İsrail-ABD ilişkilerinde büyük kriz

KUDÜS - İsrail'in Washington Büyükelçisi Michael Oren, ülkesi ile ABD arasındaki ilişkilerin son 35 yıl içinde en ciddi kriziyle karşı karşıya olduğunu söyledi.

ABD ile ilişkilerin son yıllarda hiç olmadığı kadar kötüleşmesine neden olan kriz, ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden'in ziyareti sırasında Doğu Kudüs'te, Ramat Şlomo'da verilen bin 600 konutluk inşaat izniyle patlak vermişti. ABD tarafı İsrail'den söz konusu kararı iptal etmesini istiyor.

İsrail basınına göre, ABD'nin Washington Büyükelçisi Oren, ikili ilişkilerle ilgili değerlendirmesini, bu ülkedeki İsrailli konsoloslarla Cumartesi gecesi düzenlediği bir toplantıda yaptı.

Krizin, 1975 yılında dönemin Başbakanı İzak Rabin ile ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger arasında Sina Yarımadası'ndan kısmen çekilmeye yönelik ABD talepleri sırasında patlak veren uzlaşmazlıktan bu yana en ciddi kriz olduğunu söyleyen Oren'in "Bu kriz çok ciddi, ilişkilerde çok zor bir dönemle karşı karşıyayız" dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu arayarak, İsrail'in Doğu Kudüs'teki Ramat Şlomo'da yapımı öngörülen 1600 konutluk yeni projeye onay verilmesinden dolayı şiddetli eleştiride bulunmuştu.

Haaretz: Netanyahu dört adım atmalı

İsrail gazetesi Haaretz, Amerika'nın ikili ilişkilerde güvenin tazelenmesi ve Filistinlilerle görüşmelerin yeniden başlatılması için Binyamin Netanyahu'dan en az dört adım atmasını beklediğini yazdı.

Clinton'un gündeminde yer aldığı söylenen bu adımlardan ilki, ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden'in İsrail'i ziyareti sırasına denk gelen inşaat onayı ile ilgili açıklamanın szamanlamasının soruşturulması. Buna göre, Amerikan tarafı, gerçekten ortada bir bürokratik hata mı, yoksa kararın siyasi gerekçelerle mi alındığı konusunda İsrail'den resmi bir cevap bekliyor.

Kararın gerisindeki isim İçişleri Bakanı Eliyahu Yişai, bunun tamamen teknik bir işlem olduğunu ve herhangi farklı bir anlam içermediğini belirterek, zamanlamadan dolayı özür dilemişti.

ABD, Ramat Şlomo'daki inşaatlarla ilgili kararın iptalini de talep ediyor. ABD'nin bir diğer talebi de İsrail'in Filistinlilerle görüşmelerin başlatılması için önemli jestler yapması. Bunlar arasında yüzlerce Filistinli tutuklunun serbest bırakılması, İsrail askerlerinin Batı Şeria'daki bir kısım yerlerden daha çekilerek buraların Filistin Yönetimi kontrolüne bırakılması, Batı Şeria'da daha fazla yol engelenin kaldırılması ile Gazze Şeridi'ndeki ablukanın azaltılması bulunuyor.

ABD tarafı, İsrail'den Filistinlilerle uzlaşmazlığın kilit konuları olarak görülen sınırlar, mülteciler, Kudüs, güvenlik düzenlemeleri, su ve yerleşimlerle ilgili alanlarda, dolaylı şekilde bile olsa görüşmelerle ilgili resmi bir açıklama yapmasını istiyor.

Başbakan Binyamin Netanyahu'nun danışmanlarının ortalığı sakinleştirmek için dün Beyaz Saray'ın üst düzey yetkilileri, Orta Doğu Temsilcisi George Mitchell ve yardımcılarıyla sürekli temas halinde bulundukları bildirildi.

Mitchell'in yarın tekrar İsrail'e gelmesi ve bu adımlarla ilgili olarak Netanyahu'yu dinlemesi bekleniyor. Netanyahu'nun dünkü kabine toplantısında, söylenenlerin aksine ABD ile herhangi bir kriz olmadığı mesajını vermesine rağmen, ABD Büyükelçisi Oren'in tam tersi bir mesaj gönderdiğine dikkat çekiliyor.