Enerji ticareti 'damgasız' olsun

Mehmet KARA

Türkiye ve bölgenin enerji ticareti konusundaki ilk etkinliği olan All Energy Turkey İstanbul Lütfü Kırdar Kongre Merkezi'nde başladı. Bu alanda Avrupa’nın deneyimli kuruluşlarından Informa Exhibitions tarafından organize edilen ve dnerji sektörünün kamu-özel, yerli-yabancı en önemli aktörlerinin katılımıyla gerçekleştirilen Enerji Ticareti Zirvesi niteliğindeki All Energy Turkey; Informa Exhibitions Konferanslardan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Christina Sternitzke ile ETD (Enerji Ticareti Derneği) Başkan Yardımcısı Mustafa Karahan’ın açılış konuşmalarıyla başladı.

ETD Başkan Yardımcısı Mustafa Karahan konuşmasında, "Ülkemiz için bu toplantı özellikle zamanlama açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de Enerji Ticareti’nin liberalleşme çalışmalarının olgunlaştığı, kendi enerji borsamızın (EPİAŞ) kurulma çalışmalarının sonuna gelindiği bu dönemde ülkemizin ve bölgemizin sektördeki önemli oyuncularının ve kamunun bir araya gelerek fikir alışverişinde bulunabileceği sadece enerji ticaretine yoğunlaşan bu etkinliğe planlama aşamasından itibaren destek veriyoruz" dedi. Karahan, ETD olarak bu etkinliğin süreklilik kazanmasını istediklerini de ifade etti.

EPİAŞ, Türkiye'yi enerji merkezi yapacak

Iforma Genel Müdür Yardımcısı Christina Sternitzke ise "EPİAŞ’ın kuruluşu Türkiye için çok önemli. Bu, Türkiye’nin Avrupa ile Orta Doğu arasında enerji köprüsü ve ticaret merkezi olacağı anlamına geliyor" dedi. Sternitzke şunları söyledi:
"All Energy Turkey etkinliği, konusu sadece enerji ticareti ve borsası olan çok özel bir etkinliktir. Ulusal ve uluslararası enerji alım, satım ve servis sağlayıcılığı yapan önemli enerji ticareti aktörleri ve ilgili kuruluşlar burada bir araya getirilmiştir. Önümüzdeki yıllarda düzenlenmesi planlanan etkinliklerde; Enerji Ticareti Yönetimi, Veri Satınalma, Değerlendirme, Toptan Ticaret, Satış ve Pazarlama konuları üzerine olacaktır."

Güçlü hukuki altyapı şart

Enerji hukuku alanının deneyimli isimlerinden Avukat Değer Boden de "Türk Enerji Sektörüne Yasal Yaklaşım" konulu bir tebliğ sundu. Türkiye'nin bölgede enerji ticaret merkezi olma vizyonunun öncelikle güçlü bir hukuki altyapı gerektirdiğini vurgulayan Boden, böyle güçlü bir altyapı için neler yapılması gerektiğini şöyle anlattı:
"Bölgesel ticaret merkezi olma vizyonu, mevzuatta açıkça yer almalı. Burada elektrik ve doğalaz piyasası kanunlarındaki değişiklikler önemli. Ama aynı zamanda onu ilgilendiren diğer mevzuatın da geliştirilmesi, ticaret ortamının oluşturulmasında büyük öneme sahip. Özellikle icra iflas, bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatları gibi ticaretin ilişkili olduğu diğer mevzuatların geliştirilmesi de önem taşıyor. Böylelikle güçlü bir hukuki altyapıyla yatırımcılar için güven ortamı oluşacak. Likit bir pazar yaratmamızı sağlayacak."

Damga vergisi ciddi engel

Mevcut tezgahüstü piyasalarda yürütülen ticaretin önünde damga vergisinin önemli bir engel oluşturduğunu aktaran Değer Boden, Boden, "Damga vergisinin kaldırılması piyasada olumlu gelişme yaratacaktır" dedi.

İcra İflas Kanunu'nda yer alan iflas ya da borca dayalı sebeplerle erken fesih hükümlerinin riskin minimizasyonu açısından büyük önem taşıdığını vurgulayan Boden, "Türk hukuku buna izin veriyor mu? Otomatik ve erken fesih hükümlerini açıkça düzenlemese bile iflas idaresinin masanın menfaatini gözetmek için sözleşmeleri devam ettirebileceği öngörülüyor. Böyle olunca otomatik fesih hükümleri de bundan etkileniyor. Elektrik ve doğalgaz ticaretinin gelişmesi için iflas hükümlerinde istisna tanınması güven ortamı yaratması ve mevzuattaki muğlaklığı engellemesi açısından önemli."

