Küresel telekom sektöründe evlilik furyası yaşanıyor

Evrim KÜÇÜK

DIŞ HABERLER

Küresel telekomünikasyon sektöründeki birleşmeler ve satın almalar hız kazanıyor. Gelirlerini artırmaya çalışan birçok şirketin satın almalar ve birleşmeler yoluyla güçlenmeyi ve hizmetlerini geliştirmeyi hedeflemesiyle küresel telekom sektörü 2006 yılından bu yana, satın alma anlaşmalarının en yoğun olduğu yılını geçiriyor. Anlaşma trafiğinin en hızlı olduğu yer Avrupa olurken, başrollerde da Vodafone ve KPN gibi Avrupalı devler vardı. Uzmanlar, akıllı telefonlar ve video hizmetleri için gereken 'high-speed network' gibi hizmetleri geliştirmek için şirketlerin işbirliği arayışlarına devam etmesi nedeniyle sektörde yeni anlaşmaların kapıda olduğunu söylüyor.

Haziran ayı itibariyle dünya genelinde telekom endüstrisinde 80 milyar doların üzerinde anlaşma duyuruldu ya da tamamlandı. Sektördeki en büyük savaş alanı ise Avrupa oldu. Yılın ilk yarısında Avrupa'da 60 milyar dolar büyüklüğünde telekom anlaşması duyuruldu. Dealogic'in verilerine göre, ocak-haziran dönemindeki anlaşmaların büyüklüğü geçen yıla göre ikiye katlandı. Telekom sektöründe yılın ilk altı ayında 2003 yılından bu yana en büyük tutarda anlaşmaya imza atıldı. Avrupa'da söz konusu dönem içinde yapılan anlaşmaların yüzde 18'ü telekomünikasyon endüstrisinde gerçekleşti ve diğer tüm sektörlerden daha hareketli bir satın alma ve birleşme trafiği yaşandı.

Avrupa’da anlaşmalar devam edecek

Bankacılar, kıtadaki mobil operatörlerin servis alanlarını genişletmek amacıyla konsolidasyona yönelmeleriyle bu trendin devam edeceğini söylüyor. İngiliz yatırım bankası Lazard'ın yetkililerindin Cyrus Kapadia, Wall Street Journal gazetesine yaptığı değerlendirmede, "Avrupa'da telekom pazarında rekabet giderek artıyor, büyümeyi yakalamak ise giderek güçleşiyor. Bu nedenle telekom şirketleri kendilerini garklılaştırmak ve teknolojik değişimlerin devam ettiği ortamda kendilerini doğru konumlandırmak zorunda" dedi. Frankfurt Trust Investments'dan fon yöneticisi Friedrich Diel de Bloomberg'e verdiği demeçte, telefon şirketlerinin marjlarının baskı altında olduğunu dile getirerek, "Birçok pazar olgunlaştı ve fazla büyüme potansiyeli sunmuyor. Bu da büyümenin ancak diğerlerinden satın alınabileceği anlamına geliyor" dedi. Ancak potansiyel ortak havuzunun daralması nedeniyle birçok şirket dünya genelinde teklif vermek için birbirleriyle yarışıyor.

Bloomberg'in, değeri 1 milyar doların üzerinde 27 anlaşmayı dikkate alarak yaptığı değerlendirmeye göre, telekomünikasyon şirketleri son 12 ayda yüzde ortalama 27 primli satıldı. 2012'nin tümünde sektörde 157 milyar dolar ve önceki yıl 124 milyar dolarlık anlaşmaya imza atılırken, bu yılın haziran sona ermeden yapılan anlaşmaların büyüklüğü 80 milyar doları aştı. Bu noktada gözler Amerikan telekom devi Verizon'un, Vodafone'un Verizon Wireless'daki yüzde 45 hissesini satın almak için vermek üzere olduğu teklife çevrildi. 120 milyar dolar hatta daha üzerine çıkabileceği konuşulan anlaşma tamamlanması halinde dünyadaki toplam anlaşmaların büyüklüğü 2006 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaşacak. O yıl toplam 281.8 milyar dolarlık anlaşma duyurulmuştu.

