Brexit, robotları tarım işçisi yapacak

Didem ERYAR ÜNLÜ

Bugün İspanya’da çilek toplamak için ahtapot benzeri robotlar kullanılıyor; ABD’de makinalar ağaçlardan elmaları vakumluyor, İngiltere’de ise ineklerin beslenmesi ve sağılması makinalar tarafından gerçekleştiriliyor. Dünya genelinde, robotlar tarlaları ele geçiriyor. Geçtiğimiz hafta ise, İngiltere’nin gıda ve kırsal işlerden sorumlu Parlamento Üyesi Andrea Leadsom, Brexit sonrasında robotların binlerce AB’li tarım işçisinden boşalacak yeri alabileceğini söyledi. Tarım sanayindeki mekanizasyonun bir sonraki aşamasını zoraki kılan tek unsur tabi ki Brexit değil. Robotik inek sağma makinalarını yanı sıra, çiftlik hayvanlarının makinalarla beslenmesi de bir süredir yükselen trendler arasında. Önümüzdeki ay, İngiliz araştırmacılar, insan eli değmeden, buğday üretimi gerçekleştirmeyi deneyecekler. Tohumun ekilmesinden, sulanmasına, mahsulün toplanmasına kadar her bir aşama insansız olarak yapılacak.

İngiltere’de bazı çiftçiler, asgari ücret artışı nedeniyle işsiz kalmaktan korkarken, verimliliği artırmak için farklı yollar bulmak zorunda olduklarını dile getiriyorlar. Şu sıralar gündeme gelen soru ise, robotların verimlilik artışında önemli bir rol oynayıp oynayamayacağı…

İngiltere tarım sanayinde 2021 yılında, 250 bin sürekli iş gücüne ilave olarak, 90 bin sezonluk işçiye ihtiyaç duyulayacağı tahmin ediliyor. Bugün bu işçilerin dörtte üçünden fazlası AB ülkelerinden geliyor. Eğer sürekli işçilerin sadece beşte biri ülkesine dönmeye karar verirse, 50 bin kişiye daha ihtiyaç duyulacak. AB’den gelecek göçün 2019 yılında kesilmesi durumunda ise, bu sayıya 85 bin kişi daha eklenecek.

Robotlar gece gündüz demeden çalışıyor

Marks & Spencer, Waitrose gibi markalara çilek, ahududu, böğürtlen tedariği gerçekleştiren Hall Hunter Partnership Yönetici Ortağı Harry Hall, The Guardian gazetesine yaptığı açıklamada, 3D kameralar ve sensörler kullanan; meyvaları olgunlaştığı an otomatik olarak toplayıp, gönderime hazır hale getiren makinaların ekonomik açıdan henüz kullanılabilir olmadığını söylüyor. Fakat, AB’den gelen işçi akışı durursa, bu durumun da hızla değişebileceğini ekliyor. Hall şöyle diyor: “Eğer Theresa May, 2019’da ‘Başınızın çaresine bakın’ derse, bu benim robotlara bakışımı radikal bir şekilde değiştirir. İki yıl içinde 500 robot satın alırım ve muhtemelen bunun için 5 milyon pound öderim.”

Bazı çiftçiler, Andrea Leadsom’un çiftlikte çalışacak robotlar konusunda gereğinden fazla iyimser olduğunu düşünüyorlar. Örneğin Hall’un verdiği bilgilere göre, robotların meyve toplama hızı, insan hızının üçte birine denk geliyor. Fakat işin finansal açıdan en önemli noktası, robotların gece gündüz, yani 24 saat boyunca çalışabiliyor olmaları.

Yeni teknoloji gerekmiyor

Simon Blackmore, tarım endüstrisinde önemli araştırmalara imza atan Harper Adams Üniversitesi’nin Otomasyon ve Robotik bölümü başkanı. Blackmore, robotların tarım işçilerinin yerini alması için yeni teknolojiye gerek olmadığını söylüyor. Hatta bir-iki sene içinde bu işçi robotları üretebileceklerini kaydediyor. Blackmore, bugünü büyük tarım makinalarının yerine, küçük çaplı makinaların ve drone’ların daha etkili olacağını da söylüyor. Blackmore’un dikkat çektiği önemli bir nokta ise, tarım makinası üreticilerinin, mevcut işlerine zarar verebileceğinden endişe ettikleri için, yüksek teknoloji içeren araçlara yatırım yapmak istemedikleri. Örneğin, İngiltere’nin devlet destekli inovasyon ajansı Innovate UK, büyük bir meyve üreticisi ile işbirliği yaparak bir çilek toplama robotunun geliştirilmesini destekliyor; fakat bunu üretecek bir tarım makinası üreticisi bulamıyorlar. Öte yandan, kırsal alanlarla internet ağının yeterince gelişmiş olmaması ve yerel kısıtlamalar, drone’ların faaliyetlerini engelliyor ve tarımda otomasyonu kısıtlıyor.

Avrupa’nın işgücü olmazsa, tarım yok olur

Sektör uzmanları, tarımda robot sayısının artması hükümet desteğinin, vergi teşviklerinin şart olduğunu söylüyorlar; çünkü bu teknolojiler önemli yatırım gerektiriyor ve çiftçilerin büyük bir bölümü bu yatırımı gerçekleştirecek güce sahip değil. Tesco’nun en büyük elma tedarikçisi Adrian Scripps’in Yönetici Direktörü James Simpson’un söyledikleri önemli: “Her ne kadar ABD ve İsrail’de örnekleri olsa da, robot kullanarak ağaçlardan elma toplamak kolay değil. Bu işin robotlara kalmasına bence daha 5-10 yıl var. İngiltere tarım sektörünün Avrupa’dan gelecek işgücüne ihtiyacı var. Robotlaşma, Brexit sonrasına yetişemez. Avrupa’nın işgücüne ulaşamazsak, İngiltere’de tarım yok olur.”

Robota yatırım yapan elma üreticisi

Tesco’nun en büyük elma tedarikçisi Adrian Scripps, teknolojiye yatırım yapmaya karar veren şirketler arasında. Şirket 2013 yılından bu yana paketleme teknolojisine 4 milyon pound yatırım gerçekleştirmiş ve paketleme işini, istihdam artırmadan genişletmeyi başarmış. Elmalar robotlar tarafından çuvallara dolduruluyor ve perakendecilere ulaştırmak üzere paletlere yükleniyor. Sistemi, 2 ya da 3 kişi yönetiyor. Her bir kişi dakikada 20 çuval elma paketliyor. Robotlar öncesinde, bu oran dakikada 3 çuvaldan daha azmış.