Çiftçi buğday fiyatından memnun kalmadı

Ali EKBER YILDIRIM

Buğday hasadının büyük oranda tamamlandıktan sonra açıklanan ve geçen yıla göre sadece yüzde 3.2 oranında artırılan Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) buğday alım fiyatı çiftçiyi memnun etmedi. Çiftçiler, haziran sonunda gümrük vergilerinin indirilmesiyle düşen fiyat kayıplarının bile karşılanmadığını ileri sürdü. Bu nedenle Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik'in açıkladığı buğday alım fiyatı üreticilerde büyük hayal kırıklığı yarattı. Açıklanan fiyat hem enflasyonun çok altında hem de çiftçinin girdi maliyetlerini karşılamaktan uzak. Çiftçilerin beklentisi ton başına en az 1050 lira fiyat açıklanması yönündeydi.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, Konya'da katıldığı ‘Hasat Bayramı'nda buğday fiyatını açıkladı. Buna göre,TMO, geçen yıl tonu 910 lira olan Anadolu Kırmızı Sert Buğday'ın tonunu bu yıl yüzde 3.2 oranındaki artışla 940 liradan alacak.

Makarnalık buğday fiyatında ise artış yapılmadı. Geçen yıl tonu 1000 lira olarak açıklanan makarnalık buğday bu yıl da 1000 liradan alınacak. Düşük vasıflı makarnalık buğdayın fiyatı da değişmedi. Geçen yıl olduğu gibi tonu 840 liradan alınacak. 2016 üretim yılında tonu 865 lira olan diğer beyaz ve kırmızı buğdayın tonu 895 liraya, düşük vasıflı ekmeklik buğdayın tonu ise 765 liradan 800 liraya çıkarıldı.

Çiftçi cezalandırılıyor

Bakanlar Kurulu Kararı ile buğday hasadı devam ederken ithalatta gümrük vergisinin yüzde 135'ten yüzde 45'e indirilmesi ile serbest piyasada buğdayın fiyatı ton başına bölgelere göre 30-40 lira düştü. Çiftçiden buğday alan tüccar, "istediğim fiyata vermezsen ithal ederim" silahı veren Hükümet, önce fiyatı düşürdü sonra "fiyat düşüyor" gerekçesi ile piyasaya müdahale ederek buğday alım fiyatını açıkladı.

Ekmeklik Anadolu Kırmızı Sert Buğdaylar için açıklanan fiyat, 2016 yılına göre sadece yüzde 3.2 oranında artışı öngörüyor. Bu artış 2016'da yüzde 10.9 olan enflasyonun çok gerisinde. Ayrıca çiftçinin kullandığı gübre, mazot, ilaç ve diğer girdilerdeki artış dikkate alındığında çok düşük bir fiyat. Gümrük vergisi indirilerek ton başına 30-40 lira fiyatı düşürülen buğdayın alım fiyatı geçen yıla göre ton başına 30 lira artırıldı. Gümrük vergisi düşürülerek cezalandırılan çiftçi, geç ve düşük açıklanan fiyatla bir kez daha cezalandırıldı.

TMO'nun hububat alım politikası

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik'in buğday alım fiyatını açıklamasından sonra TMO 2017 hububat alım politikasını belirledi. TMO'dan yapılan yazılı açıklaya göre uygulanacak politika özetle şöyle: "2017 yılı buğday üretiminin geçen yıla göre yüzde 6 artışla 21,8 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 12 artışla 7,5 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Ülkemizde hububat hasadı, mayıs ayı içinde başlamış, bugün itibariyle yüzde 50 seviyesine ulaşmıştır. TMO, 6 Haziran 2017 itibarıyla üreticilere depolama ve finansman imkânı sağlamak amacıyla emanet alımlara başlamış olup 13 Temmuz 2017 itibariyle 415 bin ton ürün alımı gerçekleştirmiştir.

2017 yılı için; Anadolu Kırmızı Sert (AKS) ekmeklik buğday (proteini yüzde 12,5- 13, süne oranı yüzde 1'e kadar) alım fiyatı ton başına 940 TL olarak, makarnalık buğday fiyatı ise 1.000 TL/Ton olarak belirlenmiştir. Açıklanan fiyatlara kalitesine göre yüzde 5'e kadar artış uygulanacaktır.

Arpa fiyatları üreticiyi memnun edecek seviyede işlem gördüğünden arpa için fiyat açıklamaya gerek görülmemektedir. Ancak emanet karşılığı arpa alımlarına devam edilecektir.