AT&T satın alma fırsatı kolluyor

Bu arada yakın bir zamanda Amerikan At&T'nin de yeni anlaşmalar için kolları sıvayabileceği belirtiliyor. Şirketin CEO'su Randall Stephenson, Avrupa'da sektör regülatörlerinden Neelie Kroes ile görüşmelerde bulunmak üzere geçtiğimiz ay yeniden Avrupa'daydı. Son zamanlarda gerçekleştirdiği bir dizi görüşmenin son halkası olan bu ziyaret, AT&T'nin, ana faaliyet alanı olan ABD'nin dışında da, özellikle de Avrupa'da büyüme hevesinin bir göstergesi. AT6T'nin geçtiğimiz ay İspanyol Telefonica konusunda İspanyol hükümüte ile görüşmeler yürüttüğü iddia edilmiş ancak hükümet yetkilileri görüşmeleri yalanlamıştı. Sonrasında ise AT&T'nin Avrupa genelinde başka şirket, hükümet yetkilileri ve regülatörlerle görüşme halinde olduğu konuşulmaya başlamıştı. Konuya yakın kaynaklar, Amerikan şirketin 'suları test ettiğini' söylüyor ve "AT&T, araştırma yapıyor. Herkesle konuşuyor ve fırsatlar sonsuza kadar devam edemeyeceği için büyük ve hızlı bir anlaşma paşinde" yorumunu yapıyorlar. Financial Times'e değerlendirmede bulunan kaynaklara göre AT&T'nin odağında, akıllı telefon ve tablet kullanan ancak 4G'nin henüz yerleşmemesi olmaması nedeniyle cihazlarını tam kapasite ile kullanamayan müşteriler var. AT&T, daha hızlı bağlantı sağlayacak hizmetlere el atarak karlılığını artırmayı ve bu hizmetler yoluyla müşterilerinin mobil cihazlarını kullanarak ulaştırma ve ev güvenliği gibi birçok alanda cihazlarından çok daha fazla yararlanarak hayatlarını kolaylaştırmayı amaçlıyor. Avrupa'da akıllı telefon penetrasyonunun en yüksek olduğu ülkeler İngiltere, Fransa, Almanya ve Hollanda ve AT&T bu ülkelerdeki ilişkilerini güçlendirmeyi hedefliyor. Bu çerçevede şirketin, France Telecom ve Deutsche Telecom'un kontrolündeki İngiliz operatör EE'ye bir teklif götürebileceği ifade ediliyor. Vodafone'un da aynı şirkete ilgi duyduğuna dair söylentiler de var piyasada.

Avrupa Komisyonu’ndan telekom şirketlerine baskın

Satın alma haberleri telekom şirketlerini hisselerine olumlu yansırken, geçtiğimiz günlerde Avrupa Komisyonu'nun bazı telekom şirketlerinin ofislerine yaptığı baskın hisseleri baskıladı. Avrupa Birliği Komisyonu müfettişleri, Deutsche Telekom, Orange SA ve Telefonica’nın ofislerine baskın düzenledi.  Komisyon’dan yapılan açıklamada, baskınların, telekom şirketlerinin pazardaki hakim konumlarını internet bağlantısı hizmetleri alanında kötüye kullandıklarından şüphelenildiği için gerçekleştirildiği belirtildi. Deutsche Telekom ve Orange SA baskını doğrularken, yorum yapmaktan kaçındı. KPN ile Belgacom ise kendi ofislerine baskın yapılmadığını duyurdu. Brüksel, telekom şirketlerinin AB kurallarına uygun hizmet vermesi için sıkı tedbirler alıyor.

