Girişimlerin yönü üretken yapay zekâya kayıyor

Sevilay ÇOBAN

Türkiye, yapay zekâ ala­nında hem bireysel kul­lanımda hem de giri­şimcilik ekosisteminde hızlı bir dönüşümden geçiyor. Tür­kiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ilk kez yayımladı­ğı “Yapay Zekâ İstatistikleri 2025” bülteni ile Türkiye Ya­pay Zekâ İnisiyatifi’nin (TRAI) güncellediği “Yapay Zekâ Gi­rişimleri Haritası”, ülkenin bu alandaki gelişimini gözler önü­ne serdi.

Her iki raporda orta­ya çıkan fotoğrafa göre, genç­ler üretken yapay zekânın ön­cüsü, girişimlerin odağında pazarlama ve satış var, Türki­ye’deki yapay zekâ girişimleri­nin sayısı ise 419’a ulaştı. TRAI Genel Müdürü Can Sinemli, özel sektör liderleri, yatırım­cılar ve kamu karar vericileri için önemli bir başvuru kayna­ğı niteliğindeki Yapay Zekâ Gi­rişimleri Haritası’nın yalnız­ca güncel durumu yansıtmak­la kalmadığını, aynı zamanda sektörün geleceğine dair ipuç­ları da sunduğunu söyledi.

Bireylerin %19,2’si üretken yapay zekâ kullanıyor

TÜİK verilerine göre de Türkiye’de üretken yapay zekâ kullandığını beyan eden birey­lerin oranı 2025’te %19,2 oldu. Kullanım oranı gençlerde çok daha yüksek. 16-24 yaş grubu­nun %39,4’ü yapay zekâyı aktif kullanıyor. Bu oran 25-34 yaş­ta %30’a, 35-44 yaşta %15,5’e düşüyor. Kullanımın en dü­şük olduğu kesim ise 65-74 yaş grubu. Eğitim düzeyi arttıkça kullanım oranı da yükseliyor. Yükseköğretim mezunlarının %36,1’i üretken yapay zekâ­yı kullanırken, lise mezunla­rında bu oran %22,8’e, ilkokul mezunlarında ise %2,2’ye ka­dar geriliyor. Kadın ve erkek kullanım oranları birbirine oldukça yakın olsa da, kadın­lar örgün eğitim amaçlı yapay zekâ kullanımında erkekleri geride bırakıyor. Yapay zekâ kullananların yüzde 79,7’si ya­pay zekâyı özel amaçlar için, yüzde 33,8’i mesleki amaçlar için ve yüzde 31,4’ü örgün eği­tim için kullandı.

4 yılda %2,7’den %7,5’a geldi

Girişim tarafında da tablo dikkat çekici. 2021’de yalnız­ca %2,7 olan yapay zekâ kulla­nımı, 2025’te %7,5’e yükseldi. 10-49 çalışanı olan girişim­lerde %6,6, 50-249 çalışanı olanlarda %9,6, 250 ve üzeri çalışanı olanlarda %24,1 ya­pay zekâ teknolojisi kullanı­yor. Ekonomik faaliyet bazın­da incelendiğinde ise %47,1 ile en yüksek kullanım ora­nı bilgi ve iletişim sektörün­de görülüyor. Onu %21,1 ile fi­nans ve sigorta, %15,2 ile de bilgisayar ve iletişim araçları­nın onarımı izliyor. Herhangi bir yapay zekâ teknolojisi kul­lanmadığını ancak kullanma­yı düşündüğünü beyan eden girişimlerin oranı bu yıl yüz­de 9 olarak kayıtlara geçti.

Pazarlama ve satış ilk sırada

Girişimlerin yapay zekâyı kullanım amaçları da çeşitlen­miş durumda. 2025 verileri­ne göre:

-%46,5 pazarlama ve satış

-%41,1 üretim veya hizmet süreçleri

-%41 Ar-Ge veya yenilik fa­aliyetleri

-%40 işletme süreçleri ve organizasyon başta geliyor.

8 yılda 17 kat arttı

TÜİK verilerinin yanı sıra açıklanan bir diğer önemli is­tatistik de TRAI’den geldi. Ey­lül 2025 itibarıyla güncellenen Yapay Zekâ Girişimleri Hari­tası, Türkiye’deki girişim sa­yısının 419’a ulaştığını ortaya koydu. Haritaya göre, 2017’de yalnızca 24 olan girişim sayı­sının 8 yıl içinde 17 kat artma­sı dikkat çekerken, bu çeyrek­te 44 yeni girişim eklendiği, 36 girişim çıkarıldığı belirtiliyor.

TRAI verileri, girişim eko­sistemindeki yönelimin ağır­lıkla GenAI (Üretken Yapay Zekâ) teknolojilerine kaydığı­nı gösteriyor. Eylül 2025’te ha­ritaya eklenen 44 yeni girişi­min 19’u GenAI kategorisinde.

Bunun dışında temel yapay zekâ teknolojileri (ML, görüntü işleme, NLP, analitik) ile sağlık, eğitim ve hukuk odaklı sektör çözümleri de öne çıkıyor.

“Sadece nicel değil niteliksel büyüme de var”

TRAI Genel Müdürü Can Sinemli, güncel tablo hakkında yaptığı değerlendirmesinde şu ifadeleri kullandı: “2017’de 24 olan girişim sayısının bugün 419’a ulaşması, yalnızca nicel bir artışı değil, aynı zamanda nitelikli ve uzmanlaşmış bir büyümeyi de gösteriyor. Haritamıza eklenen her girişim, teknoloji çeşitliliğini ve uygulama alanlarını zenginleştirirken, özellikle GenAI ve temel teknolojilerdeki ivme ekosistemin yönelimini net biçimde ortaya koyuyor. Bu dinamik yapı, yatırımcılar için cazip fırsatlar sunarken iş birliği potansiyelini arttıran güçlü bir zemin oluşturuyor. Üretken yapay zeka ve Agentic AI gibi öncü teknolojilerin merkezde olduğu bu dönüşüm, Türkiye ekosisteminin küresel rekabet gücünü arttırma yolunda kritik bir adım niteliğinde.”

Türkiye’nin yapay zekâ yolculuğu hızlanıyor

TÜİK’in resmi istatistikleri ve TRAI’nin güncel haritası, Türkiye’nin yapay zekâ yolculuğunda hem bireysel kullanımda hem girişimcilikte ivmeyi yakaladığını gösteriyor. Bir yandan gençlerin ve yükseköğretim mezunlarının üretken yapay zekâyı yoğun biçimde kullanması, diğer yandan girişimlerde pazarlama ve satış başta olmak üzere iş süreçlerine entegrasyonun artması dikkat çekiyor. 419 girişime ulaşan ekosistem, Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda yapay zekâda daha güçlü bir küresel oyuncu olma potansiyeline işaret ediyor.

İlk kez resmi istatistik olarak sunuldu

TÜİK bülteninde, günlük yaşamda ve iş dünyasında giderek daha geniş bir kullanım alanı bulan yapay zekâ teknolojisine ilişkin verilerin ilk kez resmi istatistik olarak sunulduğuna dikkat çekilirken, bültenin “Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması” ve “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması” sonuçlarına dayalı olarak hazırlandığı ifade edildi.