AYSEL YÜCEL

İthalattaki düşüş nedeniyle Avrupa'dan boş dönmek zorunda kalan Türk nakliyeci sıkıntıya girdi, bunu fırsat bilen yabancı araçlar taşımalarda payını artırdı.

Türk araçları 2018'de 2.7 milyar euro navlun geliri elde ederken, 800 milyon euroluk navlun gelirini ise yabancı araçlar kaptı. Türkiye'nin navlun gelirinden en çok payı alan ülkeler ise Bulgaristan, Romanya, Gürcistan ve İran oldu.

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), 2018 Aralık ayı karayolu taşıma istatistiklerini açıkladı. Türk araçlarının 2017 Aralık ayında 111 bin 953 adet olan ihracat taşıma sayısı, 2018 yılı Aralık ayında yüzde 6 düşüşle ile 104.840 adet olarak gerçekleşti.

Türk araçlar 2018 yılı toplamında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1 düşüş ile 1.231.752 adet taşıma yaptı. Yabancı araçların ise 2017 Aralık ayında 31.642 adet olan taşıma sayıları, 2018 yılı aralık ayında yüzde 5 düşüşle 29.922 adet oldu. Yabancı araçlar 2018 yılı toplamında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5 büyüme ile 351.279 adet taşıma gerçekleştirdi. Türk ve yabancı araçlar 2018 yılı toplamında bir önceki yıl ile aynı seviyede kaldı ve 1.583.031 adet ihracat taşıması gerçekleştirdi. İhracat taşımalarının yüzde 78‘i Türk, yüzde 22'si ise yabancı plakalı araçlar ile yapıldı. Ancak, ihracat taşımalarımızda yüzde 48 oranında büyük bir paya sahip olan Irak ve Suriye'yi hariç tuttuğumuzda, Türk araçların bir önceki yıla göre yüzde 1 artış yaşarken yabancı araçlar ise yüzde 6 artış sağladı.

Binlerce Türk plakalı araç yük bulmakta zorlanırken...

Konuyla ilgili açıklama yapan UND İcra Kurulu Başkan Vekili Erman Ereke, Türkiye'nin mal ihraç etmek için lojistik hizmeti ithal etmek zorunda kaldığını belirterek, "Yabancıların ihraç taşıma sayılarını ortalama ücretlerle çarptığımız zaman, yıllık 800 milyon euroya yakın bir tutar ortaya çıkıyor. Binlerce Türk plakalı araç yük bulmakta zorlanırken, bu döviz geliri yurtdışına gidiyor. Oysa ki, bu taşımaları da Türk araçları yapabilse yakıt ve personel gibi birçok kalemde ödeyeceği vergilerle ekonomiye de büyük katkı sağlayabilir" dedi.

İthalat taşımalarında yabancı payı yüzde 33'e çıktı

İhracat taşımalarında ekonomik ve politik nedenlere bağlı olarak bazı pazarlarda düşüş yaşanırken bazı pazarlarda ise önemli oranda artış oldu.

Suriye'ye yapılan taşımalarda 21 düşüş yaşadı. Irak pazarında ise 2017'ye oranla yüzde 1 artış görülüyor. Suriye'deki düşüş Orta Doğu ülkeleri toplamını da etkilediği için bu bölgede yüzde 5 düşüş gerçekleşti.

Türkmenistan'daki mevcut projelerin tamamlanması ve aynı ölçekte yeni projeler olmaması nedeniyle bu ülkeye yapılan taşımalarda yüzde 48 oranında ciddi düşüş yaşandı.

Öte yandan Özbekistan taşımalarında ise yüzde 58 oranında artış sağlandı. BDT ülkelerine yapılan taşımalarda önemli bir yere sahip olan Rusya Federasyonu'na bakıldığında, ‘uçak krizi' sonrası düzelen ilişkilere bağlı olarak taşımalarda yüzde 81 oranında artış kaydedildi. Altyapı yatırımları ve süren inşaat projelerinin artması ile birlikte, ihracat taşımalarında Ukrayna'ya yüzde 44, Moldova'ya da yüzde 32 artış oldu.

2018 yılında ithalatta yaşanan düşüş nedeniyle ithalat taşımalarında genel toplamda yüzde 10 düşüş olduğu görülüyor. Ancak, ithalat taşımalarında yabancı araçların payını yüzde 33'e çıkardığı dikkat çekiyor.

Batı'dan boş dönüşler yüzde 300 arttı

Türk araçlarının Avrupa'dan boş dönüş sayılarındaki dramatik artış dikkat çekti. Türkiye'ye boş giriş sayısını artıran yabancı araçlar ihracat yükünü kaparken, Türk taşımacılar ise ihracat yükünü taşıdıkları Avrupa'dan büyük oranda boş döndü. Özellikle ağustos ayında döviz kurunda yaşanan değişimlerden sonra ithalat taşımalarında büyük düşüş yaşandı. Türk araçlarının özellikle Avrupa ülkelerinden boş dönüş sayılarının ciddi oranda arttığı görülüyor. Yerli nakliyecilerin, Avrupa ülkelerinden boş dönüş oranında yüzde 75 artış yaşandı. Batı Avrupa'da ise artış oranı yüzde 300'ü aştı. 2018'de aylık 70 bin Türk plakalı araç kendi ülkesine boş dönüş yaptı.

Avrupalı TIR'lar Türkiye'ye boş girdi, dolu çıktı

2018'de Türkiye'ye yaklaşık 1 milyon araç boş giriş yaptı. Yabancı araçlar boş girişlerini yüzde 34 artırdı. Bunların başında 28 bin adetle Gürcistan, 26 bin adetle Bulgaristan ve 19 bin adetle Romanya araçları geliyor. bu araçları Makedonya, Sırbistan, Ukrayna ve Moldova takip ediyor. Rusya ve Azerbaycan da boş girişlerini artıran ülkeler arasında. Ülkeye boş giriş sayısını en fazla artıran ülke ise yüzde 174 artış oranıyla Sırbistan oldu. Rusya ise yüzde 107 artışla boş giriş sayısını en fazla artıran ikinci ülke oldu. Türkiye üzerinden yapılan transit taşımalarda Türk ve yabancı araçlarının İran, Irak, Gürcistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan başta olmak üzere komşu ülkelere taşıma yaptığı görülüyor. Transit taşımaları Türkiye üzerinden yapan araçlara bakıldığında İran, Bulgaristan ve Gürcistan gibi komşu ülkelerin ağırlıkta olduğu görülüyor. Moldova, Almanya ve Azerbaycan ise transit taşımalarda payını en fazla artıran ülkeler.