İran 7 batılı şirketi yatırım yapmaya çağırdı

VİYANA - İran Petrol Bakanı Bican Zanganeh, uluslararası yaptırımların kaldırılması halinde petrol ve doğalgaz yataklarını geliştirmek üzere ülkeye dönmelerini istedikleri yedi Batılı şirketin adlarını açıkladı ve yatırım koşullarını Nisan ayında belirleyeceklerini söyledi.

Dünyanın kanıtlanmış dördüncü büyük ham petrol rezervine sahip İran'ın petrolleri, pek çok ülkenin aksine asgari maliyetle çıkarılabiliyor. Ülke ayrıca dünyanın en büyük kanıtlanmış doğalgaz rezervine sahip.

Zanganeh, İran'a dönmesini istedikleri şirketleri Fransız Total, Royal Dutch Shell, İtalyan ENI, Norveç'ten Statoil, İngiltere'den BP ile ABD'li Exxon Mobil ve ConocoPhillips olarak açıkladı.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) dün yaptığı toplantıda gazetecilerin sorularını yanıtlayan Zanganeh, bazı şirketlerle görüşme yürüttüklerini ancak bu şirketler arasında Amerikan firmalarının bulunmadığını söyledi.

Rus, Çin, Japon ve diğer ülke şirketleri hakkında açıklama yapmayan Zanganeh, Hindistan, Çin veya Asya'dan şirketleri İran'da görmek isteyip istemediği sorusuna, "Evet (isterim), fakat şu anda Avrupalı şirketlerle görüşüyoruz" dedi.

Zanganeh, şirketlerin payına düşecek gelirin Irak'ta savaş sonrasında görülenden daha iyi olacağını ifade etti ancak  "Daha fazla ayrıntı veremem" dedi.

Irak, şirketlerin tercih ettiği üretim paylaşımı yerine şirketlere üretim bazında para ödemeyi tercih ediyor.

İran 1979 yılındaki İslam devriminden sonra petrol üreticisi yabancı şirketleri ülkeden çıkarttı.  Bunun ardından İran'ın dünya petrol üretimindeki payı 1970'lerdeki yüzde 55 düzeylerinden 1997'de yüzde 40'ın altına kadar geriledi.

Zanganeh'in 1997-2005 yılları arasındaki bakanlığı döneminde petrol üretimi kısmen toparlandı. Bu dönemde Total ve Shell ABD yaptırımlarına rağmen yeniden İran'da üretime döndüler.

İran'ın petrol üretimi ülkenin nükleer programı nedeniyle uluslararası gerilim tırmanmaya başladığı 2000'li yıllarda yerinde saydı. ABD ve Batılı ülkelerin geçen yıl devreye soktuğu ve İran'a yatırımı önleyen etkili yaptırımlar, üretimin 2011'deki günde 4.3 milyon varil düzeyinden Kasım ayında 2.65 milyon varile inmesine neden oldu.

İran geçen ay Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi beş ülke ve Almanya ile geçici bir anlaşma yaparak nükleer programını sınırlamayı kabul etti. Buna karşılık ekonomik yaptırımlar geçici olarak hafifletilecek.

İran'ın petrol sektörüne yatırımları engelleyen yaptırımların gevşetilmesi ise gelecek yıl söz konusu olabilecek. Fakat şu andaki geçici anlaşma İran'ın petrol satmasına getirilen engellerin kaldırılması hakkında açık bir hüküm içermiyor.