'Yine 5 milyar dolar kül olur mu?' endişesi

Emre ERGÜL

Atlas Okyanusu’nun kuzeyinde, Grönland’ın güneydoğusunda yer alan ada ve Avrupa ülkesi İzlanda teyakkuzda… 32’si aktif 130 yanardağın bulunduğu ülkenin güneybatısındaki Reykjanes yarımadası, ekim ayından bu yana sallanıyor. 1 ayda 22 bin sarsıntının yaşandığı bölgede son 48 saatte şiddeti 4’ün üzerinde olan depremler yaşandı.

İzlanda Meteoroloji Ofisi (IMO), 8 yüzyıl sessiz kalan ve 2021 ve 2022’de küçük volkanik patlamaların yaşandığı Fagradalsfjall Yanardağı’nda büyük bir patlama olma olasılığının arttığını tespit edince, bölgede olağanüstü hal ilan edildi. Volkanın yakınındaki 4 bin kişinin yaşadığı Grindavik kasabasında tahliye işlemleri başlatıldı.

“Magma miktarı, Fagradalsfjall'daki patlamalarla ilişkili en büyük magma sızıntılarında gözlemlenen miktardan önemli ölçüde daha fazladır”  raporu veren IMO, “Şu anda oluşmakta olan bir magma tünelinin Grindavík'e ulaşabileceğini” aktarınca dünya genelinde bir korku oluştu… Fagradalsfjall’da Eyjafjallajökull Yanardağı’nın 2010 yılındaki şiddetli patlaması gibi bir volkanik patlama yaşanmasından korkuluyor.

Eyjafjallajökull’de ilk volkanik hareketlilik Aralık 2009'a doğru başlamıştı. 20 Mart 2010 günü başlayan patlamalar, 23 Haziran 2010 tarihine kadar devam etmişti. Eyjafjallajökull Yanardağı’nın patlaması sonucunda Avrupa içi ve Avrupa-Amerika uçak ulaşımı büyük darbe yemişti. 100 bin uçuşun iptal edildiği dönemin zararı 5 milyar dolar olarak hesaplanmıştı. İzlanda’da 2010’dan sonra 5 volkan patlaması yaşandı… 2011’de Grimsvötn Yanardağı, 2014’te Holuhraun Yanardağı patlamıştı. 2021 ve 2022’de Fagradalsfjall’de iki kez volkanik hareketlenmeler yaşandı.

İzlanda Ulusal Polis Merkezi’nden yapılan “5 Ağustos’taki son hareketlilikten sonra Fagradalsfjall’ın Litli-Hrutur kraterinde büyük hareketlilik var” açıklaması sonrası, Batı basını, olası büyük bir Fagradalsfjall patlamasının 2010 Eyjafjallajökull  patlaması gibi milyarlarca dolar zarar vermesinden korkulduğuna dikkat çekti.

Her yol yenileme en az 250 bin dolar!

İzlanda, 250 milyon yıl önce oluştuğu tahmin edileniki levha, Atlantik Ortası Sırtıile okyanusların tabanında bulunan ve 40 bin km uzunluğa sahip Okyanus Ortası Sırtı üzerinde yer alıyor. Bu iki levha arasında açılma oldukça, jeolojik hareketlilik yaşanıyor. İşte bu yüzden de ortalama üç yılda bir volkanik aktivitenin meydana geldiği İzlanda, dünyanın en aktif volkanik bölgelerinden biri.İzlanda devleti, her volkanik patlama sonrası yolların yenilenmesi için en az 250 bin dolar harcıyor.

İtalya’da da Campi Flegrei super yanardağ endişesi

Bir yanardağ uyarısı da İtalya’dan geldi… 1538 yılında patlayan Campi Flegrei super yanardağının asırlar sonra uyanmasından korkuluyor. Capri ve Ischia adalarının altından Napoli şehrinin eteklerine kadar 200 kilometre boyunca uzanan bölge bugün 800 bin kişiye ev sahipliği yapıyor; 18 kasabayı kapsıyor. İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü'ne (INGV) göre bölgedeki sismik aktivite Aralık 2022'den bu yana yoğunlaşıyor.

Campi Flegrei bu yıl 3 bin 450'den fazla deprem kaydetti. Bunların bin 118'i ağustos ayında meydana geldi. Verilerine göre bu rakam, bir önceki yılın toplamının üç katından fazla. INGV başkanı Carlo Doglioni, "Campi Flegrei'deki durumun gelişimiyle ilgili iki olası senaryo var" dedi: “İyi senaryo, devam eden yükselip alçalma krizinin 1983-1984 döneminde olduğu gibi sona ermesi. Kötü senaryo ise 1538'dekine benzer bir patlama.”

“Turuncu kod”a geçildi

İzlanda, dün itibariyle 4 üzerinden 3’üncü volkanik tehlike derecesini gösteren turuncu koda geçti. Bölgenin popüler turizm alanı “Mavi Göl” de 16 Kasım’a kadar turistlere kapatıldı. Volkanbilimci Thorvaldur Thordarson, “En kötüsüne hazır olmalıyız. Son depremlerden birinin şiddeti 5’ti. Bu tip depremleri büyük patlamalara neden olabilir” dedi

“10 bin yıllık patlama” 1477’de yaşandı

İzlanda bugüne kadar iki tarihi ve ölümcül volkan patlaması taşadı. İlki 1477’de BárðarbungaYanardağı’nın patlaması olayıydı. Quartz Daily Brief’e göre, bu patlamada “son 10 bin yılın en büyük lav akışı yaşandı.” 1883’deki Krakatoe Yanardağı patlaması olayında ise 30 bin kişi hayatını kaybetti.