'Türk Akımı, TANAP ve Şah Deniz'i etkilemez'

Atlantik Konseyi Küresel Enerji Merkezi Kurucu Direktörü Richard Morningstar, Türkiye ve Azerbaycan'ın çok güçlü ilişkileri olduğunu belirterek, "Türk Akımı'nın, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ve Şah Deniz projelerine hiçbir etkisi olmayacağına kuvvetle inanıyorum" dedi. 

Dünyanın önde gelen enerji uzmanlarından Morningstar, AA muhabirinin Türkiye ve çevresindeki güncel gelişmelere yönelik sorularını yanıtladı. 

ABD'nin eski Bakü Büyükelçisi ve Avrasya Enerji Özel Temsilcisi Morningstar, Türkiye'nin Güney Gaz Koridoru ve Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattıyla önemli bir transit merkezi haline geldiğini vurgularken, "Türkiye, enerji kaynakları açısından çok kritik bir bölgenin merkezinde yer alıyor. Enerjiyle ilgili belli başlı bütün meseleler, Türkiye'yi kapsıyor ve onun etrafında gelişiyor" değerlendirmesini yaptı.  

Ayrıca, Rus doğalgaz şirketi Gazprom'un Güney Akım yerine Türkiye'den geçecek boru hattının inşaatına geçtiğimiz günlerde başladığını anımsatan Morningstar, buna karşın Türk Akımı olarak adlandırılan projeye ilişkin belirsizliklerin halen giderilmediğini ifade etti.  

'Rus gazı Avrupa'ya satılabilecek mi?' 

Morningstar, söz konusu proje kapsamında kurulacak ilk hattın, Türkiye'ye Ukrayna üzerinden gelen doğalgazı ikame edeceğini anlatırken, ikinci boru hattıyla taşınması planlanan 15 milyar metreküplük doğalgazın Türk sınırından Avrupa'ya satılıp satılamayacağının en önemli sorulardan biri olduğunu dile getirdi.   

Bu noktada "Avrupa'ya gelen doğalgaz Avrupa Birliği (AB) yasa ve düzenlemeleriyle uyumlu olmak zorunda ve Güney Akım'ın iptal olmasına yol açan nedenlerin çoğu Avrupa kanunlarıyla ilişkiliydi. Bu nedenler, Türk Akımı içinde geçerli olabilir" öngörüsünde bulunan Morningstar, AB'nin Gazprom aleyhine açtığı davanın da halen devam ettiğine dikkati çekti.   

Morningstar, aynı zamanda boru hatlarının rotası, Gazprom'un Avrupa ülkelerine farklı fiyatlar uygulamasını sağlayan "istikamet sözleşmeleri", üçüncü tarafların hatlara erişimi ve sistemin ticari fizibilitesi gibi konuların da aydınlatılması gerektiğine işaret ederken, Türk Akımı'nın geleceğinin Rusya'nın izleyeceği yaklaşıma bağlı olduğu görüşünü paylaştı.  

Gazprom'un AB'ye doğalgaz satmasının tüm sorunlara rağmen mümkün olduğunu savunan Morningstar, "Gazprom, AB yasa ve düzenlemelerine uyar; açık, şeffaf ve rekabetçi bir şekilde çalışırsa, diğer tedarikçiler gibi Avrupa'ya doğalgaz satabilir" dedi.  

Morningstar, bir soru üzerine, Türkiye'nin Azerbaycan'la çok güçlü ilişkileri olduğunu ve Türk Akımı'nın TANAP'la çatışmasına izin vermeyeceğini belirterek, şunları kaydetti : 

"Türk Akımı'nın, TANAP ve Şah Deniz projelerine hiçbir etkisi olmayacağına kuvvetle inanıyorum. Türkiye, Türk Akımı'nın Azeri doğalgazının Avrupa'ya gitme şansını azaltmasına izin verirse olağanüstü derecede şaşırırım. Bunun yanı sıra, TANAP ve Şah Deniz projelerinde birçok Türk şirketinin yer aldığını ve Türk - Azeri ilişkilerinin ne kadar güçlü olduğunu unutmamak gerekir". 

'Türkiye, hiçbir ülkeye aşırı bağımlı hale gelmemeli'

Türk Akımı ve TANAP'ın birbirini tamamlamasının mümkün olduğunu düşünen Morningstar, Türkiye'nin enerji kaynaklarını çeşitlendirmesinin son derece önemli olduğunun altını çizerek, "Türkiye, doğalgaz kaynaklarını çeşitlendirmeli, ancak hiçbir ülkeye aşırı bağımlı hale gelmemeli. Bu nedenle, Türkiye'nin Türk Akımı tamamlansa dahi Azerbaycan ve belki diğer kaynaklardan da doğalgaz almaya devam edeceğine inanıyorum" diye konuştu.  

Richard Morningstar, İran'la 5+1 ülkeleri süren nükleer müzakerelerin bölgeyi nasıl etkileyeceği sorusuna ise, "30 Haziran'a kadar neler olacağını izleyip, göreceğiz. Eğer, müzakereler başarıyla sonuçlanır ve İran'a yönelik yaptırımlar kaldırılırsa, o zaman piyasadaki petrol arzı artar. Ancak, İran'ın kayda değer düzeyde doğalgaz ihracatı için yapması gereken çok şey var" yanıtını verdi.   

Son olarak, Atlantik Konseyi Enerji ve Ekonomi Zirvesi'nin Türkiye'de yapıldığını anımsatan Morningstar, zirvenin geleneksel hale gelmesinden memnuniyet duyduğunu sözlerine ekledi.  

Her yıl dünyanın önde gelen devlet yetkilileri ve iş adamlarını bir araya getiren zirveye geçen sene 40'ı aşkın ülkeden enerji ve ekonomi bakanları, üst düzey devlet yetkilileri ve iş dünyasından birçok temsilci katılmıştı.  

Aralarında Başbakan Ahmet Davutoğlu, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden ve ABD Enerji Bakanı Ernest Moniz gibi isimlerin yer aldığı katılımcılar küresel enerji ve ekonomi konularında fikir alışverişinde bulunmuştu.  

Bu yıl yine dünya enerji gündemini şekillendirecek gelişmelere sahne olması beklenen 7. Atlantik Konseyi Enerji ve Ekonomi Zirvesi, 18-20 Kasım tarihlerinde İstanbul'da düzenlenecek.