Deli mi yoksa dahi mi?

Önce sosyal medyada ken­disini kral ve Al Capone ti­pi bir gangster olarak lanse etti. Sonra kendisini savaşın yer­le bir ettiği Gazze şeridinde İsrail Başbakanı Netanyahu ile birlikte kokteyllerini yudumlarken göste­ren, yapay zeka üretimi- bir video paylaştı. Papa Francis öldükten sonra Beyaz Saray’ın resmi X hesa­bından yine yapay zekayla yarattığı görselle kendini Vatikan lideri Pa­pa olarak resmetti. Son olarak yine Beyaz Saray’ın resmi X hesabından Star Wars (Yıldız Savaşları) film­lerini anımsatan bir film posterin­deki baş kahraman olarak gösteril­di. Söz konusu paylaşımda Trump, ışın kılıcı kullanan bir Sith (kötü­lüğün temsilcisi) avcısı olarak baş­roldeydi.

ABD Başkanı Donald Trump, 20 Ocak’ta devraldığı ikinci başkanlık dönemine sosyal medyada da hız­lı başladı ve her geçen gün el artı­rarak devam ediyor. Ancak gerek kendi kurduğu sosyal medya plat­formu “Truth Social”da, gerekse de X’te olan paylaşımları gitgide tu­haf bir hal almaya başladı. Özellikle de Beyaz Saray’ın resmi hesabın­dan yapılan “Papa” ve “Star Wars kahramanı” paylaşımları görenle­ri hayrete düşürdü. Trump'ı Tan­rı'nın yeryüzündeki temsilcisi gibi gösteren “Papa Trump” paylaşımı­na hem Amerika Birleşik Devletle­ri’ndeki Katolik nüfus içerisinden hem de İtalya ve Avrupa’daki Kato­lik nüfus barındıran diğer ülkeler­den tepki gösterenler oldu.

Eski İtalya Başbakanı Matteo Renzi X'te şunları yazdı: “Bu, ina­nanları rencide eden, kurumları aşağılayan ve küresel sağın lideri­nin palyaço olmaktan hoşlandığını gösteren bir görüntüdür.”

Son şakası güldürmedi

Trump, gelen tepkiler üzerine gazetecilere yaptığı açıklamada, Papa görselinin Truth Social ve X hesabında bir “şaka” olarak payla­şıldığını söyledi.

Trump, bir muhabirin konuy­la ilgili sorusuna “Benim bununla hiçbir ilgim yok,” dedi. "Sadece bi­risi şaka olsun diye yapmış. Sorun değil. Biraz eğlenmek lazım, değil mi?" diye yanıt verdi.

Peki Trump bütün bu paylaşım­ları neden yapıyordu? Amacı ken­disini eleştirenleri trollemek miy­di, muhaliflerine karşı provokas­yon yapmak mıydı yoksa bunları gerçekten içinden gelerek ve ina­narak mı paylaşıyordu? Kısacası Trump deli miydi dahi miydi? İş­te ben de bütün dünyanın cevabını aradığı bu sorunun peşine düştüm.

Reuters'a konuşan uzmanlar, Trump’ın yapay zeka görüntüleri­nin, gerçek ve kurguyu yanlış yön­lendirebilecek şekilde bulanıklaş­tırdığını, bunun da problem oldu­ğunu söylüyor.

Boston'daki Northeastern Üni­versitesi Yapay Zeka-Medya Stra­tejileri Laboratuvarı Direktörü Jo­hn Wihbey ise “Bence yeni bir fe­nomen görüyoruz - siyasi güç ve anlatı hakimiyeti için organize edi­len sosyal medya ve yapay zeka gü­cünün birleşmesi” diyor.

