Caretta Caretta'ları kurtarma timinin öyküsü...

Özlem ERMİŞ BEYHAN 

Deniz yıldızının öyküsü Belek'te tam 19 yıldır her yaz gerçek oluyor. Hani tek tek deniz yıldızlarını denize atan adama "İyi ama burada binlerce deniz yıldızı var. Sizin birini denize atmanız neyi değiştirecek ki?" derler. Yerden bir deniz yıldızı daha alıp denize atan adam "Bak, onun için çok şey değişti" karşılığını verir... Belek'te her yaz kurulan EKAD kampında gençler işte böyle bir umut, doğaya sevgi ve yaşamı daim kılmaya dair inançla her sabah gün doğarken kalkıp Caretta Caretta yuvalarının başına gidiyor.

Yazın ilk günleri yuvalar takip edilip bulunuyor, üzerleri işaretleniyor ki saplanan bir deniz şemsiyesi yumurtaları parçalamasın. Sonra her bir yuvaya, yumurta bırakılma tarihi yazılarak takip başlıyor. Yuvadan yavruların çıkma zamanı geldiğinde gençler yanlarında oluyor ki minik kaplumbağalar otel ışıklarıyla yanılıp denizin yönünü kaybetmesin. En son aşamada boşalan yuvalar tek tek kontrol ediliyor ki en altta kalan o tek yavru ölüme mahkum kalmasın, doğa sevgisi ile haftalarca bir çadırda yaşamaya razı gönüllü gençlerin kontrolünde Akdeniz ile buluşabilsin...

İnsanın doğaya negatif etkisini azaltmak...

Ömrünü bu yola adamış biyolog Dr. Ali Fuat Canbolat adım adım kurmuş bu sistemi. Son 4 yıldır Mavi ve jean devinin denim inovasyonunda iş ortaklarından Orta Anadolu'nun desteği ile proje daha da güçlenmiş. Mavi ve Orta Anadolu, "İndigo Turtles" projesiyle, Ekolojik Araştırmalar Derneği'nin (EKAD) çalışmalarına destek vererek, nesli tükenmekte olan deniz kaplumbağalarını koruyor.

Bu projeyle, 110 milyon yıldır yaşayan, Akdeniz faunasının doğal parçası olan Caretta Caretta ve Chelonia Mydas deniz kaplumbağası türlerinin yaşatılması hedefleniyor. Çalışmalarını Akdeniz'in en büyük yuvalama alanı Belek'te sürdüren EKAD, 19 yılda 800 binin üzerinde Caretta Caretta'yı denizle buluşturdu. Yumurtadan çıktıkları andan itibaren birçok tehlikeyle karşı karşıya kalan yavru kaplumbağaların, ortalama yüzde 40'ı denize ulaşabiliyor ve bunu başaranların sadece binde biri hayatta kalabiliyor. İndigo Turtles projesi bu zorlu yaşam mücadelesine destek verirken, gönüllülük konusunda da farkındalık yaratıyor.

EKAD Başkanı Dr. Ali Fuat Canbolat projeyle ilgili olarak şu bilgileri veriyor: "EKAD olarak 19 yıldır Belek bölgesinde çalışıyoruz. İndigo Turtles projesi ise 2014 yılında başladı. Uzun yıllar da devam edeceğine inanıyorum. Çalışmalarımızı sürdürdüğümüz Belek bölgesi, Akdeniz'de en fazla sayıda caretta caretta yuvasının yapıldığı kumsal. EKAD gönüllüleriyle birlikte Temmuz ayının sonundan Eylül ayına kadar yavruların yuvalardan çıkmasına ve denize ulaşmasına yardımcı oluyoruz. Her yuvadan kaç yavru deniz kaplumbağasının çıktığının ve kaçının denize ulaştığının sayımını tutuyoruz.

Bizim bu bölgede yaptığımız çalışmanın en temel unsuru, insanların yarattığı negatif etkiyi bir derece hafifletmeye çalışmak aslında. Mavi ve Orta Anadolu'nun bu projeye yaptığı destek bizim için çok değerli. Tatil için bölgeye gelen misafirlerin buranın önemli bir deniz kaplumbağası yuvalama alanı olduğunu bilmeleri gerekiyor. Projeyle birlikte toplumsal farkındalık yaratılmasını çok değerli buluyoruz." Canbolat, kampa yurt dışından da katılım olduğunu, yabancı ülkelerden doğa severlerin para ödeyerek kabul edildiğini anlatıyor. Onu en çok etkileyen ise 70 yaşında bir Amerikalı doğaseverin kendilerine katılması olmuş. Ancak ağırlık gönüllü gençlerden oluşuyor.

