Altınbaş ve ortaklarından Etiyopya’ya dev yatırım
İmam Altınbaş, Seyfettin Koçak ve Kasım Külek Öz’ün ortak girişimiyle başlatılan proje Etiyopya tekstil sektörünü şekillendirecek. 340 milyon dolarlık yatırım pamuktan kumaş üretimine uzanıyor.
Addis ABABA
Türk girişimciler, Etiyopya tekstil sektörünü şekillendirecek bir yatırıma imza atıyor. Türkiye’nin önde gelen iş adamlarından İmam Altınbaş, Else Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Seyfettin Koçak ve Özaltın Tarım’ın ortağı Kasım Külek Öz’ün ortak girişimiyle başlatılan proje pamuktan kumaş üretimine kadar geniş bir alana uzanıyor.
Proje ortaklarının verdiği bilgiye göre, toplam 340 milyon dolarlık yatırımın şu ana kadar 160 milyon dolarlık kısmı gerçekleştirildi. İmam Altınbaş ve Seyfettin Koçak ortaklığındaki Else Tekstil, birinci faz yatırımlarında iplik ve dokuma üretimine başladı. 1500 işçinin çalıştığı tesiste üretilen ürünlerin yüzde 95’i ihraç ediliyor. Bu yıl 70 milyon doların üzerinde ciro bekleniyor. Ayrıca, Etiyopya’nın en verimli tarım sahalarından biri olacak 30 bin hektarlık Omo Valley’de bu yıl 3 bin hektarlık alanda pamuk üretimine başlandı. Entegre proje tamamlandığında yaklaşık 1 milyar dolarlık bir iş hacmine sahip olacak. Addis
Her şey konferansla birlikte başladı
En Az Gelişmiş Ülkeler Konferansı çerçevesinde 2008 yılında Türkiye’de yapılan Afrika Çalıştayı’nın ardından, Çorlu’da iplik üretimi ve dokuma yapan sanayici Seyfettin Koçak, Etiyopya’da yatırım kararı aldı. Koçak’ın kararında o dönemde Ankara Büyükelçisi olan şimdiki Etiyopya Cumhurbaşkanı Mulatu Teshome Wirtu’nun yatırımı cesaretlendiren yaklaşımları etkili oldu. Ayrıca, kısa süre önce ölen dönemin Etiyopya Başbakanı Meles Zenawi de yatırımla yakından ilgilendi. Bu süreci Else Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Seyfettin Koçak şöyle anlatıyor:
“Türkiye’de tekstil üretiminde rekabetçi olmanın giderek güç hale geldiği bir dönemde Etiyopyalıların daveti üzerine bu ülkeye gittik. Bu kararımızda özellikle bugün Etiyopya Cumhurbaşkanı Mulatu Teshome Wirtu’nun güven verici çağrısı etkili oldu. O dönemki genel müdürümüz Nafi Yürekli ile birlikte araştırmalar yaptık. Bu ülkede kurulacak bir iplik-dokuma tesisinin rekabetçi üretim yapabileceği, dünya piyasalarında fiyat avantajı yakalayacağı kanaati bizde gelişti. Özellikle tekstilin hammaddesi pamuk konusunda Etiyopya’nın son derece elverişli bir coğrafya ve iklime sahip olması bizi daha da cesaretlendirdi. Çorlu’daki makineleri başkent Addis Ababa’ya yaklaşık 80 km mesafedeki Adama kentind taşıyarak 2009’da deneme üretimine başladık.”
Altınbaş ile gelen hamle
500 kilo pamukla yapılan deneme üretimi sonrasında Seyfettin Koçak, bir süre sonra “bir fırsatlar ülkesi olarak” gördüğü Etiyopya’yı ve ülkedeki yatırım potansiyellerini aile dostu İmam Altınbaş’la paylaştı. İmam Altınbaş da bu süreci şöyle anlatıyor:
“İlk önce ‘tekstil bizim işimiz değil’ diye düşündüm. Ancak sonra Etiyopya’yı ziyarete gittiğimde yeni yatırımlara açık bir yer olduğunu gördüm. Girişimi çok daha büyük düşünmek için önemli potansiyeller vardı. 2012’deki ziyaretimiz sırasında Etiyopya Başbakanı Meles Zewani’den davet aldık. Bu sırada, aslında ülkede yetiştirilen pamuğun, yetiştirilme koşulları nedeniyle de başlangıçta ifade edildiği kadar iyi kalitede olmadığı ortaya çıkmıştı. Başbakan Zewani, konuyu hemen halledebileceklerini söyledi ve 10 bin hektarlık bir arazi teklif etti.”