Terapi İstanbul Psikiyatri Klini­ği’nden Klinik Psikolog Ayşe Kay­han ise Donald Trump’ın payla­şımlarında “ihmal edilmiş çocuk” sendromunun bütün emareleri­ni gösterdiğini belirtiyor. Kayhan, Trump’ın davranışlarını şöyle de­ğerlendiriyor: “Trump, demans be­lirtilerinin başlayabileceği bir yaş­ta. Bir lider olarak kendisine yatı­rım yapan ve kendi yeteneklerini geliştiren bir kimlikten de bahset­miyoruz. Oldukça sarkastik ve “Ben buradayım, beni görün” diye bağıran çocuksu bir kimlikten bah­sediyoruz. Bulunduğu yerde güç­lendikçe daha fazla ‘Beni yenemez­siniz’ algısına kapılan, başkaları­nın aklıyla dalga geçen bir kimlik. Tabii bu durumun oluşmasında Trump’ın çevresinin de etkisi çok fazla. Onun yaptığı her şeye ‘Çok iyi olmuş’ diyen bir ekip var orada. Sosyal medyada bir paylaşım yap­tığı zaman ‘Çok iyi bir espri olmuş başkanım’ diyen birinin olması, onun için yeterli zaten.”

Yetersiz narsist kişilik bozukluğu

Peki böyle bir profil, psikolo­jik olarak neye işaret ediyor? Ayşe Kayhan’a göre bu tip kimliklerin al­tında mutlaka bir “yetersiz narsist kişilik bozukluğu” gibi patolojik bir tanım yer alıyor:

“Sürekli olarak ‘Ben varım, ben buradayım, ben başkanım, beni in­diremezsiniz, ben çok önemliyim’ mesajı veriyor. Peki gerçekten yö­netimsel davranış gösteriyor mu? Hayır. Olaylara vakıf mı? Hayır. Kendi koyduğu iddia ve hedefle­rin gerçekleşmesi, kısacası istedi­ği oyuncağın alınması için direnen şımarık, hayli sarkastik bir profil­den bahsediyoruz. En kötüsü de cahil olması. Tarihsel akıştan bi­haber, küresel konjonktürden bi­haber bir cehaletin dünyayı yönet­mesi söz konusu.”

Bilişsel gelişimi çocuk gibi

Peki bu profile sahip bir siyaset­çi, aldığı siyasi kararları duygula­rına mı düşüncelerine mi daya­narak verir? Klinik Psikolog Ayşe Kayhan’ın bu soruya cevabı net: “Dürtüsel kararlar. Yani 5 saat sü­ren bir toplantıda kendisine az söz verildiği takdirde ‘Aman yeter, sı­kıldım’ diyerek çıkıp gidebilir. Şu anda da birçok konuda dürtüsel davranıyor zaten.

Bir çocuk gibi düşünün. Siz hiç hayır demediğiniz bir çocuğun dü­şünce geliştirmesini beklemezsi­niz. Çünkü hayır dediğiniz bir ço­cuk, onu ‘evet’e çevirmek için bir takım düşünceler geliştirir, sosyal zekasını kullanır, sizi ikna etmek için çaba sarfeder, bütün bunlar da bilişsel gelişimi sağlar. Trump’ın gördüğüm kadarıyla bilişsel gelişi­mi istediği oyuncağı almak, istedi­ği parayı kazanmak, istediği ülkeye sahip olmak vs. üzerine kurulu. So­nuç olarak bu kişinin bu yetkilerle bir devleti yönetirken altını- üstü­nü, toplumsal psikolojik refleksle­ri, gelenekleri hesaba katarak bir karar vermesini beklemiyoruz. Çünkü bu tür bilgiler onun için ge­reksiz ve sıkıcı.”

Peki Trump kendisini sosyal medyada Papa olarak resmeder­ken gerçekten de Papa olmayı mı istiyor? Ayşe Kayhan, “Ben buna olmaz diyemem” diyor:

“Neden olmasın? Yanındakiler­den biri ‘Neden olmasın başkanım, neden siz Papa olmayasanız?’ der­se bu yola çıkabilir. Vatikan’a gidip ‘Ben geldim, artık papa seçmenize gerek yok’ der mi? Der. Sonra sağ­lam bir tepkiyle karşılaşırsa ‘Aman şaka yaptım’ der, olur biter.”