51 kente teşvik geldi destek yarıya düştü

Handan Sema CEYLAN

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın şubat ayında müjdelediği istihdam teşviki dün yasalaşarak Resmi Gazete'de yayınlandı. 5084'ün devamı niteliğindeki 5510 Sayılı Kanun'un 60 kenti kapsaması bekleniyordu. Ancak Resmi Gazete'de yayınlanan il sayısı 51 oldu. Yasaya göre eski teşvikten yararlanan 49 kentin tamamı bu teşvikten de yararlandı. Daha önceden 49 kent içinde bulunmayan Hatay ve Kırıkkale ise teşvik kapsamında 4. Bölge'de olmaları sebebiyle bu kanuna eklendiler. Böylece bu kentlerdeki sanayiciler 5 puanlık genel istihdam teşvikine ek olarak 6 puan daha teşvik edilecekler. 5084 ile asgari ücret üzerinden 200 TL destek alan sanayici yeni yasayla 5+6 puanlık destek almış olacak. Bu da 110 TL anlamına geliyor. Hükümetin attığı bu istihdam teşviki adımıyla sanayici ile destek masrafını adeta yarı yarıya bölüşmüş oluyor. Yeni istihdam teşvikinin önemli bir adımı da bu yıl başından itibaren geçerli olacak olması. Böylece sanayici bu ayın 25'inde vereceği beyanname de geçmiş olan 6 ayı da telafi etmiş olacak.

Ancak kanunla ilgili en büyük tartışma 3. Bölge'nin 3 yıl bu teşvikten yararlanacağının açıklanmasına rağmen yasalaşan kararda buna yönelik bir maddenin olmaması.  Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Şubat ayında Mardin'de yaptığı açıklamada, 5084 sayılı kanunun sona ermesinin ardından yapılacak düzenlemenin yatırım teşvikleri için uygulanan bölge sistemi içinde kurgulanacağını belirtmiş ve "3. Bölge'de 3 yıl, 4. Bölge'de 4 yıl, 5. Bölge'de 5 yıl, 6. Bölge'de 6 yıl daha bunu uzatma şeklinde bir adım attık" şeklinde konuşmuştu. Ancak 3. Bölge'deki Karaman, Trabzon ve Uşak dışındaki kentler bu yasadan yararlanamayacak. Bu üç kent ise daha önceden teşvikten faydalanan 49 kent arasında yer almaları sebebiyle yasandan 4 yıllığına yararlanmış durumda. Yasadan daha önce faydalanması beklenen ancak şu anda yararlanamayacak kentler 3. Bölge kentleri ise Balıkesir, Bilecik, Burdur, Gaziantep, Karabük, Manisa, Mersin, Samsun ve Zonguldak.
Yeni istihdam teşviki paketi üzerinde çalışılırken, Çalışma Bakanlığı, Maliye ve Hazine bürokratlarının 'maliyet' ikazı nedeniyle yasanın 51 kentle sınırlı kaldığı öne sürülüyor.

4. Bölge'ye 3 tane 3. Bölge kenti eklendi

Dün Bakanlar Kurulu Kararı ile Resmi Gazete'de yayınlanan kararda, teşvikin amacı "Sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi dikkate alınarak belirlenen ekli listelerdeki yerlerde sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanmak suretiyle üretim ve istihdam imkanlarını artırmak" olarak açılandı. Kararda "1/1/2013 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer" denildi.

Öte yandan kararda 'teşvik bölgelerine göre iller' ibaresi içermedi. Kentler belirtilen listeler ile düzenlendi. Buna göre karar kapsamındaki teşvik  "Ekli (I) sayılı listede belirtilen yerlerde faaliyet gösteren işyerleri için 31/12/2016 tarihine kadar uygulanır" ibaresiyle; "4.Bölge'de bulunan 17 kent ile 3. Bölge'de bulunan Karaman, Trabzon, Uşak'tan oluşan 20 kente 4 yıl süre ile" teşvik uygulanacağı açıklanmış oldu. Ekli (II) sayılı 5 yıl uygulamada kalacak liste, için ise 31/12/2017 tarihine kadar geçerli olacak. Yani bu ek 5. Bölge'de yer alan 16 kenti kapıyor. Ekli (III) sayılı liste ise 31/12/2018 tarihine kadar teşvikten faydalanacak. Yani 6. Bölge kentlerinde teşvik  6 yıl uygulanacak. Buna göre Başbakan Erdoğan'ın 6. Bölge için 6 yıl, 5. Bölge için 5 yıl olarak açıkladığı teşvik aynen geçmiş oluyor. Ancak 4. Bölge için yapılacak teşvik; bütün bölge kentlerini kapsarken, 3 tanede 3. Bölge kentini dahil etmiş oluyor.

Kimler faydalanamayacak?

Sigorta primi teşvikinden yararlanamayacak ise SGK'ya yapılandırdıkları halde borçlarını ödemeyenlerden oluşacak. Böylece gününde sigorta primlerini yatıran sanayicilere de haksızlık yapılmasının önüne geçilmiş olacak. Öte yandan yeni yatırım teşviki belgesi almış sanayiciler, yeni teşvik paketinden yararlandıkları için bu yasadan yararlanmalarına gerek duymayacaklar. Yasadan eskiden teşvikten yararlanan işçiler ile bu sanayicilerin yeni istihdam edeceği işçiler yararlanabiliyor.

Kanun kapsamında 766 bin işçi çalışıyordu

Kamuoyunda 5084 olarak bilinen yasa 2004 yılında 36 kentte uygulanmış daha sonra 13 kentin girişimiyle genişletilerek, sanayi bakımından geri kalmış 49 ilde uygulanır hale gelmişti. Teşvik Kahramanmaraş, Adıyaman, Uşak ve Düzce gibi yeni sanayi kentleri de inşa etmişti. Enerji teşviki, vergi indirimi ve SSK prim desteği sağlayan bu yasa daha sonra yapılan değişiklerle vergi indirimi ve enerji desteği kesilerek 5615 Sayılı Kanun olarak 31 Aralık 2012'ye kadar sadece istihdam teşviki olarak uzatılmıştı. Üç destekten ikisinin kesilmesine rağmen geçen iki yıldan sonra en son hazırlanan 30 Mart 2012 verilerine göre 31 bin 115 işletmede 766 bin 672 kişi kanun kapsamında istihdam ediliyordu.