Mavi'nin müdürü de müşterisi de kampta…

Kampta konuştuğumuz gençlerin her biri Türkiye'nin farklı bir yerinden, farklı üniversitelerin farklı bölümlerinden geliyor. Onları birleştiren, bir işe, gerçekten faydalı bir şeye yarıyor olmanın o kıyaslanamaz mutluluğu... EKAD'ın Haziran- Eylül tarihleri arasında Belek'te gerçekleştirdiği çalışmalara, Türkiye'den ve dünyanın farklı yerlerinden gelen yüzlerce üniversiteli gönüllünün yanı sıra, Mavi ve Orta Anadolu çalışanları, müşterileri ve takipçileri de katılıyor. Gönüllü gençler sahilde kamp kurarak, ergin dişi kaplumbağaların yumurtalarını dış faktörlerden korumak, yumurtadan çıkan yavruların denize ulaşmasını sağlamak için çalışıyor. Mavi ekibinden bu güne kadar direktör, müdür, sorumlu, mağaza çalışanı gibi farklı görevlerdeki 150 kişi EKAD kampında gönüllü çalışmış. Bugüne kadar Mavi'nin sosyal medya takipçilerinden 12 kişi kampa katılmaya hak kazandı. Bu sene ilk kez Mavi'nin 3 kadın bursiyeri de projeye dahil olmuş.

Rotaları izleniyor

EKAD Başkanı Dr. Ali Fuat Canbolat, Caretta Caretta'ların Belek'te yavruladıktan sonra aştıkları rotanın bilinmesinin, türün devamı açısından önemli olduğunu anlatıyor. Bu nedenle bu yıl bir anneye izleyici cihaz takılmış. Yaklaşık 26 bin TL maliyeti olan bu cihaz Ali Fuat Hoca'nın cep telefonundaki aplikasyona gönderdiği sinyalle, Belek adı verilen su kaplumbağasının Finike, Kumluca, Kaş ve Girit'i aşıp şimdilerde Tunus'a doğru yol aldığını gösteriyor.

800 bin yavruyu suya bıraktılar

► Deniz ve kıyı ekosistemi açısından büyük önem taşıyan deniz kaplumbağalarının Akdeniz'deki yuvalama alanlarının büyük çoğunluğu, Türkiye kıyılarında bulunuyor. Belek önemli sahalardan biri.

► Koruma altına alınan deniz kaplumbağalarının ortalama ömrü 60 yıl, 15-20 yaşında ergenliğe ulaşıyorlar.

► Yaşamlarının çoğu denizde geçiyor ve yalnızca dişiler yumurtlamak için doğdukları kumsala geri dönüp sahile çıkıyor.

► Her dişi, ömrü boyunca yaklaşık 40 kadar yuva yapıp 3 bin 200 yumurta bırakıyor.

► Her yıl ortalama 400 ergin dişi kaplumbağa yumurtlamak için sahile çıkıyor. 1999'da bu sayı 150 iken şimdi 600'lere ulaştı.

► 1999'da yaklaşık 500 yuva varken geçtiğimiz yıl yuva sayısı 2 bin 500'e ulaştı.

► Bugüne kadar Belek sahiline bırakılan yaklaşık 2 milyon yumurta korumaya alındı. 800 bin yavru ise denizle buluşturuldu.

► Bu zamana kadar yaklaşık 2 bin gönüllü kampta görev aldı. Bunların 200'ü yurtdışındaki üniversitelerden katıldı.

Yemekler, Belek otellerinden

Daha çok Dalyan biliniyor ancak Belek kumsalları, Caretta Caretta'ların doğal yavrulama alanı. Bu sahildeki 50 otelin kurduğu Belek Yatırımcıları Turizm Ortak Girişimi (BETUYAB) de kampa büyük destek veriyor. Kamp alanını tahsis etmenin yanı sıra BETUYAB üyesi oteller sırayla yüzlerce gönüllü gencin yaşadığı kampa yemek yardımında bulunuyor.