Sektörde başlıca anlaşmaların merkezinde Almanya vardı

Bu yıl yapılan anlaşmalar ağırlıklı olarak Avrupa’da gerçekleşirken, özellikle Alman şirketler anlaşmalarda oldukça aktif rol oynadı. Bu yıl yapılan ya da tamamlanan bazı anlaşmalara göz atalım:

* KPN, Almanya’daki birimini sattı

Hollandalı telekom grubu KPN Almanya'daki birimi E-Plus'ı Telefonica Deutschland'a 8.1 milyar euro (11 milyar dolar) nakit ve hisse karşılığında satma kararı aldı. Piyasada uzun süredir gerçekleşmesi beklenen bu anlaşmanın rekabet otoritelerinin Avrupa'nın mobil iletişim pazarı karşısındaki duruşunu test etmesi bekleniyor. E-Plus'ın satışının tamamlanması halinde, yeni şirket Almanya'daki mobil iletişim hizmet gelirlerinde yüzde 30 pay sahibi olup, Deutsche Telekom ve Vodafone ile daha güçlü rekabet edebilecek. Söz konusu anlaşmayla, Deutsche Telekom ve Vodafone'un yüzde 35'er pay sahibi olduğu Alman mobil iletişim pazarında üçüncü ve dördüncü sırada yer alan iki şirket bir araya gelmiş olacak. Alman telekomünikasyon piyasasında, Telekom ve Vodafone’a rakip olacak yeni şirketin 43 milyon dolayında müşteri hacmine ulaşacağı ve 2012 rakamları ile 8 milyar 600 milyon euroluk bir ciroya sahip olacağı belirtildi.

* Vodafone, Kabel Deutscheland’ı aldı

Geçtiğimiz haftalarda sektördeki bir diğer dev anlaşma haberi yine Almanya pazarından geldi. İngiltere merkezli Vodafone, Almanya'nın en büyük kablo TV operatörü Kabel Deutschland'ı alacağını açıkladı. Almanya'da 8 milyondan fazla aboneye sahip Kabel Deutschland, açıklamayı memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu. Satın alma için hisse başına 87 euro ödeyecek Vodafone, şirketin 3 milyar euro borcu da dahil, toplam 10.7 milyar euro ödeme yapacak.  Açıklamanın ardından Kabel Deutschland'ın hisseleri yüzde 2.2 artış göstermişti. İngiliz iletişim devi Vodafone, Avrupa pazarında ilk çeyrekte güç kaybetti. Şirketin işlem hacmi İtalya’da yüzde 17.6 İspanya’da ise yüzde 10.6 düştü. İngiliz şirket bu durumun bir bölümünü kalkınmakta olan ülkelerdeki yükselen grafiği ile kapatmayı başardı. Ayrıca Vodafone, Alman Kabel Deutschland’ı bünyesine katarak, sene sonu bütçesini artıda kapatmayı hedefliyor.

* Cable % Wireless da el değiştirdi

Vodafone, son 1 yıl içinde Avrupa'da başka alımlar da yaptı ve kablolu yayın şirketi Cable & Wireless Worldwide'ı da satın aldı. Geçtiğimiz yıl açıklanan anlaşmaya göre İngiliz telekom şirketi, Cable and Wireless Worldwide'ı 1.6 milyar dolara satın alıyor. Vodafone Europe, kablosuz ağ hizmeti sunan Cable and Wireless Worldwide'a hisse başına 38 peni teklif sunmuştu. Cable and Wireless Worldwide şirketi yönetim kuruluna göre Vodafone'nun teklifi "adil ve mantıklı". Vodafone Üst Yöneticisi Vittorio Colao, "Cable and Wireless Worldwide'ın satın alınması, İngiltere telekomünikasyon piyasasının yatırım bölümünde önde gelen bütünleşmiş bir oyuncu olmamızı sağlayacak ve bunun bizim İngiltere ile uluslararası operasyonlarda maliyetlerimizi azaltacağını düşünüyoruz" demişti. Vodafone dışında, Hindistanlı Tata Communications da Cable and Wireless Worldwide ile ilgili satın alma teklifi sunmuş ancak daha sonra teklifini geri çekmişti. Cable and Wireless Worldwide şirketi, 150 ülkede doğrudan ya da yerel ortaklarıyla kablosuz ağ hizmeti veriyor.

