Piyasalar 'varlık' gösteremiyor
Tüm paralara karşı değer kazanan doların yön verdiği piyasalarda yılın 3’üncü çeyreği de sert düşüşlerle geçti
EVRİM KÜÇÜK
Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Fed’in para politikalarındaki ayrışma, ABD’nin faiz artışına yaklaştığını gösteren veriler, Çin ekonomisinden gelen zayıfl ama sinyalleri ve jeopolitik gerilimler doları yılın üçüncü çeyreğinde piyasaların patronu yaptı. Dolar üçüncü çeyrekte hızla yükselirken, güçlü dolar diğer varlık sınıfl arına talebi azalttı. Dünya borsaları, tahvil ve emtia piyasaları sert bir şekilde gerilerken, başlıca paralar ve gelişen ülke paraları dolar karşısında eridi. Dünya piyasaları son çeyreğe böyle bir tablo ile girerken, yatırımcının gözü kısa vadede bugün yapılcak ECB toplantısı ile yarın ABD’de açıklanak tarım dışı istihdam verisinde olacak. Uzmanlar uzun vadede ise doların güç kazanmaya devam etmesi bekleniyor.
Yılın üçüncü çeyreğinde piyasaların yönünü dolar belirledi. ABD parası, başlıca para birimleri karşısında 86.0’ı geçerek dört yılın en yüksek değerini aldı ve son altı yılın en büyük çeyrek dönemlik artışını yaşadı. Son üç ayda endeks yüzde 7.7 yükselirken, bu 2008’den bu yana en büyük üç aylık kazanç oldu. Endeks ayrıca 11 hafta art arda yükselerek de başka bir rekor kırdı. Euro, dolar karşısında 1.26’nın altına inerek iki yıldan fazla bir sürenin en düşük seviyesine indi.
Borsalarda iki yılın en büyük düşüşü
Yüksek dolar dünya borsalarını aşağı çekti. Yılın ilk aylarında güçlü bir yükseliş yakalayan hisse senedi piyasalarında temmuz-eylül döneminde yüzde 2.8 ile, euro krizinin zirve yaptığı 2012’nin son çeyreğinden bu yana en büyük çeyrek dönemlik düşüş meydana geldi. MSCI Dünya Endeksi yüzde 2.8 değer kaybederken, gelişmekte olan ülke borsalarındaki kayıp ise yüzde 4.33’ü buldu. Benzer bir değişim tahvil piyasalarında da yaşandı. Bloomberg gelişmiş ülke tahvil endeksi yüzde 3.53 geriledi. Gelişmekte olan ülkelerin dolar cinsinden tahvillerinde kayıp yüzde 0.72 oldu. Yatırım yapılabilir seviyedeki kurumsal tahvil piyasasında düşüş yüzde 2.51 olarak gerçekleşirken, yüksek getirili kurumsal tahvillerde kayıp yüzde 3.58 oldu.
Emtia piyasalarının yüzde 10’u eridi
Güçlü doların etkisini en ağır hisseden ise emtia piyasaları oldu. Üçüncü çeyrekte hemen hemen tüm emtia ürünleri satış baskısı altında kaldı ve 19 ürünün fiyatının izlendiği Thomson Reuters CRB Endeksi sadece eylülde yüzde 5 kayıp verirken, üçüncü çeyreği yüzde 10 düşüşle tamamladı. Haziran sonundan bu yana her ayı düşüşle kapatan endeks, Eylül 2011’den bu yana en sert çeyrek dönemlik düşüşünü yaşadı.
Enerji piyasalarında ve metallarde keskin düşüş vardı. Brent petrolü, dolar ve arz fazlasının etkisiyle 95 dolar/varil düzeyinin altına indi ve iki yılın en düşük seviyesini gördü. Amerikan petrolünün varili 91.16 dolarla 2012’nin son çeyreğinden beri en büyük düşüşü kaydetti.
Geçtiğimiz hafta 1.206,85 ile dokuz ayın en düşük seviyesine inen altın aylık bazda yüzde 5.5 değer kaybetti. Ayrıca bu yıl ilk kez çeyrek dönemlik kayıp vermiş oldu. Altında üç aylık düşüş yüzde 8’in üzerine çıktı. Diğer değerli metallerden gümüş yüzde 18 ile büyük bir gerileme gösterirken, paladyum fiyatları yüzde 14 ve platin yüzde 8’in üzerinde değer kaybetti.
Endüstriyel metaller de geriliyor. ABD Doları’ndaki değerlenmenin sanayi metalleri üzerinde talep baskısı oluşturması nedeniyle spot piyasada nikel fiyatları 6 ayın en düşük seviyesine geriledi. Nikel fiyatlarındaki çeyrek dönemlik düşüş yüzde 14 civarında oldu. Bakır yüzde 5’e yakın gerilerken, kurşun yüzde 3.36 ve kalay yaklaşık yüzde 10’a düştü. Alüminyum ve çinko ise yüzde 3’den fazla yükseldi.
Tarımsal emtia fiyatlarında hem güçlü dolar hem de artan üretim nedeniyle sert geri çekilmeler meydana geldi. ABD’de mısır fiyatları yüzde 24 düşerken, buğday yüzde 15, soya fasulyesinin fiyatı ise yüzde 35 çakıldı. Palm yağı fiyatlarında yüzde 10’a yakın gerileme olurken, pamuk fiyatı beşte bir oranında düştü. Kauçukta da yüzde 17 gerileme kaydedildi. Kahve ise yüzde 15 artışla tarımsal emtia piyasalarının yıldızı oldu.
Gelişen paralarda oynaklık arttı
Gelişmekte olan ülke paraları da kötü bir çeyrek geçirdi. TL yüzde 4.57 ile dolar karşısında en fazla değer kaybeden gelişen ülke paraları arasında yer aldı. En büyük düşüşü yüzde 11.36 ile Rus Rublesi ve yüzde 7.95 ile çek Kronu kaydetti. Brezilya Reali’ndeki düşüş yüzde 7.58, Güney Kore Wonu’ndaki düşüş de yüzde 4.34 olarak gerçekleşti. Üçüncü çeyrekte sadece Arjantin Pezosu, Çin Yuanı ve Tayland Bahtı değerlendi.
