Otomobiller geri çağırıldıkça araç güvenliği endişeleri artıyor

HİLAL SARI

İSTANBUL - Yeni otomobil modellerindeki artış, gittikçe karmaşıklaşan araç teknolojileri ve düzenleyici kuruluşların artan denetimleri daha fazla aracın, özellikle de güvenlik endişeleri sebebiyle geri çağırılmasına sebep olduğu belirtiliyor. Finansal danışmanlık firması Stout Risius Ross Inc.'in yapmış olduğu bir araştırmaya göre geçtiğimiz yıl 10 milyondan fazla araç güvenlik kusurları sebebiyle geri çağırılmıştı ve bu rakam 2009'dan bu yana en yükseğiydi. 2014 yılında ise bu rekor dev otomobil üreticilerinin büyük ölçekli geri çağırmalarıyla kırıldı.

Son yıllarda otomobil üreticilerinin rekor seviyede arızalı aracı geri çağırmasıyla araç güvenliği konusu otomotiv sektörünün en önemli gündem maddelerinden biri haline getirdi. General Motors, Toyota, BMW, Volkswagen, Tesla gibi geniş bir yelpazede binek araçlar küçük ama hayati tehlike oluşturulabilecek kusurları sebebiyle birbiri ardına geri çağırıldıkça, araç sahiplerinin güvenlik endişeleri ciddi şekilde arttı. Özellikle ABD, Japonya ve Çin'de otomobil otoritelerinin agresif güvenlik çağrılarının ardından geri çağırmaların hızında artış olduğu belirtiliyor. Stout Risius Ross Inc.'in raporuna göre 2010-2013 yılları arasında geri çağırmaların rallisi olduğu ve buna ABD'nin Ulusal Karayolları Trafik Güvenlik Müdürlüğü'nün kuvvetli yaptırımlarının neden olduğu ifade ediliyor.

Üretimin küreselleşmesi sorunları da küreselleştiriyor

Geri çağırmaların sayısını artıran bir diğer faktör de otomobil endüstrisinde teknolojilerin küreselleşmesiyle aynı parçaların birçok modelde kullanılıyor olması. Ford'un Ford Fusion ve Lincoln MKZ sedan araçlarının koltuk iskeletleriyle ilgili bir geri çağırması tamamen farklı iki araç olan Escape SUV ve C-Max minivanlarda da aynı sebeple geri çağırılmalar gerçekleşti.
1990'lı yollarda otomobil üreticilerinin ABD'de 123 milyon aracı etkilediği belirtilen rapora göre bu rakam 2000'lerde 170 milyona çıktığı – bu artışın büyük bir kısmının ise 2009 yılındaki Toyota'nın geri çağırdığı araçlardan oluştuğu belirtiliyor. 2010'la başlayan son onyılın ilk üç yılında ise ABD'de geri çağırılan araçların toplam 63 milyona ulaştığı belirtiliyor. Araç satış ve bilgi sitesi Edmunds.com analisti Jessica Caldwell "Şirketler olumsuz bir geri bildirim olmadan önce proaktif şekilde geri çağırmaya çalışıyor" diye konuştu.

BMW, Fiat Chrysler, Ford, GM, Toyota ve Volkswagen'ın bu yılın başından bu yana toplam 15 milyon aracı geri çağırdığı belirtiliyor. Sektör uzmanları geçmişte otomobil üreticilerine otoritelerle şartları pazarlık unsuru olarak görüşmeyi sağlayan bir atmosferin artık muhtemel ciddi cezalar ve otomobil üreticilerinin yöneticilerinin üzerinde gezen cezai hükümler sebebiyle ciddi bir değişim geçirdiği belirtiliyor.

GM 30 milyona yakın aracını geri çağırdı

General Motors son çeyrek finansal raporunda 29 milyon geri çağırılan aracı daha yönetilebilir bölümlere ayırmak için öneriler getirilirken, Wall Street Journal'da (WSJ) yer alan habere göre geri çağırmaların toplam maliyeti 2.4 milyar dolara yaklaştı. Öte yandan cezai soruşturmalar sonucu 13 ölümlü kazanın sebebi GM'nin hatası olarak gösterilirken, geri çağırma ve hatalı parçaların değiştirilmesi süreçlerinin gerektiğinden uzun sürmesi milyonlarca araç sahibini endişelendiriyor.

Neredeyse 30 milyon aracı etkileyen geri çağırmalarda farklı arızaların farklı birim maliyetleri oluşuyor. WSJ'nin yapmış olduğu incelemelerde en fazla göze çarpan arızanın hatalı kontak anahtarı olduğı ve toplamda 12.1 milyon kontak anahtarının değiştirildiği belirtiliyor. Toplamda GM'nin her bir tamir ve onarım için maliyetinin ise 82.58 dolar olduğu belirtiliyor.

Çin kalite otoritesi VW'nin Tiguan'ını pazardan çekecekti

Alman otomotiv devi Volkswagen da 2013 yılının son ayında dünya çapında 1.7 milyon aracını geri çağırmıştı. Avrupa'nın en büyük araç üreticisi, neredeyse yarısı en büyük pazarı Çin'de olan spor araç ve pick-up kamyonetlerinin geri çağırılmadan etkilendiğini belirtmişti. Volkswagen'in çağırısı Çin'in kalite kontrol otoritesinin 207 bin 778 Tiguan sedan aracının – Volkswagen'ın bu yıl tüm dünyada en çok satan üç modelinden birinin – pazardan tamamen çekileceğini açıklamasının ardından gelmişti.