* Gözler Verizon-Vodafone görüşmesinde

Telekomünikasyon sektöründe gözler bir yandan da ABD’li telekomünikasyon devi Verizon'un, Vodafone ile ortak yürüttüğü Verizon Wireless birimini tamamen kendi bünyesine geçirmek için sunmaya hazırlandığı teklifte. Teklifin büyüklüğünün 120 milyar dolar olacağı konuşuluyor.Bu rakam, satın almanın gerçekleşmesi halinde telekomda bugüne kadarki en büyük anlaşmalardan biri olacak. Verizon Communication, İngiliz şirketle ortak olduğu Verizon Wireless şirketini tamamen kendi bünyesine geçirmek istiyor. Konuya yakın kaynaklara göre şirket, çalışmalara başladı bile. Verizon Communication halihazırda Verizon Wireless’ın yüzde 55’ine sahip. Şirketin Vodafone ile ilişkilerine zarar vermeyecek şekilde bir anlaşma imzalamak istediği belirtilirken, Vodafone'un da satışa sıcak baktığı ifade ediliyor. Kaynaklara göre Verizon, güçlü hisse performansı ve 50 milyar dolarlara yakın banka finansmanı bulma garantisi nedeniyle anlaşmada kendisine güveniyor. Analistler Verizon anlaşmasıyla Vodafone’un hissedarlarına para kazandırabileceğini ifade ediyor.

* Vivendi küçülme planları yapıyor

Eğlence ve telekom sektörünün devlerinden Fransız Vivendi grubu ise küçülme planları yapıyor ve bu kapsamda bazı birimlerini elinden çıkarmayı planlıyor. 2013 başında yıllık ekonomik görünüm öngörüsünde bulunmayacağını açıklayan şirket varlık satışıyla ilgili devam eden sürecin sonlanmasını bekliyor. Yeniden yapılanma kapsamında harcamalarını kısan şirket Fas Telekom ile Brezilya Telekom şirketlerini elden çıkarmayı hedefliyor. Şirket, video oyunu satışları ve iştiraki ortaklarından SFR cep telefonu operatörünün de etkisiyle iyi bir performans gösterdi.

* Etisalat, Afrika'da telekom santrali kuracak

Bu arada Wall Street Journal gazetesinin haberine göre Birleşik Arap Emirlikleri'nin önde gelen telekom şirketi Etisalat, Fas'ın telekomünikasyon şirketi Maroc Telecom'un çoğunluk hisselerini almak için önerdiği anlaşma çerçevesinde, Batı Afrika'da 10 ülkede faaliyet gösterecek 42 milyon abonelik bir telekomünikasyon santrali kurmayı amaçlıyor.

Abu Dabi merkezli Etisalat, Maroc Telecom'un yüzde 53'ünü satın almak için Fransız Vivendi şirketi ile görüşüyor. Fas'tan yönetilecek bir Batı Afrika telekomünikasyon santrali bu açıdan mantıklı görünüyor. Etisalat hali hazırda Benin, Fildişi Sahili, Gabon, Nijer, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Togo'da faaliyet gösteriyor. Maroc Telecom'un ise Moritanya, Burkina Faso, Mali ve Gabon'da iştirakleri bulunuyor. Bütün bu ülkeler de Fransızca konuşuyor.

Etisalat; ölçek ekonomiler, yatırım harcamalarının maliyetinde azalma, mobil veri gelirlerindeki potansiyel ve yeni dijital servislerin Afrika'daki operasyonları birleştirmek için ortaya çıkan nedenler olduğunu belirtti.

Teklif edilen anlaşmadaki rakamlar da makul görünüyor. Maroc Telecom için teklif edilen 4,2 milyar euro, Etisalat'ın 2013 karının 6,2 katını geçmiyor. NBK Capital'dan Shrouk Diab konuyla ilgili müşterilerine geçtiği bir notta, "Etisalat'ın Vivendi'nin Maroc Telecom'daki hisselerini satın alması borsada katalizör etkisi yaratacaktır" dedi.

