Tosyalı, Cezayir’de 8 milyon tona çıkacak, 2020 yılında dünyada ilk 20’ye girecek

Hakan GÜLDAĞ

Demir-çelik sektörünün lider oyuncularından Tosyalı, Türkiye ve Cezayir'deki yatırımlarıyla iki yıl içinde dünyada ilk 20 üreticiden biri olacak. Tosyalı, Osmaniye'den sonra İskenderun'a 2.5 milyon tonluk yeni bir çelik fabrikasının temelini 6 ay içinde atmaya hazırlanıyor. Cezayir'de birinci ve ikinci fazın ardından şimdi de 3'üncü fazı tamamlıyor, 4'üncü faza başlıyor. 5 yıl içinde Cezayir'de toplam 8 milyon ton üretim yapar hale gelecek. Şu anda 1.2 milyar dolar olan cirosunu da 5 milyar doların üzerine çıkaracak. Türkiye ve Cezayir'deki yatırımların tamamlanmasıyla Tosyalı'nın toplam cirosu ise 10 milyar dolara ulaşacak.

Cezayir Oran'daki Tosyalı Algerie tesislerine, şirketin ortağı ve yöneticisi Alp Topçuoğlu ile birlikte yapılan gezide ekonomi gazetecilerinin sorularını yanıtlayan Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, yatırımlarla ilgili bilgi paylaştı, hedefl erini anlattı:

- Cezayir'e 2010 yılından bu yana yatırım yapıyoruz. Tosyalı Algerie, Tosyalı ailesi ile Topçuoğlu ailesinin bir ortak yatırımı. Yüzde 80 Tosyalı, yüzde 20 Topçuoğlu'na ait. Topçuoğlu ailesi Cezayir'i çok iyi bilen bir ailedir. Alp Topçuoğlu'nun babası Alper ağabeyimiz Cezayir ile 40 senedir çelik ticareti yapar. Bizi de Cezayir'e yatırıma davet eden odur. Bugüne kadar 2 milyar 250 milyon doları aşan yatırım yaptık. 1'inci ve 2'nci etap tamamlandı. 2013'ten bu yana demir-çelik üretimi yapıyoruz. Kütük, demir çubuk ve filmaşin üretiyoruz şu anda... Şimdi yeni etapları devreye alıyoruz.

Yurt dışındaki en büyük yatırım

- Tosyalı Algerie, Cezayir'in petrokimya dışında en büyük sanayi yatırımı. Aynı zamanda bir Türk şirketinin de yurtdışındaki en büyük yatırımı. Gelecek yıl 3'üncü etap yatırımları tamamlayacağız. Bu faza yaptığımız yatırım 1.3 milyar dolar tutarında. İlk iki tesiste hurdadan çelik elde edilirken, 3'üncü fazla, demir madeninden, cevherden çelik üretimine geçeceğiz. Limanıyla, cevheri fabrikaya getiren 14 km'lik konveyör hattıyla bütün üniteleriyle gelecek yıl sonunda üretime alınacak. Entegre DRI tesisinde (indirgenmiş çelik) ana enerji kaynağı doğalgaz olacak. Burası doğalgaz memleketi. Maliyetler de azaltılmış olacak. Rekabet gücümüz artacak.

- Birinci, ikinci ve üçüncü etap yatırımımızda toplam kapasitemiz 4 milyon tonu aşıyor. 3.5 milyon ton çubuk demir üretimi. 600 bin tonu da filmaşin. Bunlarla birlikte milyon tonluk mega spiral boru tesisimiz devreye giriyor. Dördüncü fazla birlikte toplam 6 milyar dolarlık yatırım yapmış oluruz Cezayir'e. Şu anda 3 bin 300 olan çalışan sayımız 6 bini aşar. Tek başına Cezayir, proje tamamlandığında ilk 25'e girer. 5 milyon tonluk ‘süper' yassı ürün tesisi

- 4'üncü fazda 5 milyon tonluk süper bir sac haddehanesi kuruyoruz. Tamamen yassı ürünler üretecek. Otomotiv, beyaz eşya ve boru endüstrisinin ihtiyaç duyacağı hem rulo hem levha saclar üretilecek ilk etapta. O haddehanenin önünde soğuk sac, galvanizli, boyalı, trapez sac tesisleri olacak. Ülkenin ithalatını yaptığı bütün ürünleri ikame edecek bir yatırım olacak.

Karşılaştırma için soruyoruz: Mesela bizdeki Erdemir'den ya da İsdemir'den büyük mü?

