Onlar da artık milyonerler kulübünde

Geçen yaz, yaklaşık 20 gün boyunca Paris’te Olimpi­yat Oyunları’nı spor yaza­rı olarak takip ederken dünya spo­runun en büyük yıldızlarını çıplak gözle izleme fırsatı da yakaladım.

Ve Simone Biles, Katie Ledecky, Keely Hodgkinson, Faith Kipye­gon, Paola Egonu gibi dünya sporu­nun kadın yıldızlarını izlerken bir kez daha farkına vardım: Eşit şart­larda mücadele ettiklerinde kadın sporcular erkekler kadar izleniyor, onlar kadar ilgi çekebiliyor.

Hele Olimpiyatlar seviyesinde bu denge çok daha açık bir şekilde gözümüzün önünde uzun yıllardır. Uluslararası Olimpiyat Komitesi ısrarla eşitlik politikası uygulayın­ca Paris 2024’te aynı sayıda kadın ve erkek sporcuyu izledik. Olimpi­yat geçmişinde sağlam bir temele sahip jimnastik, yüzme ve atletizm haricinde diğer dallarda da kadın­ların etkisi fazlasıyla hissedildi.

Örneğin ABD’de Biles ve Suni­sa Lee’nin mücadele ettiği artistik jimnastik finalleri 30 milyondan fazla kişiyi ekran başına topladı. Keza Britanya’da Keely Hodgkin­son’ın atletizmde altın madalya ka­zandığı 800 metre yarışını yaklaşık 8 milyon kişi izledi. Türkiye’ye ge­lince, 6 Ağustos’taki Türkiye – Çin kadınlar voleybol çeyrek final maçı AB grubunda en çok izlenen ikinci programdı. İki gün sonra İtalya ile oynanan yarı final maçı tüm günde en çok izlenen TV programı oldu.

Tabii Olimpiyatlar’daki izlenme oranları ve ilgiyi diğer uluslarara­sı turnuvalarla kıyaslamak kolay değil ama 2020’den sonra özellikle Kuzey Amerika, Doğu Asya ve Av­rupa’da kadın sporuna ilginin hızla arttığını gözlemek mümkün. Daha fazla izleyici kadın sporcuları ve ta­kımlarını izlemek için ekran karşı­sına geçiyor ve bu sayede hem ya­yın gelirleri hem de ticari gelirleri hızla artıyor.

Deloitte’un bu yıl ya­yınladığı ‘Beyond the billion-dollar barrier’ raporuna göre 2024’te tüm dünyada kadın sporunun geliri bir önceki yıla göre yüzde 91 artarak ilk kez milyar dolar eşiğini geçti ve toplam 1 milyar 880 milyon dolara ulaştı. Deloitte’un tahminine göre 2025’te de küresel kadın sporu pa­zarı yüzde 25 büyüyerek 2 milyar 350 milyon dolara çıkacak.

Elbette bu sıçramanın ana mo­toru ABD. ABD’de kadın sporuna yapılan yatırımda büyük bir patla­ma yaşanıyor son beş yılda. Sadece geçen yıl ülkenin en çok konuşulan spor yıldızlarından birine baka­lım: Üniversiteli basketbolcu Ca­itlin Clark’ın öncülük ettiği üniver­siteler liginin finalini 18.9 milyon Amerikalı izledi. Bu rakam erkek­ler finalindeki yaklaşık 4 milyon kişi daha yüksekti. Clark, mezun olur olmaz bu ilgiyi kadınlar pro­fesyonel ligi WNBA’in 2024 sezo­nuna taşıdı ve orada da rekor se­yirci ortalamaları görüldü. Bu sa­yede WNBA yönetimi geçen yaz imzaladığı yeni yayın hakları söz­leşmesiyle sezon başına 200 mil­yon dolar kazanacak. Eski anlaş­mada sezonluk gelir sadece 60 mil­yon dolardı.

Kadın futbolunun yükselişi

Ayrıca ABD’de erkek profesyo­nel sporuna yatırım yapmak yal­nızca milyarderlerin ayrıcalığında olunca diğer yatırımcılar kadın ta­kımlarına yöneldi. Bir süredir WN­BA’de veya futbol ligi NWSL’de ye­ni takım kurabilmek veya mevcut­lardan birini satın alabilmek için kıyasıya bir yarış var. Mesela Bay FC ve Bos Nation takımlarının sa­hipleri NWSL’e dahil olabilmek için iki yıl evvel 53’er milyon dolar ödemişti. Bu yıl Denver takı­mının ödediği rakam 110 milyon dolara çıktı. Keza kadın futbo­lunun popü­laritesinin, tüm dünya­da nasıl pat­ladığına şahitlik ediyoruz.

FIFA Kadın­lar Dünya Kupası 2019’dan itibaren çok daha geniş izleyici kitlesine erişen bir turnuva haline geldi. İngiltere’de, Avustralya’da, Fransa’da 10 milyonlarca kişi ka­dın takımlarını ekran başında iz­liyor. Buna paralel olarak gelirler de artıyor. 2019’da FIFA 24 takıma 30 milyon dolar dağıtmıştı. Dört yıl sonra takım sayısı 32’ye, dağıtılan ödül miktarı 110 milyon dolara çık­tı. 2027’deki turnuva için Netflix gibi dev yayıncıyla anlaşan FIFA, ödül miktarını erkeklerle aynı se­viyeye çıkarmayı amaçlıyor. İki yıl sonra 32 takım yaklaşık 500 mil­yon doları paylaşabilir.

Tüm bu olumlu gelişmelere kar­şın, kadın sporunun daha kat ede­ceği çok yol var. Özellikle futbol gi­bi erkek egemen sporlarda kulüp­ler seviyesinde eşit gelir beklemek henüz bir hayalden ibaret. Buna karşılık Dünya Kupası gibi milli ta­kım organizasyonlarında ve Olimpiyatlar gibi küresel etkinliklerde ka­dın ve erkek sporculara aynı şartları sağlamak, eşit para ödülü da­ğıtmak yerinde bir uygulama ola­caktır.

Yeni turnuvalar yolda

Mevcut ligler ve turnuvalar dışında yenilerine de yatırım yapılıyor. UEFA, futbolda kadın futbol kulüpleri için gelecek sezondan itibaren ikinci bir turnuva başlatıyor. 44 takımın yer alacağı turnuvanın ismi UEFA Women's Europa Cup olacak. ABD’de yeni kurulan voleybol ligleri de dikkat çekiyor. Bu yılın başlarında ilk kez düzenlenen League One Volleyball (LOVB) yaklaşık 160 milyon dolarlık yatırım aldı.

Tenisçiler zirvede

1970’lerin başında öncü dokuz oyuncunun girişimiyle profesyonelliğe erken geçen kadın tenisi sonraki kuşaklar için büyük bir fırsat yarattı. Onların sayesinde en çok para kazanan kadın sporcular listesinin en tepesinde her daim tenisçiler olur. Sportico’nun son sıralamasına göre dünyanın en çok para kazanan sporcusu toplam 30,4 milyon dolarlık geliriyle Amerikalı tenisçi Coco Gauff. İlk 10’da Gauff’un dışında beş farklı ülkeden beş tenisçi daha var.