Çöpteki siyah altın

Şehirde yaşayan bir kişi günde yaklaşık 1,5 kg çöp çıkarıyor. Araştırmalar, Türkiye’deki atıklarda organik madde oranının yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Örneğin, İstanbul’daki kentsel katı atıklarda, organik madde oranı yüzde 54,09 düzeyinde. Bunu yüzde 15,57 ile kağıt/karton grubu takip ediyor. Bu atıkların küçük bir kısmının bile katı atık depolama alanlarına gitmesini engelleyerek komposta dönüşmesi, çevrenin korunması ve küresel iklim değişikliği üzerinde etkisi büyük olacak. Buğday Derneği, Türkiye’de organik çöplerin (biyo-atık) ayrıştırılarak toplanması ve “siyah altın” tabir edilen kompost elde edilmesi için biri kırsalda, biri belediyelerle birlikte olmak üzere iki proje yürütüyor. Kompost yapmak, çöp sorununa çözüm sunarken, bir yandan da ürettiği son derece verimli gübre sayesinde en verimsiz toprağı bile canlandırıyor. Projelerden birisi “Datça’da Organik Atıklardan Kompost Gübresi Elde Edilmesi” adını taşıyor. Proje kapsamında, tarlalardan çıkan atıkların kompost yapılması için bölgeye bir dal öğütücü alındı, kompost ve organik tarım eğitimleri verildi. 

İkinci proje ise, Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafından Sivil Toplum Diyaloğu IV Programı kapsamında desteklenen, ''Türkiye Çöpünü Dönüştürüyor'' projesi. Projenin amacı belediyelerle birlikte orta ve büyük ölçekli kompost tesislerinin kurulması için Türkiye’ye veri ve tecrübe aktarımı yapmak. Proje, Avrupa Birliği ülkelerinden bilgi ve tecrübe aktarımı yaparak, büyük ve orta ölçekli kompost tesislerinin kurulmasını, bu şekilde ciddi çevre sorunlarına yol açan çöp sorununa bir çözüm bulmanın yanı sıra, üretilen kompostla ülke topraklarındaki humus miktarını arttırmayı hedefl iyor. 

Kompostun faydaları neler? 

Kompostun çok sayıda faydası var. Bunlar şöyle sıralanabilir; 

► Organik atıkları değerlendirir: Bir yerde birikerek kirlilik yaratacak veya yakılarak hava kirliliğine yol açacak olan organik atıklar, doğal süreçler sayesinde faydalı ve değerli bir kaynağa dönüşür. 

► Toprak yapısını iyileştirir: Çok killi veya kumlu topraklardaki organik madde miktarını artırdığı için agregat oluşumunu teşvik eder. Agregat ise toprağın nefes almasını sağlar. Yağışsız dönemde toprakta nem tutar ve buharlaşmayı azaltır. Fazla suyu emerek yağmurun neden olduğu erozyonu engeller. 100 kg humus, yaklaşık 195 kg su tutabilir. 

► Toprağın havalanmasını sağlar: Toprağın üst kısmında havadar bir katman yaratarak, çeşitli toprak canlılarının hareket etmesine olanak tanıyan sağlıklı bir yüzey oluşturur. Bu sayede toprağın rahatça havalanmasını sağlar. Örneğin bitki kökleri rahatça hava aldığı zaman, potasyum alımı kolaylaşır. Bitkilerin ihtiyacı olan zamanda besin sağlar. Yalnızca besin kaynağı değil, aynı zamanda besin deposudur. 

► Topraktaki toksinleri nötralize eder: Toprakta var olan toksik maddeler ve ağır metaller, bitkilerin kökleriyle alamayacağı bir forma dönüşür ve sabitlenir. Kompost, ciddi oranda kirlenmiş toprakların rehabilitasyonunda kullanılır. 

► Toprağın pH dengesini düzenler: Bol miktarda kompost eklenen topraklarda, bitkilerin ihtiyaç duyduğu pH seviyesi daha geniş bir aralığa yayılır ve daha esnek koşullar sağlanır. 

► Büyümeyi hızlandırır ve bitkileri güçlendirir: Çok düşük yoğunlukta bile olsa, topraktaki hümik asit sayesinde bitki gelişimi hızlanır.