K. Irak'ın Türkiye ile petrol alışverişi büyüyor
KHOR MOR - Irak'ın adı az bilinen bir bölgesindeüretilen kondense sıvı yakıt yan ürünlerini Türkiye'ye taşıyan kamyonkonvoyları, Kuzey Irak Kürt bölgesinin petrol ve doğalgaz satışında Bağdat'takimerkezi hükümetten bağımsızlığını kazanmaya giderek yaklaştığını gösteriyor.
Her gün Khor Mor'daki doğalgaz alanından yüksek kaliteli kondense ürünyükleyen en az 15 kamyon, iki gün süren bir yolculuk sonunda Mersin'e gitmeküzere yola çıkıyor.
Türkiye ise aynı kamyonlarla, özerk Kürt bölgesinin elektrik santrallerindekullanılmak üzere dizel yakıtı ve mazot gönderiyor.
İki taraftan özel sektör şirketlerinin yürüttüğü bu takas benzeri alışverişi yakından izleyen bir yetkili, "Bu Kürt Özerk Yönetimi ile Türkiyearasında doğrudan petrol ticaretine çok basit ama çok sembolik bir başlangıçsayılabilir" dedi.
"İki taraf da bunu durdurma niyetinde değil."
Ancak ülkenin tümünde üretilen petrol ve doğalgazı satma yetkisinin sadecekendisinde olduğunu savunan merkezi hükümet, bu ticaretin durdurulmasını talepediyor. Bağdat, Türkiye ile yapılan sınır ticaretinin yasadışı olduğunusavunuyor.
Türkiye ise, Temmuz ayında beş tankerle başlayan bu alışverişi destekliyor.Enerji Bakanı Taner Yıldız, bu ticaretin hacminin zaman içinde günde 200kamyona, yani 40,000 varile çıkabileceğini söyledi.
Sektör kaynakları halen sadece Khor Mor üretimini satan Kürt Yönetimi'nin,zaman içinde başka üretilen ham petrolü de sevk edebileceğini söylediler.
Adının açıklanmasını istemeyen yetkili, "Türkiye, Bölgesel Kürt Yönetimi'nin (BKY) petrol ve doğalgaz ihracının Irak anayasasına aykırı olduğunu düşünmüyor, zaten BKY'nin en mantıklı ihraç yolu da Türkiye" dedi.
BKY'den çıkan petrol Kerkük'ten Ceyhan'a uzanan ve Bağdat hükümetinindenetiminde olan bir boru hattı ile ihraç edilebilir.
Ancak Bağdat ile Kürt yönetimi arasından yıllardır süren petrol ve arazi kavgası nedeniyle bu süreç kesintiye uğruyor.
Kürt Yönetimi, bölgesinde çalışan şirketlere hükümetin ödeme yapmadığı gerekçesiyle Nisan'da kestiği ihracatı Ağustos'ta başlattı. Ancak ödemelerde sorun giderilmezse Eylül ortasında yeniden durduracağı tehdidi de var.
ABD'nin rolü
Bölgenin petrol üretimi ve ihracatını sorunların merkezinde yattığınıdüşünen Washington, dışişleri bakanlığı uzmanı Carlos Pascual'ı özel temsilciolarak Erbil, Bağdat ve Ankara'ya gönderdi.
Temaslara yakın kaynaklar, görüşmelerde BKY'nin düzenli petrol ihracatının yeniden başlaması, Bağdat'ın özerk bölgenin bütçesini kısma tehdidi ve burayarafine petrol ürünleri göndermemesi yer alıyordu.
BKY'nin doğal kaynaklar bakanlığından bir yetkili, "Yönetimin Irak'ın enerjişirketi SOMO'nun ihracatta tek yetkili olmasına karşı tavrı değişmedi. Böyle birtekel, ne bugünkü, ne de geçmiş Irak yasalarında ye alıyor. BKY gibi pek çokbaşka birim de, yasal ve saydam olması, gelirlerin ortak bir hesaba yatırılarakadil paylaşılması koşuluyla, petrol ihraç etme ve pazarlama hakkına sahipolmalı" dedi.
Khor Mor Birleşik Arap Emirlikleri'nden Crescent Petroleum ve DANA Gas şirketleri, Avusturyalı OMV ve Macar MOL tarafından işletiliyor.
Kürt yönetimi, Türkiye ile ham petrol/işlenmiş ürün takasını Bağdat'ısorumlu tuttuğu ürün darlığını çözmek için istiyor. Kürt yönetimi günde 140,000varil yakıt vermesi gereken Bağdat hükümetinin kendilerine sadece 15,000 varilverdiğini söylüyorlar.
Şii ağırlıklı Bağdat hükümeti ile ilişkileri bozulan Ankara ise, Kürtyönetimi ile arasındaki bağları giderek artıracak adımlar atıyor.
Ankara'nın açık desteğini de alan Kürt Yönetimi, 2013 Ağustosu'na kadartamamlanacak ve tamamlanacak 1 milyon varil günlük kapasiteli yeni bir boruhattıyla kendi petrolünü ihraç etmeyi planlıyor. O tarihe kadar bölgenin üretimi1 de milyon varile yaklaşmış olacak.
Erbil'de bir petrol kaynağı, "BKY'nin altyapıya ihtiyacı var. Karayolundaböyle tampon tampona dizilmiş kamyonlarla olmaz" dedi.