Yine 2014 yılının başlarında Aston Martin de araç frenlerini etkileyebilecek bir gaz pedalı hatası sebebiyle birçok modelini geri çağırdı. Başlangıçta sadece 689 araç sahibinin etkilendiği belirtilirken sonrasında bu rakam 5 bin 1'e yükseldi. Trafikte ciddi tehlike yaratabilecek tüm gaz pedallarının yine şirket tarafından ücretsiz olarak değiştirileceği duyurulmuştu. BMW de geçtiğimiz temmuz ayında araçlarını geri çağıran otomotiv şirketlerinden. Alman lüks otomobil üreticisi en popüler üç seri aracının 1.8 milyon sahibine hava yastıklarıyla ilgili bir güvenlik endişesi olduğunu belirterek, araçları geri çağırdı. CNN Money'de yer alan bir habere göre ABD Ulusal Karayolları Trafik Güvenliği Müdürlüğü haziran ayında yedi otomobil üreticisi BMW, Honda, Nissan, Toyota, Mazda, Chrysşer ve Ford'un Japon şirket Takata tarafından üretilen havayastığı şişiricilerindeki muhtemel bir güvenlik kusuru sebebiyle araçlarını geri çağırdı. GM'nin geri çağırılan araçlarından binlercesi de yine Takata tarafından üretilen airbag problemleri sebebiyle çağırılmıştı. Bunun ardından başlatılan bir soruşturma ise Florida ve Puerto Rico'da meydana gelen hava yastığı arızalarını ortaya çıkarmıştı. Dünya çapında toplam 7.9 milyon aracın hava yastığı problemleriyle geri çağırıldığı belirtiliyor.

Japon otomotiv devi Toyota ise nisan ayında tarihinin en yüksek ikinci geri çağırmasını gerçekleştirmiş ve direksiyondan koltuklarına araçların farklı yerlerindeki hatalar için dünya çapında 6.39 milyon aracı geri çağırmıştı. Dünyanın en büyük otomobil üreticisi 27 farklı Toyota modelinde küçük teknik problemlerin sebep olduğu kaza ve yaralanmalardan haberdar olmadığını duyurmuştu.

Toyota sadece şubat ayında 1.2 milyar dolar ödedi

Büyük ölçekli geri çağırmalar otomobil üreticileri kusurları daha hızlı tamir etmek için harekete geçtikçe son yıllarda gittikçe sıklaşmaya başladı. Toyota'nın 9 milyon aracını ölümlü kazalara sebep olduğu kanıtlanan arızalı gaz pedallarından dolayı çağırmaya zorlanmasının ardından çağırmalar daha da hızlandı. Toyota Başkanı Akio Toyoda ABD kongresinde ifade vermeye zorlanmış ve henüz devam eden davalar dahil edilmediği halde sadece mart ayında 1.2 milyar dolarlık bir anlaşma imzalamıştı.

Elektrikli araç Tesla bile bazı araçlarını geri çağırdı

Elektrikli araç üreticisi Tesla da 2013 mayıs-haziran ayları arasında üretilen Model S araçlarını geri çağıracağını duyurdu. Aracın arka koltuklarında bulunan bir montaj desteğinin muhtemel bir kaza anında çok kuvvetli olmadığını ortaya çıkaran şirketin CEO'su Elon Musk, konuya ilişkin henüz hiçbir araç kazası veya müşteri şikayeti, yaralanma vs. olmadığını duyurmuş ve geri çağırılan araçların tamirinin sadece birkaç saatte gerçekleşebileceğini yazmıştı.

Geri çağırılan araçlar yollarda cirit atıyor

Daha da önemlisi tüm bu arızaların soruşturmaları devam ederken, çok büyük markaların kusurlu araçları hayati tehlike arzederek yollarda cirit atmaya devam ediyor. 2010 yılında ABD otoriteleri jip araçlardaki yangınları soruşturmaya başlamış ve toplam 51 ölümü yakıt tanklarının arkadan çarpma sonucu inflak etmesine bağlamıştı. Chrysler Group sportif arazi araçlarının güvenli olduğunu söylemiş fakat bir yıl önce 1.6 milyon Jeep Grand Cherokee ve Liberty modelini geri çağırmayı ve tamir etmeyi kabul etmişti. Wall Street Journal'da yer alan habere göre henüz bu araçların hiçbiri tamir edilmedi. Jip davası şüpheli güvenlik problemlerini araştıran federal soruşturmaların olması gerekenden çok daha uzun sürdüğünü ortaya çıkardı. Hem otomobil üreticileri hem de otoritelerin gecikmelere sebep olduğu belirtilen habere göre geri çağırılan araçları yollardan tamamen çekmek yıllar alabiliyor. ABD'de gerçekleşen kaza ve yaralanmalar üzerine Ulusal Karayolları Trafik Güvenliği Müdürlüğü'nün yapmış olduğu her soruşturma, geri çağırma ve bu araçları tamir etme süreçlerinin toplamda en az 12 ay sürdüğü belirtiliyor. Ve bu durumların yüzde 10'unda süreç en az iki yıl sürüyor. Tüm bu soruşturmaların ciddi güvenlik endişeleri doğuruduğu belirtilen habere göre ABD'de toplam 4500 kaza, 1600 yaralanma ve 20 can kaybının WSJ gazetesi tarafından incelenen toplam 279 geri çağırmaya bağlı olduğu belirtildi.