Şirket iflaslarında uygulama kritik

Enerji mevzuatında doğalgaz ve elektrik şirketlerinin iflasının bir lisans iptali gerekçesi olarak öngörüldüğüne işaret eden değer Boden, "Ama Türk hukukunda iflas idaresinin masanın lehine bazı sözleşmeleri devam ettirebilme hakkı var. Lisansı iptal edilen bir şirketin iflas idaresi, fiziki teslimatı yerine getiremeyecektir. Dolayısıyla eğer böyle bir durum varsa iki mevzuat arasında uyum açısından iflas mevzuatına da net şekilde bu düzenlemeler yansıtılmalı. Türkiye'nin ticaret merkezi olma hedefiin açık bir şekilde mevzuata yansıtılması, diğer mevzuatın da birbiriyle uyum içinde olacak şekilde geliştirilmesi önemli. Böylece Likit derin yüksek hacimli bir piyasa oluşturmak mümkün olacaktır.

Epiaş bölgesel rol oynayacak

Deloitte Türkiye Üst Gözetim Kurulu Başkanı Sibel Çetinkaya da konuşmasında, EPİAŞ'ın kuruluş çalışmaları konusunda EPDK ile birlikte çalıştıklarını vurguladı. Türkiye'nin enerji sektöründe yatırımların sürekliliğini ve devamlılığını sağlamayı başardığını belirten Çetiinkaya, bu yatırımların piyasa şartları içinde gerçekleştirildiğinin de altını çizdi.
Kurulacak enerji borsasında en önemli konunun etkin yönetim olduğu görüşünü dile getiren Çetinkaya, kalifiye insan kaynağını tutabilme kaabiliyetinin hedefleri gerçekleştirmek için önemli olduğuna dikkat çekti. Çetinkaya, EPİAŞ'ın hedeflerine ilişkin ise şunları söyledi:

"Nedir aslında hedefler? Herşeyden önce referans denetlenebilir fiyat üretmede daha ileri düzeye ulaşma, şeffaflığı ve likiditeyi sağlama. Ürün geliştirme, doğalgaz piyasalarında da etkin bir kuruluş haline gelme. Bölgesel piyasalarda da önemli rol oynayacak EPİAŞ. EPİAŞ'ın Kuruluşuna ilişkin düzenlemeler Kurul'da tahminen bu hafta görüşülmesini bekliyoruz. Umuyoruz ki hızlıca sonuçları görürüz."

Ewe: enerji yatırımlarının önü açık

Ewe Turkey Holding Genel Müdürü Frank Quante de son yıllarda Türkiye'nin çok hızlı ve etkileyici bir ekonomik büyüme yaşadığına işaret etti. Enerji piyasasının düzenlenmesi ve liberalizasyonu için gerekli aşamaları güvenilirlik, malzeme güvenliği, rekabet ve fiyatlandırma, malzeme kalitesi ve sürdürülebilirlik ve etkinlik olarak sıralayan Quankte, Türkiye'de bu konularda yapılacak önemli işler olduğunu vurguladı. Quante, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Türkiye büyük bir ülke ve İstanbul gibi çok sayıda büyük şehire sahip. Ve enerji sektörüne girmek için de hiçbir engel yok. Son krizlerle darbe alsa da özellikle gaz piyasası önemli oranda teşvike sahip. Enerji girişimcilerinin kaliteyi yükseltmesi gerek. Türkiye’de büyük bir yatırımımız var. Biz Alman şirketi olarak uluslararası değiliz ama Almanya ve Türkiye'de aktifiz. Polonya'da da küçük bir operasyonumuz var."

BİST, yatırımcıyı riskten koruyacak

Borsa İstanbul Başkan Yardımcısı Mustafa Yılmaz ise kurulacak enerji borsasını da bünyesinde taşıyacak olan BİST'in, geçmiş tecrübeleri ışığında, enerji piyasasında türev ürünler geliştirip sunarak, piyasa yatırımcılarına önemli bir hizmet vereceğini söyledi. Yılmaz, "Riskten korunma mekanizması noktasında katkı sağlayacağımıza inanıyoruz" dedi.

Bir piyasanın etkin çalışabilmesi ve başarılı olabilmesi için tüm pyadaşlarla etkin çalışmasının önemini vurgulayan Yılmaz, "Hem Bakanlık, hem EPDK, hem SPK ve hem de özel sektörün tüm temsilcileriyle çok ciddi iletişim ve etkileşim içinde bulunmayı ön planda tuttuk ve bunun da çok önemli faydalarını gördük" diye konuştu.

Nasdaq'la stratejik ortaklık

BİST'in bir stratejik ortaklık çalışması içinde Nasdaq OMX ile önemli bir adım attığını belirten Mustafa Yılmaz şöyle dedi:
"NASDAQ işbirliğinin hem finansal piyasalar ve hem de spot ve vadeli tüm enerji piyasaları açısından teknik ve piyasa birikimi anlamında çok önemli katkıları olacağını düşünüyoruz. Bu katkıları da piyasayla paylaşmaya hazırız. Çok heyecanlı bir dönemden geçiyoruz. Bu geçişte her katılımcının çok önemli katkıları olacağına inanıyoruz. BİST olarak azami katkıyı vermeye gayret edeceğiz."