Daha önceki genişleme planlarının karışık sonuçlar verdiği Etisalat için Afrika'da büyüme stratejisi her an her sonucu doğurabilir. Hindistan mahkemelerinin rüşvet nedeni ile birkaç şirkete ait 122 telekom iznini iptal etmesi sonrasında Etisalat bu ülkeden geçen yıl çıkmıştı. Etisalat ayrıca 2011 yılında da Kuwait's Zain Group'a ait hisse alım planını da rafa kaldırmıştı.

Ancak uzmanlar Vivendi'nin Etisalat'ın teklifini kabul edeceği tahmininde bulunuyor. Maroc Telecom'un yüzde 30 hissesini elinde bulunduran Fas hükümeti de bu anlaşmayı kabul edip etmemeye karar verecek.

Anlaşmanın tamamlanması durumunda Etisalat'ın geriye kalan hisselerin yüzde 17'si için hissedarlara zorunlu teklifte bulunması bekleniyor. Ancak azınlık hisselerine yapılacak bu teklifin Vivendi'ye yapılan tekliften düşük olacağı tahmin ediliyor.

* Türkiye'nin istediği Globul, Telenor’a gitti

Bu yıl telekom sektöründen bir haber de Balkanlar'dan geldi. Yunanistan’ın telekom şirketi OTE, Türk Telekom’un da bağlayıcı teklif verdiği Bulgaristan birimi Globul’u, Norveç’in Telenor şirketine sattı. OTE, bu satıştan elde edeceği geliri, borçlarını azaltmak ve resesyondan etkilenen iç pazarda abonelerinin sayısını arttırmak için kullanacak.
En büyük hissedarı Alman Deutsche Telekom olan OTE, Globul adlı Bulgaristan birimi karşılığında 717 milyon euro alacağını duyurdu. Globul, 4.5 milyon abonesiyle Bulgaristan’ın ikinci büyük mobil iletişim operatörü. OTE borsaya yaptığı bildirimde, satış anlaşmasına telekom perakende birimi Germanos Bulgaria’nın da dahil olduğunu belirtti.

AT&T'nin gözü İspanya'da mı?

Diğer yandan İspanyol telekom şirketi Telefonica, ABD merkezli AT&T'nin satın alma teklifi sunduğu ve bunun İspanyol hükümeti tarafından engellendiği haberlerini yalanladı. Telefonica, hiçbir şirketten teklif almadıklarını, her hangi bir şirketin ilgisini sözlü olarak bile iletmediğini ifade etti. İspanya Sanayi Bakanı Jose Manuel Soria da yaptığı açıklamada AT&T Başkanı ile Şubat ayında Barselona'da görüştüğünü, ancak Telefonica'ya ilgilerinin ifade edilmediğini, AT&T'nin Avrupa ile ilgilendiğini bildirdiğini söyledi.

* Japon Softbank, ABD'li Sprint'i satın aldı

Japonya'nın en büyük üçüncü GSM operatörü Softbank'ın Amerika'da aynı sektörde faaliyet gösteren Sprint'in yüzde 70'ini 20 milyar dolara (1,65 trilyon yen) satın aldığı anlaşma da geçtiğimiz günlerde tamamlandı. Japon firma, doğrudan Sprint'in elinde bulunan her bir hisse için 5,2 dolar vererek, 8 milyar dolar ödeyecek. Sprint'in hisselerini elinde tutan diğer hissedarlara ise hisse başına 7,3 dolar ile 12 milyar dolar verecek. Böylece toplam rakam 20 milyar dolara ulaşacak. Softbank'ın sahibi Masayoshi Son, anlaşmayı açıklarken, "Amerika'da işimiz hiç kolay olmayacak. Farklı bir kültürün olduğu yeni bir pazara giriyoruz. Yaptığımız her şeyden sonra tekrar sıfırdan başlıyoruz. Bu işe kalkışmamak daha büyük bir riskti." ifadelerini kullanmıştı. Bu satın almayla Softbank ve Sprint, 90 milyon aboneye ulaşacak. Softbank'a kaynağı ise bankalar sağlayacak. Softbank, Mizuho Bankası'ndan 700 milyar, Sumitomu Mitsui Bankası'ndan 500 milyar, Tokyo-Mitsubishi Bankası'ndan 300 milyar ve Deutsche Bank'tan 100 milyar yen kaynak alacak. Sprint'in CEO'su olan Dan Hesse görevine devam edecek. Softbank'ın Sprint'in ardından Amerika'da yeni alımlara gidebileceği de iddia edildi

