Yunanistan’da 6’ncı çöküş

Evrim KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Kreditörleriyle beş aydır devam eden görüşmelerden eli boş ayrılan Yunanistan, süresi dün dolan 1,6 milyar euro tutarındaki borcunu ödeyemedi. Yunanistan bu gelişmeyle 1830’da bağımsızlığını kazanmasından bu yana altıncı kez iflas etmiş oluyor. Ancak Yunanistan teknik olarak halen temerrüde düşmüş sayılmıyor. Kreditörlerin kemer sıkma programının oylanacağı 5 Temmuz’da yapılacak referandumdan hayır çıkması halinde ülkenin iflasının açıklanabileceği belirtiliyor. Bu arada Almanya Şansölyesi Angela Merkel’in kızgın bakışlarının altında Yunanistan Başbakanı Alexis Sipras ve Maliye Bakanı Yannis Varoufakis’in mutlu bir şekilde kadeh tokuşturan karikatürleri, Alman girişimci Uwe Dahlhoff’a ilham oldu. ‘Grexit’ marka limonlu içecek üretimine geçen Dahlhoff şişesini 0.59 euro centten satmaya başladı. Etiketinin üzerinde ‘ekşi bile sizi mutlu edebilir’ yazan yeni Grexit içkisi, Yunanistan borç krizi ve Avrupalı liderlerle müzakerelerde bir sonuca varılamamamış olmasını mizahi bir dille anlatıyor. 238 milyar dolarlık Yunanistan ekonomisi iflas bayrağını çekmek üzere. Kreditörleriyle beş aydır devam eden görüşmelerden eli boş ayrılan Yunanistan, Uluslararası Para Fonu’na (IMF) dün yapması gereken 1.6 milyar euro ödemeyi gerçekleştirmeyerek uluslararası ödeme yükümlülüklerine yerine getiremeyen ilk gelişmiş ülke ekonomisi oldu. Yunanistan ayrıca Osmanlı’dan 1830’da bağımsızlığını kazanmasından bu yana altıncı kez borçlarını ödeyememiş oluyor. Ancak Yunanistan teknik olarak halen temerrüde düşmüş sayılmıyor. Kreditörlerin kemer sıkma programının oylanacağı 5 Temmuz’da yapılacak referandumdan hayır çıkması halinde ise ülkenin iflasının açıklanabileceği belirtiliyor.

IMF resmen ilan etti

IMF, sürenin dolmasından iki saat sonra ödemenin yapılmadığını resmen ilan etti. Ancak Yunanistan’ın temerrude düştüğü açıklanmayacak. Yunanistan teknik olarak ‘temerrüt’ yeni iflas etmiş sayılmayacak, ‘arrear’ yeni gecikmiş ödeme statüsünde görünecek. Bu durumda borç ödenene kadar ek yardım alamayacak fakat IMF’nin üyesi olarak kalacak ve teknik yardım almayı sürdürecek. Yunanistan, 20 Temmuz’da Avrupa Merkez Bankası’na yapması gereken 3.5 milyar euroluk ödemeyi yerine getiremese bile yine de temerrüde düşmüş olmayacak. çünkü söz konusu tahviller 2012 başında gerçekleştirilen tahvil takası kapsamında. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poors’a göre Yunanistan ticari zorunluluklarını yerine getirdmediği zaman temerüdde düşmüş kabul edilecek. 10 Temmuz’dan itibaren ülkenin 2 milyar euro kısa vadeli tahvil geri ödemesi bulunuyor. Temmuzda IMF ve ECB dahil toplam 5.95 milyar euro ödemesi bulunan ülkenin ağustosta 1 milyar euro daha kısa vadeli tahvil ödemesi var.

IMF ve ECB, 5 Temmuz’da düzenlenecek referandumun neticesi açıklanıncaya kadar Yunan bankalarında bulunan mevdutların kendi teminatı altında olduğunu duyuracak. 5 Temmuz’daki referandumdan ‘hayır’ çıkması halindeyse, ECB Yunan bankalarındaki mevduatlara yönelik teminata son verecek. Ayrıca, Yunan bankalarına acil likidite yardımında bulunmayı da sonlandıracak. IMF de, 6 Temmuz sabahı, Yunanistan’ın temerrüte düştüğünü açıklayabilir. Osmanlı’dan 1830’da bağımsızlığını kazandıktan sonra günümüze kadar 1826, 1843,1860, 1894 ve 1932 yıllarında borçlarını ödeyemeyerek temerrüde düştü.

