Umulan başka, bulunan ise bambaşka!
Finansal piyasalar, yaklaşık yirmi yıldır günün kurtarılması pahasına ağırlaşmasına izin verilen ağırlaşmış ekonomik sorunların altında bunalıyor. Kırılganlık ve güvensizlik algılarının yükselişine bağlı olarak riskten kaçınma eğiliminin güçlenmesi engellenemiyor. Sürdürülebilir olmayan eğilimler ve geleneksel olmayan politika tercihleri konusunda işbirliği yapan küreselleşme yanlıları, artık kimseyi dinlemeden başlarının çaresine bakmaya çalışıyor! Para otoritelerinin etkisizleşmesi bu süreçte belirleyici oluyor.
Yukarıda özetlemeye çalıştığımız çözülme sürecini, zaman kazanmak adına öteleme girişimleri de pek bir işe yaramıyor. Temelsiz uzlaşma haberleri, göz boyama amaçlı yapısal reform masalları veya bunları desteklemek adına zorlanan yapay piyasa eğilimleri dikiş tutmuyor!
Çözümsüz çıkar çatışması içindeki ülkelerin yetkilileri aynı masaya oturtuluyor, petrol üretiminin arttırılmaması konusunda uzlaştılar deniliyor ve petrolün varil fiyatı yukarı yönde manipüle edilerek göle maya çalınmaya çalışılıyor. Herkes şöyle bir çevresine bakıyor, kimsenin bu oyuna kanmadığını görünce risklerini azaltmaya devam ediyor! Sonuçta, olumsuz eğilimleri terse çevirme girişimi başarısız olmaktan kurtulamıyor.
Avrupa Birliği yetkilileri ile İngiltere aralarındaki sorunlar konusunda uzlaştılar deniyor ve Haziran ayında yapılacak referandumdan boşanma yönünde bir sonuç çıkmayacağı beklentisi pompalanıyor. Riskten kaçınma eğilimini besleyen olumsuzluklardan önemsiz de olsa birinin aşılması ile dengenin olumluluk lehine değişebileceği ve finansal kesimlerinde rahatlayacağı umuluyor! Fakat olmuyor, güvensizlik ve kırılganlık algıları güçlenmeye devam ediyor; para otoritelerinin kaybettikleri etkinliklerini geri kazanmasına yardım etmiyor.
Finansal piyasalardaki fiyat oynaklıkları yüksek düzeyini koruyor, işlem hacimleri istikrarsızlaşmaya devam ediyor. Geleceğe yönelik beklentilerin olumsuzlaşması önlenemiyor. Sorunların ağırlaşması pahasına gün kurtarılamıyor. Başarısız girişimler, olumsuz algıları beslemekten öteye gidemiyor. Merkez Bankaları kısmen de olsa etkin iken işe yarayan girişimler, artık umulan sonucu üretemiyor.
Gerçekçi olmayan siyasi arayışlar ve finansal yönlendirme çabaları, ağırlaşmış ekonomik sorunlar karşısında çok yetersiz kalıyor. Sistemi oluşturan kurumsal yapı ile bunları yönlendiren etkili ve yetkili kesimler, olduklarından daha iyi görünmeyi beceremiyor ve çoğunluğu yönlendirmeyi başaramıyor. Son yirmi yılın hesapsızlıkları bedel ödetmek üzere kapıyı çalıyor, söz konusu kesimlerin uykuları kaçıyor ve kendi içlerindeki örtülü çatışmaları açığa çıkarıyor!
Beklenti yönetiminin işlevsizleşerek geri tepmeye başlaması, küresel talepteki durgunlaşma eğilimini ivmelendiriyor; tüketim ve yatırım eğilimini geriletiyor. Durum böyle olunca devasa boyutlara ulaşmış bulunan küresel arz fazlası herkesin karabasanı oluyor ve riskten kaçınma eğilimini terse çevrilemeyecek şekilde güçlendiriyor; finansal kesim edilgen hale geliyor ve siyasiler ne yapacağını bilemediği için yıpranmaktan kurtulamıyor. Sözel veya eylemli müdahaleler belirleyici olamıyor.
Kendilerini küreselleşme denilen kuralsızlık yanlısı olarak tanımlayanlar, batmakta olan bu gemiyi terk etme seferberliğine kaptırmaktan kurtaramıyor. Toplam arz fazlasının yarattığı tehlike, her fırsatta korumacılığa kesinlikle karşı olduğunu beyan edenleri korumacı yapıyor! Fiyatlamaktan ısrarla kaçınılan jeopolitik riskler, gündemi farklılaştırmak adına bazı kesimler için cankurtarana dönüşüyor! Küresel ekonomi durgunlaşma sürecinin ardından bunalım dönemine hazırlanmak zorunda kalıyor!
Finansal zorlamalar ile küresel talebi artırmanın olanaksızlaştığı ve toplan arzda yıkıcı daralmaların kaçınılmaz hale geldiği bir dönemin başlangıç aşamasındayız. Sistemik risk algısı, son yirmi yıl genelinde hiç bu kadar tehlikeli seviyelere yükselmemişti! Bu açıdan bakıldığında, riskten kaçınma eğiliminin güçlenmeye devam etmesi ve bunu terse çevirme girişimlerinin başarısız olmasının sebepleri daha iyi anlaşılıyor!