"Tek tek evet" diye yanıtlıyor Fuat Tosyalı ve devam ediyor "ilk aşamada slab getirip haddeleyeceğiz. 25'e 2 metre... Peki ya sonra slab üretme tesisi de olacak mı? "Dördüncü fazın ikinci bölümü bu. Demin söylediğim 5 milyonluk sac üretimi dördün ilk bölümüydü. İkinci bölümde çelikhane eklenecek. Pelet tesisi de eklenecek.

Proje tüm fazlarıyla tamamlanınca maden girecek, entegre olarak bütün segmentlerde üretim yapılacak. "Günün sonunda maden girecek mal çıkacak" diyor Tosyalı, "bu bizim rekabet gücümüzü çok artıracak. Cezayir'de açık ara en büyük hurda toplayıcısı biziz. Hurdadan da önemli miktarlarda üretim yapıyoruz. Ama cevherden temiz maden elde ediyorsunuz. Gıda endüstrisinden alaşımlı çeliklere pek çok katma değerli alana hitap ediyorsunuz. Bu şuna benzer, hurdadan ürettiğiniz ekmeklik buğday ise cevherden üretilen baklavalık buğday gibidir. Üstelik birinde 250 dolarla üretime giriyorsunuz, diğerinde 50 dolarlık madenle... Ayrıca hurda kısıtlıdır. Daha fazla üretim için madene dayalı bir yatırıma girmek zorundasınız.

Türkiye'nin yurtdışındaki en değerli varlığı...

Fuat Tosyalı şu bilgileri paylaştı:

- Bu seneyi 1.2 milyar dolar ciro ile kapatmayı hedefl iyorduk. Aşacağız gibi... Cezayir'deki özkaynağımız 750 milyon doları geçti. Türkiye'nin yurt dışındaki en değerli varlığı. Geçen yıl bir yasa çıktı, yurtdışındaki varlıkların Türkiye'de beyanına imkan tanındı. Şimdi, Cezayir, Deloitte Fransa tarafından denetleniyor. Girdimiz çıktımız cebimizdeki harçlığa kadar kayıt altında. 31 Aralık 2016 rakamlarımıza göre, borcundan arındırılmış hisse değeri 5 milyar 25 milyon dolar olarak hesaplandı. Fransa Deloitte tarafından onaylandı ve Türkiye'de kayıt oldu. Türkiye'nin bilançosuna giren bir varlık. Gelecek sene buranın çarpanı 10 milyar dolara ulaşacak. Türkiye'deki sermayemiz ise apayrı. Türkiye'deki operasyonumuzla burası karışmaz.

- İki yıl içinde dünyada ilk 20'de rahatlıkla oluruz. 2 milyon ton Osmaniye, 2.5 milyon ton da İskenderun'da yeni yaptığımız tesis. Türkiye 4.5 milyon tona çıkacak. Cezayir ile birlikte 15 milyon tona çıkıyor toplam. Karadağ da var. Çelikten ürettiğimiz ürünleri tekrar saymıyorum. Onları da sayarsanız 30 milyon ton. Sadece direkt sıvı çelik olarak bakıyorum; 15 milyon ton. Garanti ilk 20'de oluruz.

"Afrika'nın geleceğine çok güveniyoruz TANAP'tan iki kat fazla boru üreteceğiz"

Tosyalı, Türkiye'nin en büyük boru üreticilerinden. TANAP'ın da ana boru tedarikçileri arasında. Mart ayında 475 km boru teslim etti. Şimdi, Cezayir'de yılda bir milyon ton kapasiteli bir ‘mega' boru fabrikası kuruyor. TANAP'ın toplam uzunluğunun 1850 km olduğu hatırlanırsa, Tosyalı her yıl en az TANAP'ın yarısı kadar boru üretecek bu fabrikada. Kendisinin TANAP için ürettiğinin ise iki katı. "Neden" diye sorunca, "İhtiyaç var" diyor, "Kuracağımız boru fabrikası hem Cezayir'in hem de Afrika'nın bütün petrol, doğalgaz ve su iletim hatları için boru üretecek kapasitede olacak. Bu çerçevede birçok projeyi takip etmeye başladık."

Afrika ile ilgili biraz daha detay istedik. "Biz Afrika'nın geleceğine çok güveniyoruz" dedi ve devam etti:

"Cezayir, bölgedeki kalkınmakta olan ülkelerin lideri. Dünyadaki bütün ekonomik türbülanslara rağmen kendi hidro karbür kaynakları sayesinde kalkınmasına kesintisiz devam ediyor. Ekonomik manada iyi yönetildiği için büyüme hızını azaltmadan sürdürüyor. Siyasi yapısı istikrarlı. Arap baharı gibi siyasi gelişmelerden de etkilenmedi. Şu anda Cezayir'den ihracat yapamıyoruz. Üretimimizi zaten iç piyasada tüketiyoruz.

