Pamuktaki sorunlar değer zincirinde maliyet yaratır

İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, pamuk sektörünün son yılların en kötü dönemini yaşadığını söyleyerek, yüksek enflasyonun pamuk değer zincirinin her aşamasında maliyetlerin artmasına neden olduğunu ifade etti.

YAYINLAMA
GÜNCELLEME

Özlem SARSIN

İzmir Ticaret Borsası 2024/25 sezonu pamuk rekoltesi sonuçlarını açık­ladı. Pamuk üreticisinin zor günlerden geçtiğini ve acilen desteklenmesi gerektiğinin al­tını çizen İzmir Ticaret Borsa­sı (İTB) Yönetim Kurulu Baş­kan Yardımcısı Bülent Uçak, “Gerçek anlamda desteğe ihti­yaç olduğunda destek vermek lazım. 1,60 kuruş destek destek olmaktan çıktı.

Son 3 yılda ül­kemizde her şey 4-5 misli ar­tar hale geldi. Konfeksiyon, pa­muk, tekstil genelinde sıkın­tı var. 2025 yılına kadar kimin ne kadar kalacağını bilemiyo­ruz. Destek lazım, o da bugün lazım. Yarın öbür gün her şey yoluna girdiğinde bu destekler verilir ya da verilmez. Benim üreticimin ürettiği pamuğun 160-165 sente satılmasını doğ­ru bulmuyorum. Şimdi des­tek lazım. Biz dünya fiyatları ile aynı noktaya geldiğimizde destek verilmeyebilir, önem­li değil. Ama dünya üreticisini desteklerken biz maalesef des­tek olmuyoruz” dedi.

“Pamuk fiyatları yerinde sayıyor”

Pamuk fiyatlarının yüksek enflasyondan sanki etkilen­memiş gibi yerinde saymaya devam ettiğini söyleyen Uçak, “Fiyatlar hatta ara ara gerile­di. 2023 yılında pamuk üretim maliyeti ortalama 25 TL se­viyelerindeyken bu yıl mali­yetler verime göre değişmek­le birlikte 28-32 TL bandında seyrediyor. Ortalama maliyet artışı yaklaşık yüzde 17. Bor­sadaki mahlıç yani çekirdekiz pamuk fiyatına baktığımızda geride bıraktığımız sezon orta­laması 53 TL seviyesinde. Yeni mahsul 41 renk pamuk ise 58 TL’den işlem görüyor” dedi.

Dünya pamuk fiyatlarının ise Cotlook A Indeks’de 61 TL ve ABD Memphis pamuk fi­yatlarının 63 TL seviyelerinde olduğuna dikkat çeken Uçak, “Yurt dışıyla fiyat farkımız ba­zı kalitelerde 10 TL’ye yaklaşı­yor. Tabi hal böyle olunca ih­racat artmaya başladı ve bu sezon neredeyse 300 bin to­na ulaştı. Buna karşın aynı dö­nemde 760 bin tonun üstünde ithalatımız oldu. Geçtiğimiz sezon ortalama 2,03 dolardan pamuk ithal ederken, ortala­ma ihraç fiyatımız 1,91 dolar oldu. 1,5 milyon tonun üstün­de tüketimimiz olan bir piya­sada, yurtdışına ucuza pamuk satıyor, karşılığında ise yine yurtdışından pahalıya pamuk alıyoruz” dedi.

“Üretimde yaşanan sorun tüm bileşenleri etkiler”

Diğer taraftan, uzun yıllar­dır dış ticaret fazlası veren hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün de zor zaman­lar geçirdiğinin altını çizen Uçak, “ Ocak-Eylül 2024 dö­neminde geçen yılın aynı dö­nemine göre Türkiye hazır­giyim ve konfeksiyon ihraca­tımızda yüzde 8,5 oranında azalma yaşanmıştır. Bunu ta­kiben, hazırgiyim ihracatının genel ihracattaki payı da ge­çen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,1 düşmüştür. Benzer şekilde Türkiye’nin tekstil ve hammaddeleri ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüz­de 2,2 gerilemiştir. Herhalde bu veriler, pamuk sektörünün sorunlarının sadece pamuk üretiminden ibaret olmadı­ğını, üretimde yaşanan bir sorunun sektörün tüm bile­şenlerini olumsuz etkilediği­ni göstermek için yeterli ola­caktır” dedi.

Pamuğun, sürdürülebi­lir şekilde desteklenmesi ge­rektiğini ifade eden Uçak, “Ülkemizin içinde bulundu­ğu enflasyonist ortamda bu desteklerin yeterli olmadı­ğını belirtmek zorundayım. Her şeyden önce kütlü pamuk prim desteğinin son üç yıldır 1 lira 60 kuruş sevi­sinde kalması ve hiç artmaması üreticimizde ve bizlerde hayal kırıklığı yarat­tı. Üretim maliyeti kilo başına ortala­ma 30 lira olan kütlü pamuk güncel piya­sada ortala­ma 23 lira­dan alıcı bu­luyor. Üretici ise haklı olarak ma­lını maliyetin altında satmak istemiyor. Piya­sanın düzelmesi ve üre­ticinin zarar etmemesi için geçtiğimiz yıl talep ettiğimiz kilogram başı­na 5 liralık prim desteğini, yeterli olmamasına rağmen artırmadan bu sene de talep ediyoruz” dedi.

“Pamuk üreticileri ciddi mali sıkıntılar ile yüz yüze”

Ege Tekstil ve Hammaddele­ri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Tolga Uskuç, sektörün tamamının zor gün­ler yaşadığını söyleyerek, “İhracat sıkıntıları hepimizin önünde. Pamuk üreticileri çok ciddi mali sıkıntılar ile yüz yüze. Sürdürülebilirliğin sağ­lanması için mutlaka çiftçile­rin ayakta kalmasının sağlan­ması lazım. Pamuk kaynağını elde edebilmemiz için çiftçi­lerin desteklenmesi gerek. Bugün desteğe maalesef çok ihtiyaç duyduğumuz günler maalesef desteklerin en az yapıldığı günlerdeyiz” dedi.

Ekim alanlarındaki artış İzmir’de gerçekleşti

Ege Üniversitesi Ziraat Fakül­tesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Bolca, pamuk hasa­dında geçen yıla göre sıkın­tılar olduğunu kaydetti. Pa­mukta hastalık olduğunu söy­leyen Bolca, su eksikliğinin belli bölgelerde ciddi oranda hissedildiğini ve bazı bölgelerde de za­manında su verile­mediğini belirtti. Buna bağlı olarak bu yıl verimde or­talama yüzde 4,5-5 civarında düşüş ol­duğunu söyleyen Bol­ca, ekim alanlarının 104 binden 115 bin hekta­ra yükseldiğini kay­detti. Artışın büyük bir bölümünün İzmir’de gerçekleştiğini söyleyen Bolca, “Belli bölgelerde çiftçi artık buğday, mısır ekiminden kaçarak pamuk üretimine dönüş yaptı. Ancak ekim alanı­na paralel olarak verimde bir artış olmadı maalesef” dedi.