Bankalara giden altın, yılın ilk yarısında yastık altına döndü

Altın yılın ilk yarısında yastık altına geri döndü

Yıldız TAŞDELEN ERLİ

BRİFİNG

Bankalarda açılan hesaplar ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından altının zorunlu karşılıklar arasına alınması ile yastık altındaki altının ekonomiye kazandırılması çalışmalarına hız verilirken, yılın ilk yarısında altın fiyatlarındaki düşüşün de etkisiyle yastık altına giden altın miktarında artış olduğu belirtiliyor.

İlk yarıda 179.9 ton ile altın ithalatındaki patlamaya, 68.1 ton ile Darphane'deki üretim rekoruna ve 15 tona yükselen Türkiye'deki altın üretim miktarına karşın yüzde 37 düşüşle altın ihracatı 4.2 milyar dolara (külçe altın, gümüş ile mücevher dahil) gerilerken, Türk bankacılık sektöründeki altın varlığı da yılın ikinci çeyreğinde azaldı. Altın hesapları tutarındaki düşüşe rağmen fiyatı dolayısıyla fiziki altın alımına talep arttı. Buna karşın kayda giren miktarın azalmasını bankacılık kaynakları ve uzmanlar, "altının yastık altına gittiği" şeklinde yorumluyor. İhracat, bankaların "altın günleri" ile topladığı fiziki altınlar ve kayıtsız şekilde yurtdışına giden miktar hariç tutulduğunda, ithalatın önemli bir bölümünün külçe altın, gram altın, ziynet ve 22 ayar bilezik olarak yastık altına dönüştüğü belirtiliyor. Türkiye'de yastık altında birkaç bin ton altın olduğu tahmin ediliyor.

Bankacılık kaynakları, altın fiyatındaki düşüş dolayısıyla bir taraftan alımın devam ederken, diğer taraftan yılın ikinci çeyreğinde başlayan satışın, fiyatın yükselişte olduğu geçtiğimiz döneme kadar sürdüğünü ifade etti. 

Bu yılın ilk 3 ayına kıyasla fiyatı ikinci çeyrekte gerileyen altına, bankalar aracılığıyla gelen yatırım talebi azaldı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 2011'e göre yüzde 30 artışla geçen yılın sonunda 18 milyar 599 milyon liraya yükselen Türk bankacılık sektöründeki altın tasarrufu, bu yılın ilk çeyreğinde 20 milyar 706 milyon liraya çıktı. Bankalarda tutulan kıymetli maden depo hesaplarının tutarı yılın ikinci çeyreğinde azaldı. İlk 3 aya göre ikinci çeyrekte yüzde 2.8 gerileyen yurtiçi ve dışı yerleşik kıymetli maden depo hesaplarının tutarı, haziran sonunda 20 milyar 125 milyon liraya düşerken, gerilemenin ikinci çeyrekte yaşanan altın fiyatlarındaki düşüşten ve altın yatırımcılarının tercihlerindeki değişimden kaynaklandığı ifade edildi. Bu yılın ocak başında 97 lira, şubat başında 94.5 lira, mart başında ise 91.5 lira olan altının gramı, yılın ikinci çeyreğinde düşüşe geçmişti. Altının gramı nisan başında 90 liraya, mayıs başında 85 liraya ve haziran sonunda 76 liraya gerilemişti.

Bankaların altın depo hesapları büyüklüğü yılın ilk yarısında 260 tonun üzerine çıktı.

İlk yarıda bankalar 10 ton altın topladı

Merkez Bankası'nın TL munzam karşılıklara altını da dahil etmesinin ardından altın depo hesaplarının cazibesine kapılan bazı bankalar, "altın bankacılığına" adım atmıştı. Tasarrufa yönelik altın hesabı ürünleri sunan ve bu ürünlerin çeşitliliğini her geçen gün artıran bankalarda, 2009'dan bu yana altın hesapları açılabiliyor. Yaklaşık 12 banka, şubeleri ya da anlaşmalı oldukları markalar aracılığıyla fiziki altın topluyor. Bankaların, devre dışı bıraktığı savunulan kuyumcular ile de Türk Ekonomi Bankası (TEB) anlaştı. Yılın ilk yarısında bankalar yaklaşık 10 ton fiziki altın topladı.