Peki ihracat ne zaman gündeme gelebilir? Tosyalı'nın bu soruya yanıtı; "gelecek yıl"… "2018'de yeni fazların devreye girmesi ile üretimimiz arttıkça Sahra altı Afrika'ya mal verebilecek duruma geleceğiz. Cezayir stratejik bir yer. Sağlı sollu Sahra'nın batısına da Süveyş üzerinden doğusuna da yöneleceğiz. Cebelitarık üzerinden batıya inmek çok kolay…

Ardından Cezayir dışında Afrika'da yatırımı gündeme getirdi: "4-5 ülkeyi kapsayan bölgesel anlaşmalar var burada. Böyle anlaşma içindeki ülkelerden bazılarına yatırım da düşünüyoruz. Yerel ortaklarla birlikte… Amerika'yı yeniden keşfetmeye gerek yok. Topçuoğlu nasıl Cezayir'de bütün lokal dinamikleri, ticari kültürü de pazarı da çok iyi bilen, çalışkan, ahlaklı bir aile, onun gibi lokal ortaklar bulursak ortaklıklar yaparız. O ülkelerden pazara hakim birileri de bizi gelip bizi buluyor. Cezayir'deki başarıyı görüp bize teklif veriyor. Tabii, oralarda tüketim Cezayir gibi yoğun değil. Bu kadar büyük tesisler olmaz. Ama milyon tondan az da olmaz. Önümüzdeki sene bunlardan iki tanesini somutlaştırmayı düşünüyoruz."

Saatte 300 km hızla boru üretiyor...
Tosyalı Yassı Çelik Üretim Tesisleri 2010 yılında Osmaniye'de kuruldu. Özel sektörün ilk yassı çelik tesisi. Avrupa'nın en büyük kapalı alanına sahip boru üretim tesisleri de burada. Dakikada 5 bin metrenin üzerinde boru üretimi yapıyor. Yıllık 3.5 milyon tonu aşan kapasitesiyle Tosyalı Holding, tek başına Türkiye'de diğer tüm boru üreticileri kadar üretim yapıyor.

İskenderun'da 2.5 milyon tonluk ithalatı kesecek çelik yatırımı 2018'de

Tosyalı, Osmaniye'de özel sektörün ilk yassı çelik tesisini kurdu. Yılda 2 milyon ton çelik üretiyor. Ayrıca Osmaniye'de çok ince sac üretebilen bir tesiste Japon Toyo Kohan ile ortak. 10 mikrona inebilen, dünyada en ince ambalaj sacı üretimlerinden birini yapıyor. "Türkiye'de bu yıl 2 milyar doları buldu ciromuz" diyor Fuat Tosyalı, "Ama şeni yatırımlarla hamle yapacağız. Osmaniye'de şu anda kurulu kapasitesinin çok üzerinde yılda 2 milyon ton çelik üretiyoruz. Yassı çelik üretiminin tamamı da nihai ürüne çevriliyor. Aslında cirosu çok daha yüksek. Mesela şöyle bakın; Erdemir sac üretiyor, ondan Borusan satın alıp boru yapıyor. Erdemir de şu kadar üretim ve ciro yaptım diyor, ondan satın alan Borusan da boru yapıp şu kadar ciro yaptım diyor. Biz bir yandan çelik üretiyoruz, sonra sac üretiyorum, yan taraftaki boru fabrikalarımızda da boru üretiyoruz. Böyle bakarsanız bizim de ciromuz 4 milyar dolar.

Şimdi biz Osmaniye'yi doldurduk. İskenderun'da yeni bir tesis yapıyoruz. 2'nci Organize'de. Liman bitmek üzere; kazıklar çakıldı, beton dökülüyor. Yılda 2.5 milyon ton çelik üretim kapasiteli çok işlevsel bir tesis. Türkiye'nin ithalatının tamamını ikame edecek. Alaşımlı çelikler, cıvatalık, halatlık, yaylık çelikler… Kord çeliği… Orada 1 milyon tonun üzerinde ithalatı var Türkiye'nin. En az 500 milyon dolar. Türkiye'de vakumu olan tek çelikhane olacak. Bütün partikülleri ve gazları emiyorsunuz. Damıtılmış, arıtılmış, ince, kıl gibi çelik üretebilecek kıvama getiriyorsunuz. Mesela lastiklerin kord çeliklerinde o kıl gibi çelik kullanılıyor."

Ne kadar yatırım yapılacak? Ne zaman üretime başlanacak? Ve ciro beklentisi nedir?