Lisanslı depoya alım yapılacak

Açıklamada 24 lisanslı depoda da alım yapılacağı belirtilerek: "TMO bugünden itibaren 300 alım noktasına ilave olarak kapasitesi 1 milyon tonu geçen 24 lisanslı depo işletmesinde de alımlara devam edecektir. Üreticilerimizin ürünlerini sözleşme imzalanan lisanslı depolara teslim etmeleri, yüzde 2 stopaj, yüzde 2 SGK primi kesintisi yapılmaması ile anlaşmalı bankalardan cazip kredi imkanı ve peşin ödeme gibi avantajlar düşünüldüğünde menfaatlerine olacaktır."

İzlenecek politikanın esasları

Toprak Mahsulleri Ofisi'nin 2017 Yılı Hububat alımında uygulayacağı politika ise şöyle belirlendi:

1- TMO iş yerlerine veya sözleşme imzalanan lisanslı depolara ürün bırakan Çiftçi Kayıt Sistemi'ne kayıtlı üreticilerden belgelerindeki üretim miktarının tamamı satın alınacaktır.

2- Ürününü TMO iş yerlerine teslim eden üreticiler; 22.07.2017 tarihine kadar depo kira ücreti vermeden ürünlerini geri çekebilecek, açıklanan fi yatlarla TMO'ya satılabilecek veya emanette bırakabilecektir. Ürününü sözleşme imzalanan lisanslı depolara teslim eden üreticiler ise 22.07.2017 tarihine kadar (depo kira ücreti Kurumumuz tarafından karşılanmak kaydıyla) ürününü TMO'ya satabilecektir.

3- Ürününü TMO'ya anlaşmalı bankalardan alınan banka kartı ile teslim eden üreticilere ödemeler 15 gün içerisinde, banka kartı ile teslim etmeyenlere ise 30 gün içerisinde yapılacaktır. Sözleşme imzalanan lisanslı depolara teslim eden üreticiler ise ürünlerini TMO'ya satmaları halinde ödemeler peşin olarak yapılacaktır.

4- Üreticilerden bu yıl da boşaltma ücreti alınmayacaktır. Böylece üretici 6,5 TL/Ton ilave gelir elde edecektir.

5-Çiftçi Kayıt Sistemi'ne kayıtlı olmayan kesimler (tüccar) üreticiden aldığını belgelemek kaydıyla stoklarındaki ürünü 1 Kasım 2017'den itibaren TMO'ya satabileceklerdir.

6- TMO, üreticilerimizin iş yerleri önünde uzun süre beklemelerini önlemek amacıyla uyguladığı randevulu alım sistemine devam edecektir.

7- Randevular internet üzerinden www. tmo.gov.tr veya randevu.tmo.gov. tr adreslerinden alınabileceği gibi yine internet sitesi üzerinden şube müdürlükleri ile ajans amirliklerinden de alınabilecektir.

8- TMO, altyapısı uygun olan borsalarda da alım yapacaktır. Borsalardan alım yapan iş yerlerinde üreticiler, randevu almak suretiyle hem borsalar üzerinden hem de doğrudan iş yerlerine gelerek ürünlerini TMO'ya satabileceklerdir.

9- Ürününü TMO depolarına emanete bırakan üreticiler makbuz senedini kullanarak TMO'dan yüzde 30 avans alabilecektir.

10- Üretici ve tüccar, emanete bırakılan ürünler için TMO'nun anlaşmalı olduğu bankalardan kredi kullanabileceklerdir. Makbuz senedi karşılığı kredi kullananların kredi faizinin yüzde 25'i TMO tarafından ödenecektir.

Çiftçi ne yapmalı?

TMO'ya ürün teslim edecek üreticilerin alım noktalarında sorun yaşamamak için; Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) bilgilerini güncellemeleri, mutlaka randevu almaları, ürünlerini randevu alınan gün götürmeleri, anlaşmalı bankalardan alınacak ürün kartı veya banka hesap numaraları ile alım noktalarına gitmeleri gerekiyor.

Anlaşmalı bankalar

Toprak Mahsulleri Ofisi'nin hububat alımı konusunda anlaşma yaptığı bankalar şunlar: Ziraat Bankası, Halkbank, Akbank, Garanti Bankası, Vakıflar Bankası, Yapı Kredi Bankası, İş Bankası, Şekerbank, Denizbank, TEB, Albaraka Türk, Finansbank.