Özaltın Tarım ortaklığa giriyor
“Araziyi aldık ama biz pamuk yetiştirmekten anlamıyorduk” diyen İmam Altınbaş, ortak tanıdıkları aracılığıyla Tariş’in eski yöneticilerinden, Özaltın Tarım’ın ortağı Kasım Külek Öz’e danıştıklarını kaydetti. Kasım Öz’ün araziyi inceleyip pamuk yetiştirmeye uygun olmadığını söylemesinden sonra, Seyfettin Koçak ve İmam Altınbaş, Başbakan Meles Zewani ile o sıralarda gerçekleştirdiği bir Türkiye ziyareti sırasında Çırağan Sarayı’nda buluştu. Zenawi’nin Omo Nehri’nin yanında 50 bin hektarlık bir arazi önermesi ve İmam Altınbaş’ın “Şimdilik 30 bin hektarla başlayalım. Sonra 50 bine çıkarız” teklifi sonrasında Öz, araziyi görmek için tekrar Etiyopya’nın yolunu tuttu. Kasım Öz süreci şöyle anlatıyor:
“Hemen Omo Vadisi’ne gittim. Araziyi incelediğimde son derece mümbit bir toprak olduğu, pamuk yetiştirmeye de elverişli olduğunu gördüm. Omo Nehri’nin yüzyıllarca taşıdığı alüvyonlar nedeniyle gübre kullanmaya bile gerek yoktu. İklim şartları itibariyle de 12 ay tarıma uygun bir arazi. Dünyada böyle bir yer bulmak çok zor. Etiyopya’nın bu konuda son derece şanslı bir ülke olduğunu söyleyebilirim.”
Altınbaş ve Koçak’a değerlendirmelerini aktaran Öz, “Omo’da rahatlıkla organik pamuk üretebiliriz. Yılda iki kez ürün alınabilecek bir yer. Bu çok büyük bir avantaj. İşe beni de ortak ederseniz, pamuğu yetiştiririz” teklifinde bulundu.
İlk hasat 6 ay sonra
Önce İmam Altınbaş Türkiye’deki işlerinden bağımsız, ferdi olarak, Seyfettin Koçak’ın Adama’da kurduğu Else Addis Industrial Development şirketine ortak oldu. Arkasından, Else şirketi Kasım Külek Öz’ün yüzde 33 payla ortak olduğu Omo Valley Farm Cooperation’ı kurdu. Kasım Öz ve oğlu Mustafa Öz, büyük ölçüde çalılıklarla kaplı 30 bin hektarlık arazide tarım alanları açmaya başladı. Bugüne kadar 3 bin hektarlık bölüm tarıma uygun hale getirildi ve deneme ekimleri yapıldı. Sulama kanallarının tamamlanmasıyla birlikte ekime başlanacak. Aydın’dan gelen Türk operatörlerin kullandığı traktörle bir yandan yeni tarım arazileri açılıyor bir yandan da ekim yapılıyor. Beklenti ilk pamuk hasadının 6 ay sonra yapılması. Yaklaşık bir buçuk yıl sonra ise 10 bin hektarda üretime ulaşılması hedefleniyor.
1 milyar dolarlık iş hacmine doğru
“2018 yılında ciromuz 600 milyon dolara ulaşır” diyen Seyfettin Koçak, “Biz burada Etiyopya hükümetinin de çok büyük önem verdiği tekstil sektöründe, ülkenin kaderini değiştirebilecek bir faaliyet içindeyiz. Proje tamamlandığında, ürettiğimiz pamuğun tamamını yakında yine Adama kentindeki fabrikamızın hemen yanında kurmaya başlayacağımız ikinci faz yatırımla birlikte kendi tesislerimizde işlememiz halinde iş hacmi 1 milyar doları aşar” diye konuştu.
Else’nin Adama tesislerinde hazırlıkların sürdürüldüğü ikinci faz yatırımla birlikte pamuktan başlayarak kumaşa kadar her aşamada üretim yapılacak. İplik, dokuma, baskı ve boyama tesisleri ile Etiyopya’nın en büyük sanayi yatırımını gerçekleştireceklerini belirten Koçak, yeni yatırımlarla birlikte ihracatta da büyük hamleler yapacaklarını kaydediyor. Koçak’ın yakın vadedeki yıllık ihracat hedefi ise 150 milyon dolar.