Eurodan ayrılması için üç neden

Ülkenin yine iflasının açıklanması halinde Euro Bölgesi’nden çıkması büyük bir olasılık haline gelecek. Peki Grexit gerçekleşirse daha iyi bir sonuç elde edilir mi? Analistlere göre üç nedenden dolayı bu mümkün. Öncelikle Yunanistan mali düzenlemelerden kurtulmuş olacak. Yunanistan tüm resmi kreditörlerinde temerrüde düşer. Ancak ülke birkaç yıl içinde piyasa erişimini yeniden kazanmak gibi stratejik bir amaçla tüm özel borçlarını onarabilir. kinci neden risklerin azaltması ile ilgili. Grexit’in ardından para biriminin yeniden ayarlanması riskinden korkmaya gerek kalmıyor. Üçüncü neden ise Yunanistan'ın GSYH’sinin dörtte üçünün iç kaynaklı olması. Turizm devalüasyondan fayda sağlayabilir.

Türkiye yardıma hazır

Bu arada, kreditörlerle anlaşamayıp iflasın eşiğine gelen Yunanistan’a Türkiye’den destek açıklamaları geliyor. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, “Yunanistan’dan bir yardım talebi gelirse Türkiye bunu ciddi olarak değerlendirebilecek kapasitededir ve değerlendiririz” dedi. Başbakan Ahmet Davutoğlu da, “Ekonomik kriz etkilerini göstermeye devam ediyor. Dost ve komşu Yunanistan’ın tablosunu göz önüne alınız. Biz benzer tablolarla karşı karşıya değilsek, AK Parti’nin sayesindedir. Bu kürsüden, komşu Yunanistan’a dayanışma mesajını da iletmek istiyorum” şeklinde konuştu.

İflas ederse en büyük fatura Almanya’ya çıkacak

Barclays Capital, Yunanistan’ın Euro’dan çıkması durumunda hangi ülkenin ne kadar etkileneceğini öngördü. Yunanistan’ın Euro’dan çıkmasının etkileri ülkelerin kurtarma fonuna destekleri, ellerindeki Yunanistan tahvilleri, türev piyasadaki faaliyetleri dikkate alınarak hesaplandı. 

-Yunanistan’ın Euro Bölgesi’nden çıkmasının Almanya’ya maliyeti 91,6 milyar Euro. Bu ülkenin milli gelirin yüzde 3,3’ü civarı zarara denk geliyor. 

-En fazla etkilenecek bir diğer ülke ise Fransa. Fransa’nın bu durumdan edeceği zarar 70,1 milyar Euro; bu da milli gelirin yüzde 3,3’ü civarı zarara denk geliyor. 

-İtalya da Yunanistan’dan etkilenecek ülkeler arasında yer alıyor. İtalya’nın edeceği zarar 61,2 milyar Euro ve bu milli gelirin yüzde 3,8’i kadar zarar etmesi anlamına geliyor. Slovakya milli gelirinin yüzde 4,2’sine denk oranda zarar edecek.

-Estonya milli gelirinin yüzde 4,3’üne denk bir zararla karşılaşacak. Milli gelire oranla en büyük zarar Malta’nın olacak. Malta milli gelirinin yüzde 5,3’üne denk oranda zarar edecek.

Temerrüt nedir?

Temerrüt, “faizi veya ana parayı vadesi geldiğinde ödemede başarısız olmak” olarak tanımlanıyor. Temerrüt, borçlananın borç ödemesinin gerektirdiği hukuki yükümlülükleri yerine getirememesi durumda ortaya çıkıyor.

Ne kadar borcu var?

Yunan hükümetinin yaklaşık 313 milyar euroluk bir borcu bulunuyor. Bu borcun büyük bir çoğunluğunun vadesi 2021’den sonra gelecek. Buna şirket, banka borçları da dahil olduğunda total borç miktarı yarım trilyona yakın.

Ödeme yapılmazsa ne olur?

Kaçırılan bir ödeme gününün iki hafta ardından ve Washington’dan acil ödeme yapılmasına yönelik gelecek bir bildirimin sonrasında IMF, ‘yükümlülüklerin yerinde getirilmemesinin ciddiyeti’ni vurgulayan başka bir bildiri daha göndererek ödeme yapılmasını talep eder. Bundan iki hafta sonra ise direktör Yönetim Kurulu’nu ödemenin yapılmadığı konusunda bilgilendirir. Yunanistan için işte bu durum ciddi sonuçların oluşmaya başladığı dönem olur. Bu sonuçlar mütekabil temerrüd şartı ve çapraz hızlandırma olarak biliniyor.

Yunan bankalarına ne olur?

Bu ECB’nin tutumuna ve temerrüdün kendisine bağlı. Yunan bankalarının mevduat kaybetmeleri ile birlikte Acil Durum Likidite Yardımı (ELA) bankaları su üzerine tutuyor. ECB Başkanı Mario Draghi geçtiğimiz hafta ELA’nın Yunan bankalarının ödeme gücü ve yeterli teminata sahip oldukları sürece devam edeceğini belirtmişti.