Tosyalı, "Altı aya kalmadan kazmayı vururuz" diyerek sorularımızı yanıtlamaya başladı ve devam etti: "Bütün altyapısı hazır. 20 ay gibi bir sürede de bitiririz. Normal şartlarda milyar dolarlık yatırım olurdu. Ama 500 dönüm arazisi zaten bizde. 100 küsur milyon dolarlık limanı da bitmek üzere. Bundan sonra biz oraya 300 milyon dolar harcarız. Ama sıfırdan başlasanız bugün en az 1 milyar dolarlık yatırım. Cirosu da nereden baksanız 2 milyar dolar olur…"

Oran'da 8 bin kişilik cami yaptırdı

Emir Abdelkader Camii, Tosyalı'nın Cezayir'deki demir çelik tesislerinin de bulunduğu Oran kentini başkente başlayan yol üzerinde inşa edildi. Bu yol aynı zamanda havaalanına ulaşımın sağlandığı ana yol. Toplam 12 bin metrekare alan üzerinde inşa edilen cami bölgenin yerel kimliği ile uyumlu. Cezayir, Fas, Tunus ve Osmanlı mimarisinin etkileri hissediliyor. Mimarı Gökhan Bakırküre... Net bir şekilde çevredeki en çarpıcı yapı. Caminin yüksekliği 30 metreyi buluyor. Geceleri çarpıcı bir ışıklandırmaya sahip minaresinin yüksekliği ise 50 metreye ulaşıyor. Kapalı alanında neredeyse dört bin kişiye ibadet imkanı sağlayan caminin avlusu da düşünüldüğünde 8 binin üzerinde insana hizmet verebilecek kapasiteye sahip. Caminin inşaatı tamamlanmış. "Teslim etmek için ekip bekliyoruz" diyor Fuat Tosyalı, "Çok özenerek yaptık. Havalandırmasından ışıklandırılmasına müthiş bir sistem kuruldu. İyi bir ekibin yönetiminde olması lazım. Tabii Cezayir makamlarına devrettiğimizde de biz elimizi üzerinden çekmeyeceğiz..."

Tosyalı Oran Cami'ne ismini veren Emir Abdelkader, 19'uncu yüzyılda Cezayir'in batısında Fransız işgal güçlerine karşı mücadeleye liderlik eden önemli bir tarihi şahsiyet.

"Günlük hesapla, kura bakıp yatırım yapmam"

Döviz kurları bir inip bir çıkıyor, pek çok yatırımcı önünü görememekten dolayı yatırım yapmadığını söylüyor. Peki bu oynaklık Tosyalı'yı ne kadar etkiliyor?

"Günlük hesaplarla yatırım yapmam ben. Hedeflerime göre yatırıma giderim" dedi. Fuat Tosyalı, "Ben dünyanın bütün para birimleriyle iş yapıyorum. Yen, yuan, Cezayir'e geliyorum dinar… Bir sepet bu... Eninde sonunda bir yerde kur kaybı yaşasak bile bir başka yerden kazanıyoruz. Eğrisi doğrusuna denk geliyor. Şikayetler yersiz, en ucuz demir Türkiye'de." Sonra, müteahhitlerle demir üreticileri arasında son dönemde yaşanan tartışmayı gündeme getiriyoruz. Yanıtı; "Bugün dolar 4 lira. Sarf malzemelerinde maliyet artışları yüksek. Hala ‘demirciler fi yatı artırdı' diyorlar. Türkiye'de para kazanılmıyor ki. İnşaat birim maliyetinde demirin payı yüzde 3. Kamu müteahhitlerinin tek derdi fi yat farkı almak. Yoksa dünyada en ucuz demir yine Türkiye'de. Olmasa ihraç edemeyiz…"

Özellikle metal işleme sanayinden gelen demir-çelik üreticilerine yönelik ‘dışarıya ucuz veriyorlar, bize ise pahalı' eleştirilerini hatırlatıyoruz…

"O zaman anti damping olur" diyor Tosyalı, "Biz dışarıya ucuza veremeyiz. Anında soruşturmaya tabi kalırız." Tosyalı'nın verdiği bilgiye göre; 2015'de Türkiye'de 30 milyon tonun altına düşen çelik üretimi bu yıl 36 milyon tonu geçti. "Çok güzel bir rakam" diyor Tosyalı; "Gittikçe de artacaktır. İhracat da artıyor. Tosyalı olarak bu yıl 10'uncu ay itibariyle 450 milyon doları geçti. Hedemiz 500 milyon doların üzerinde yılı kapatmak. İhracatımız yüzde 30'un üzerinde…"