* Shazam'a 40 milyon dolar yatırım

Sektörde anlaşmalar devam ederken, yatırımlar da sürüyor. Adını bilmediğiniz müzikleri keşfetmenizi sağlayan popüler müzik uygulaması Shazam, 2000 yılında kurulmuş olup şimdiye dek 75 milyon dolar yatırım almayı başarmış bir girişim. Temmuz ayında Shazam'a 40 milyon dolarlık bir yatırım da Meksikalı America Movil'den geldi. Müzik tanıma uygulaması olarak tanınan ve etki alanını televizyon programlarına genişletmeye çalışan Shazam, Amerika Movil’den tam 40 milyon dolar yatırım aldı. Bu yatırımla Shazam, Latin Amerika pazarında mobil cihazlarda varsayılan uygulamalar arasında yer alacak. Shazam, Eylül 2011′de ücretli modelini kaldırarak reklam temelli modele geçiş yapmıştı. Her hafta kullanıcı tabanına 2 milyon kişi daha ekliyor ve iTunes gibi ortaklar üzerinden yaptığı dijital ürün satışlarının değeri ise yıllık 300 milyon doları buluyor. Bu tutarın yıllık olarak 2′ye katlandığı da ifade ediliyor.

Telekomda gelirler artacak

Gelişmekte olan ülkeler ve mobil sektöründeki gelişmeler küresel telekom gelirlirini 2017 yılında 1.7 trilyon dolara yükseltecek. Küresel ekonomideki yavaşlamaya karşın telekom sektöründe büyüme için hala önemli bir potansiyel bulunuyor. Telekom endüstrisi hala dünyanın büyük bir kısmında fırsatlar sunuyor. Özellikle cep telefonları pazarı, pazar perspektiflerinin iyi değerlendirilmesi ve büyüme fırsatlarını kollanması gelecek 5 yılda gelirin yükseltilmesi için önemli. Analysys Mason tarafından hazırlanan 'Küresel Telekom Pazarı; Trendler ve Tahminler 2013-2017 isimli rapora göre, geçtiğimiz yıl telekom hizmetlerinden dünya genelinde 1.54 trilyon dolar gelir elde edildi. Bunun üçte ikisi gelişmiş ülkelerden yani Kuzey Amerika, Batı Avrupa, Orta ve Doğu Avrupa, Gelişmiş Asya Pasifik bölgesinden geldi. Üçte biri ise gelişmekte olan ülkelerden yani Gelişen Asya Pasific, Latin Amerika, Ortadoğu ve Kuzey Afrika, Sahra Altı Afrika ülkelerinde gerçekleştirildi. ABD, 378 milyar dolarlık gelirle en büyük pazar oldu. Bu ülkeyi 151 milyar dolarla Çin takip etti. Japonya'da elde edilen gelir 133 milyar dolar olarak hesaplanırken, Brezilya 61 milyar dolar ve Almanya 53 milyar dolarlık gelirle diğer büyük telekom pazarları olarak sıralandı. Rapora göre, telekom gelirleri 2012-2017 döneminde yıllık bileşik büyüme oranı yüzde 1.7 olacak. Bu dönem içinde cep telefonu sektöründeki büyüme yüzde 3.2 olarak tahmin edilirken, sabit hatlardan elde edilen gelirin yüzde 0.6 gerilemesi bekleniyor. Akıllı telefon penetrasyonun artması nedeniyle cep telefonu hizmetleri sektörde gelir artışının en hızlı olacağı alan.