Türkiye'de spekülatif hareketler çok zor

Piyasa uzmanları, ilk yarıda düşük fiyattan dolayı alımın arttığına, buna bağlı olarak ithalatın yükseldiğine işaret ederken, "Ucuzluktan dolayı altın ithalatı patladı. İnsanlar daha önce sattıklarını alım yaparak yerine koydu. Türk yatırımcısı için altında en önemli faktör fiyattır. Yastık altına giden miktarın orada ne kadar kalacağı belirsiz. Sonbahardan itibaren yastık altındaki geri dönebilir. Dönüş boyutunu da yine fiyat belirleyecek" şeklinde konuştular. Uzmanlar, Türkiye açısından altın piyasasında spekülatif hareketlerin çok zor olduğunu ifade ederken, Kapalıçarşı esnafı da, ilk yarıdaki talep artışında, bazı vatandaşların yakınlarından borç olarak aldığı altını geri vermesinin etkili olduğunu da belirtiyor.

Yastık altındaki altın artıyor

Kuyumcukent Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Halaç, yılın ilk yarısında fiziki altın satışında artış olmasına karşın toplanan altın miktarında düşüş yaşandığına işaret etti. Temmuz sonu itibariyle Türkiye'nin yaklaşık 217 ton altın ithal ettiğini anımsatan Halaç, bu rakamın bir bölümünü bankaların topladığını, bir bölümünün ihraç edildiğini, geriye kalan bölümün yastık altına gittiğini, bu rakamın da 100 tonun üzerinde olduğunu söyledi. 5 bin ton olduğu tahmin edilen yastık altındaki altın miktarının arttığına işaret eden Halaç, teşvik olmadığı sürece yastık altındaki altının ekonomiye kazandırılamayacağını savundu.

TEB Altın Bankacılığı Satış Direktörü Selami Erten, ilk yarıda son yılların en düşük seviyelerine gerileyen altın fiyatlarının küçük yatırımcıların ilgisini çektiğini, altına olan ilginin artarak devam ettiğini, bunu rakamlarda da gördüklerini ifade etti.

Altın hesabından çıkan diğer yatırım araçlarına döndü

Kuveyt Türk Bireysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Oral, bu yılın ilk  ve ikinci çeyreği arasındaki farka değinirken, 2013 mayıs ortası itibariyle Fed’in tahvil programını durdurabileceği veya azaltabileceği yönünde yapılan açıklamalar ve dünya ekonomisinde beklenen değişimler sonucunda gelişmekte olan ülkelerden fon çıkışının başladığını ve doların yerel para birimleri karşısında değerlenmeye başladığını anlattı. Oral, altın hesaplarından çıkış yapan müşterilerin diğer yatırım araçlarına yönelmesi sonucunda önceki döneme göre altın hesaplarının bir miktar gerileyerek 272 tondan 265 tona düştüğünü bildirdi. Önümüzdeki dönemde müşterilerin bankalardaki altın hesaplarına ilgisinin artmasını beklediklerini dile getiren Oral, "Ancak altın fiyatları ile altın miktarı arasındaki negatif korelasyon nedeniyle fiyatlarda oluşacak hareketlere bağlı olarak yapılacak alım-satımlar altın hesaplarının büyüklüğünün belirleyicisi olacaktır" dedi.

Yatırımcı bankadan altın olarak geri almak istiyor

Altın piyasaları uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk, bankaların bazı "yanlış" uygulamaları nedeniyle insanların şubelere altın götürmek istemediğini iddia ederek, "Bankalara götürdükleri altını daha sonra geri almak isteyen vatandaşa birçok banka altın değil, para veriyor. Ama birçok insan, yatırımını yine altın olarak geri almak istiyor" şeklinde konuştu. Fiyatların daha da düşeceği düşüncesiyle insanların beklemeye geçtiğini ifade eden Yıldırımtürk, Eylül 2011'de altının gramı 110 liraya çıktığında daha da yükseleceği beklentisiyle alım yapanların, zarardan dolayı şikayetlerinin devam ettiğini söyledi.

İAR ilk yarıda 8 ton altın topladı

10 banka ile çalışan İAR'ın Satış ve Pazarlama Müdürü Özgür Anık, yılın ilk yarısında birlikte çalıştıkları bankaların şubelerinde 8 ton altın topladıklarını, geçen yılın aynı dönemine göre topladıkları altın miktarının daha düşük olduğunu ifade ederek, Türk halkının, altın yatırımında "yastık altına" yöneldiğini söyledi. Anık, "Vatandaş, ucuz olduğu için altına yatırım yapıyor ve aldığını yastık altına atıyor. Bankada hesabı olan ise fiyat düştüğünde satışa geçiyor. Altının gramı 75 liraya kadar düşmüştü. Herkesin kafasında bir kırılım var, o rakama geldiğinde alıyor ya da satıyor" diye konuştu.