BES 10 yaşında

Bireysel Emeklilik Sistemi önemli bir dönüm noktasını geçti. 27 Ekim 2003 tarihinde ilk emeklilik sözleşmesini yapan sistem, 27 Ekim 2013 tarihinde 10’uncu yılını doldurmanın mutluluğunu yaşıyor. Aynı zamanda 31 Ekim tarihi de BES’in özünde olan tasarruf için tüm dünyada kutlanan Dünya Tasarruf Günü. Bu iki tarihin aynı hafta içinde yer alması nedeniyle DÜNYA Gazetesi olarak tasarrufla özdeşleşen BES’in 10. yılı için sistemin ulaştığı durumu kısaca anlatmak istedik. Tasarruf denildiğinde son zamanlarda ilk akla gelen araçların başında Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) geliyor. Tabi ki bundan 2013 yılı başında uygulanmaya başlanan Doğrudan Devlet Desteği ve 18 yaşını geçmiş herkesin bu sisteme girebilmesi gibi yenilikler ile birlikte BES geniş bir kitleye ulaşma yolunda emin adımlarla yürüyor. 2003 yılı Temmuz ayında kurulan sistemde ilk sözleşmenin yapıldığı tarih olan 27 Ekim 2003 tarihinden bu yana 10 yıl geçti. Söz konusu dönemde bugün artık bazılarının sistemde olmadığı ya da isim ve sermayedar değiştirdiği 11 şirketle yola koyulan sistemde geride kalan 10 yılda şirket sayısı 17’ye ulaştı. 10 yıllık dönemde en önemli değişimini içinde bulunduğumuz yılın başında yaşayan BES’te yüzde 25’lik doğrudan devlet desteğinin uygulamaya başlaması ve 18 yaşını doldurmuş herkesin sisteme girebiliyor olması ile sistem yeni bir boyuta geçti. 10 yıl önce 27 Ekim 2003 tarihinde ilk sözleşmenin yapıldığı sistemde 18 Ekim 2013 tarihli EGM (Emeklik Gözetim Merkezi) verilerine göre 3 milyon 905 bin 468 kişi sistemle tanışma imkanı buldu. Söz konusu tarihten 18 Ekim 2013 tarihine kadar ise BES’in fon büyüklüğü 24 milyar 690.6 milyon TL’ye ulaştı. Katkı payı tutarının 20 milyar 639.4 milyon TL’ye ulaştığı sistemde, yatırıma yönelen tutar da 20 milyar 181.2 milyon TL’yi aştı. Yılın geride kalan 2 ayda ise katılımcı sayısında 4 milyon kişiyi aşması ve fon büyüklüğünde de 26 milyar TL civarında bir fon büyüklüğüne ulaşması bekleniyor. 18 Ekim tarihli Emeklilik Gözetim Merkezi verilerine göre, katılımcılara şu ana kadar ödenen doğrudan devlet katkısı tutarı ise 835.5 milyon TL oldu. Maliye Bakanlığı bu yıl sisteme 1 milyar 250 milyon TL kaynak ayırmıştı. 2014 bütçesinde ise BES için ayrılan para 2 milyar TL civarında bulunuyor. Türkiye’nin 2023 yılı hedefleri içinde önemli bir yere ship olması planlanan BES’in büyüklüğünün en kötü ihtimalle 150 milyar TL’ye en iyimser tahminlerde 400 milyar TL’ye ulaşması bekleniyor.

Fon tutarında iki şirketli Allianz lider

17 şirketin faaliyet gösterdiği sektörde son yıllarda sermayedarla hızla değişti. Bu değişim fon büyüklüğüne de yansıdı. Fon büyüklüğünde 17 şirket içinde liderliği bu yıl içinde Yapı Kredi Emeklilik’i satın alarak büyük ses getiren Allianz aldı. Allianz’ın sektördeki iki şirketinin toplam fon büyüklüğü 5 milyar 2 milyon TL’yi geçti. Allianz’ı, Anadolu Hayat Emeklilik 4 milyar 937 milyon TL ile ikinci sıradan ve 4 milyar 737 milyon TL ile AvivaSA Emeklilik izliyor. Katılımcı sayısında ise şirketler içinde 746 bin 562 kişi ile Garanti Emeklilik en yakın rakibinin 36 bin kişi önünde lider durumda. Garanti Emeklilik’i 710 bin 262 katılımcı sayısı ile Anadolu Emeklilik izlerken, AvivaSA 584 bin 126 katılımcı ile üçüncü sırada yer aldı. Sistemdeki toplam emekli sayısı da 6 bin 936 kişiye ulaşmış durumda.

Faize duyarlı kesime yeni şirket geliyor

Öte yandan faize duyarlı kesimin ilk şirketi olarak kurulan Asya Emeklilik’in bir yıl gibi kısa sürede 100 bin katılımcıyı geçmesi ve 132 milyon TL’lik bir fon büyüklüğüne ulaşması bu tarafta olan bankaların da iştahını kabartıyor. Önümüzdeki dönemde sektöre bu yöne yeni bir oyuncu daha katılıyor. Albaraka Türk Katılım Bankası ile Kuveyt Türk Katılım Bankası eşit pay sahipliğiyle bir emeklilik şirketi kuruyor.

Hükümetten büyük destek görüyor

Her yıl tüm dünyada 31 Ekim günü “Tasarruf Günü” olarak kutlanıyor. Ülkemiz ekonomisinin önündeki en önemli problemlerin başında ise cari açık ve tasarruf oranının tarihi diplerinde seyretmesi. Türkiye’de tasarruf oranları yüzde 12.5 ile gelişmekte olan ülkelerin oldukça altında. Bu oran gelişmekte olan ülkelerde ortalama yüzde 30’ların üstünde. Türkiye’de son 10 yılın en düşük seviyesinde olan tasarufların GSYH’ya oranının 2016 yılında ise yüzde 16’ya çıkarılması hedefleniyor. İşte BES ülkemizde tasarruf oranlarının artırılması açısından hükümetten çok önemli destek görüyor. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, kısa süre önce kamuoyu ile paylaştığı yeni Orta Vadeli Program’da BES’e önemli bir yer açmış ve “BES olmasaydı tasarruf oranlarımız daha düşük, cari açık daha yüksek olacaktı” diyerek sisteme olan desteğini göstermişti.