik Mühendisleri Odası‘nın (EMO) hesaplamalarına göre elektrik tarifesinde yine yapılan kalem oyunlarıyla asgari yaşam standartlarında 4 kişilik bir ailenin faturasında yapılması gereken yıllık 9 TL`lik indirim buharlaştırıldı. Sadece konutlardan yapılması gereken yıllık 146 milyon 834 bin 589 TL`ye ulaşan indirimi yok eden tarife düzenlemesinde artırılan iletim bedeli hariç olmak üzere zamlandırılan dağıtım ve perakende satış hizmet bedelleri kalemleriyle özel dağıtım şirketlerine 119 milyon 823 bin 817 TL`lik doğrudan aktarım yapılmış oldu. 

Yeni tarifede, konutlarda kilovatsaat başına 20.13 kuruş olan çıplak enerji bedeli 19.85 kuruşa, şehit ailelerinin faturasındaki enerji bedeli de 6.642 kuruştan 6.367 kuruşa düştü. Kullanılan birim enerji miktarına bağlı olarak konut faturalarına yansıtılan kayıp ve kaçak enerji bedeli de kilovat saat başına 5.518 kuruştan, 5.515 kuruşa düşürüldü. 

Ancak EPDK tarafından yapılan değişiklik ile konut tarifesinde "Dağıtım" bedeline yüzde 5.09, "Perakende Satış Hizmet" bedeline yüzde 4.58, "İletim" bedeline yüzde 5.66 zam yapıldı. "Dağıtım" ve "Perakende Satış Hizmet" bedellerine yapılan zam, elektrik dağıtım şirketlerinin kasasına aktarılırken, "İletim" bedeline yapılan zam ise elektrik iletim şebekesini yöneten ve kar-zarar dengesi kurması gereken kamu şirketi Türkiye Elektrik İletim A.Ş."nin (TEİAŞ) bilançolarına yansıyacak.

Elektrik tarifelerinde dikkat çeken bir kalem oyunu da, ülkemizin bugün yaşadığı çatışma ortamında şehit cenazelerindeki seçim propagandasının tam tersine şehit aileleri ve muharip malul gazilerin meskenlerdeki elektrik kullanımı için ödedikleri tarifede yapıldı. Bu tarifenin net enerji bedeli kaleminde  tüm tarife gruplarına göre hem TL bazında hem de oransal olarak en büyük indirim yapılmış olmasına rağmen, şehit ailelerinin faturalarına bu indirim yansıtılmayarak, şirketlere aktarıldı.

Hanelerin 146 Milyon TL`sine El Konuldu        

Asgari yaşam standartları içinde 4 kişilik bir ailenin aylık 230 kilovat saatlik tüketimi göz önüne tutulduğunda  bir aylık konut elektrik faturası Ekim 2015 itibari ile sayaç okuma bedeli dahil olmak üzere 90.47 TL düzeyinde bulunuyor. EMO`nun hesaplamalarına göre net enerji bedeli ile kayıp ve kaçak enerji bedelinde yapılan indirimler faturalara yansıtılsaydı  yıllık 9 TL indirim yapılmış olacaktı. Tek bir konut için aylık ve yıllık bazda küçük görünen bir rakam, hane sayısı dikkate alındığında ciddi düzeylere ulaşmaktadır. Kaldı ki bu tarife oyunlarına sürekli başvurulduğu için toplamda yurttaşlara yansıtılmayarak şirketlere aktarılan kaynak tutarı çok daha büyüktür.

Elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 20`sini gerçekleştiren konutların son açıklanan 2013 yılı verilerine göre tüketimleri yaklaşık 45 milyar kilovat saattir. Bu tüketim miktarı üzerinden yapılan hesaplamada dahi, yıllık olarak konutlardan yapılması gereken indirimler yansıtılmadığı için haksız yere 146.8 milyon tahsil edileceği ortaya çıkmaktadır. Bu rakamın 119 milyon 823 bin 817 TL`lik kısmı ise dağıtım ve perakende hizmet bedellerine yapılan zamlarla doğrudan özel dağıtım şirketlerine aktarılmaktadır. Böylece şirketler dolaylı olarak indirimlerin getireceği gelir kaybından da kurtarılmaktadırlar. Konutların elektrik tüketiminin sadece yüzde 20`lik kısmını oluşturduğu düşünülürse, tarife düzenlemesiyle toplamda dağıtım şirketlerine daha büyük bir aktarım söz konusu olduğu görülmektedir. 

Kayıp ve Kaçak Yükü Hanelere

Tarife türlerine göre kayıp ve kaçak bedelinde yapılan indirimlerin dağılımına bakıldığında da yine mesken tüketicileri aleyhine bir tutum izlendiği saptanmıştır. Mesken tüketicilerinin kayıp ve kaçak bedelleri çok cüzzi bir oranda indirilirken, sanayi ve ticarethane abonelerinin kayıp ve kaçak bedellerindeki miktarsal olarak daha büyük indirimlere gidilmiştir. Hazine üzerinden yine dolaylı vergilerle halkın ödediği aydınlatma tarifesinde de kayıp ve kaçak bedelleri indirimi sınırlı tutulurken, diğer tarifelere göre net enerji bedelinde en büyük indirim, dağıtım bedelinde ise en büyük artışa gidilmiştir. Bu uygulama kayıp ve kaçak bedeli yükünün hane kullanıcılarına daha çok yıkılması anlamına gelmektedir. 

Seçim Öncesi TRT`yi Fonlama Arayışı

Diğer yandan tarife üzerinden tahsil edilen TRT payıyla ilgili yargı kararının ardından TRT payının kayıp ve kaçak bedeli üzerinden alınmayarak, yalnızca net enerji bedeli ile sayaç okuma hariç olmak üzere perakende hizmet bedeli üzerinden tahsil edilmesi gerekmektedir. Tarifede TRT`nin gelir kaybına da bir orta yol çözüm arayışı yansımıştır. Özellikle kamu yayıncılığı açısından seçim dönemlerinde daha kritik bir öneme sahip olan TRT`nin iktidar güdümlü yayın politikası nedeniyle sanayi ve ticarethaneler üzerinden fonlanması öngörülmüştür. Son yapılan tarife düzenlemesinde meskenlerin tersine kayıp ve kaçak bedellerinde büyük indirimler yapılan sanayi ve ticarethane abonelerinin net enerji bedellerindeki indirim ise meskenlere göre oldukça sınırlı tutulmuştur. Tabloda rakamlarını göreceğiniz bu uygulama net enerji bedeli üzerinden tahsil edilecek TRT payını yüksek tutmaya yarayacaktır. TRT payının tahsil edileceği diğer kalem olan perakende hizmet bedeli ise tüm tarife türleri için aynı oran ve aynı miktarlarda artırılmıştır. 

AK Parti iktidarı elektrikte maliyet bazlı fiyat mekanizması adını verdiği sistemi bugüne kadar otomatik zam mekanizması olarak kullanmış, seçimler öncesinde de tarife kalemlerine yönelik yaptığı manipülasyonlarla, yandaş şirketlerle çıkar ilişkisi içinde, müdahalelerini sürdürmektedir. Tarifedeki kalem oyunlarına, seçim öncesi hilelerine artık son verilmelidir."