Bütçe, eylülde 9.4 milyar YTL açık verdi

ANKARA - 2008 bütçesi, Eylül ayında 9 milyar 426 milyon YTL, Ocak-Eylül döneminde ise 4 milyar 816 milyon YTL açık verdi.

Maliye Bakanlığı, Eylül ve Ocak-Eylül dönemine ilişkin bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, yılın 9 ayında faiz dışı fazla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,4 oranında artarak, 36 milyar 522 milyon YTL olarak gerçekleşti. Böylece bu yıl için öngörülen 38 milyar 3 milyon YTL faiz dışı fazla hedefine yüzde 96,1 oranında ulaşıldı.

Bu dönemde, bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,5 artarak 165 milyar 478 milyon YTL oldu. Geçen yıl Ocak-Eylül döneminde yüzde 75,4 olan bütçe giderleri gerçekleşme oranı bu yılın aynı döneminde yüzde 74,4 oldu.

Geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 12 milyar 173 milyon olarak gerçekleşen bütçe açığı, bu yılın aynı döneminde 4 milyar 816 milyon YTL oldu. Böylece bütçe açığı yılın 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 60,4 oranında azaldı.   

Bütçe giderleri

2008 yılının 9 aylık döneminde, faiz hariç bütçe giderleri, 2007 yılı Ocak-Eylül dönemine göre yüzde 11,6 artış göstererek 124 milyar 140 milyon YTL oldu.    

Faiz giderleri de bu yılın 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,4 azalarak, 41 milyar 338 milyon YTL olarak gerçekleşti.    

Yine bu dönemde bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 13,3 artarak, 160 milyar 662 milyon YTL'ye ulaştı.

Ocak-Eylül 2008 döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 222 milyar 553 milyon YTL ödeneğin yüzde 74,4'ü kullanılarak, 165 milyar 478 milyon YTL gider gerçekleşti. Faiz hariç giderlerin tutarı da 124 milyar 140 milyon YTL olarak hesaplandı.

Söz konusu dönemde, "personel giderleri" 2007 Ocak-Eylül dönemine göre yüzde 12,4 oranında artışla 37 milyar 147 milyon YTL oldu.    

"Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri" de 2007'nin aynı dönemine göre yüzde 10,8 oranında artış gösterdi ve 4 milyar 534 milyon YTL'ye çıktı.    

2007 yılı Ocak-Eylül döneminde 13 milyar 632 milyon YTL olarak gerçekleşen "mal ve hizmet alım giderleri", 2008 yılının aynı döneminde yüzde 10,5 oranında artarak, 15 milyar 68 milyon YTL'yi buldu.    

Merkezi yönetim bütçesi "sağlık giderleri" 9 ayda geçen yıla göre yüzde 3,4 artarak, 4 milyar 832 milyon YTL oldu. Bu kapsamda, bütçeden kamu personelinin tedavi ve ilaç gideri için 1 milyar 915 milyon YTL, yeşil kartlıların tedavi ve ilaç giderleri için de 2 milyar 917 milyon YTL harcandı.

Söz konusu dönemde, sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için de 24 milyar 858 milyon YTL transfer yapıldı. Bu kapsamda, Sosyal Güvenlik Kurumunun finansman açığının kapatılması için bütçeden 20 milyar 481 milyon YTL aktarıldı. Sosyal güvenlik açıkları için bütçeden yapılan katkı, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 3,9 artış gösterdi.

Yılın 9 ayında cari transferler, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,1 artışla 52 milyar 507 milyon YTL olarak gerçekleşti. Cari transferler içindeki tarımsal destekleme ödemeleri Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1 oranında artarak, 5 milyar 179 milyon YTL oldu.

9 ayda sermaye giderleri 9 milyar 825 milyon YTL, sermaye transferleri 2 milyar 53 milyon YTL olarak hesaplandı.

Ocak-Eylül döneminde bütçeden borç verme için öngörülen ödeneğin 3 milyar 6 milyon YTL'si kullanıldı.

Ocak-Eylül bütçe gelirleri

9 aylık dönemde bütçe gelirleri de 160 milyar 662 milyon YTL oldu. Böylece yıl sonu için 204 milyar 556 milyon YTL olan merkezi bütçe gelirleri hedefi yüzde 78,5 oranında gerçekleşti. Bunun 127 milyar 277 milyon YTL'si vergi gelirlerinden sağlandı. Bu dönemde vergi gelirlerinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 arttı.    

Bu dönemde bütçeye 29 milyar 84 milyon YTL vergi dışı gelir sağlandı. Genel bütçe vergi dışı diğer gelirlerin 8 milyar 89 milyon YTL'si "Diğer Sermaye Satış Gelirlerinden" oluştu.

Ocak-Eylül döneminde bütün vergi türlerinde artış meydana geldi. Buna göre, gelir vergisinde yüzde 14, kurumlar vergisinde yüzde 28,2, banka ve sigorta muameleleri vergisinde yüzde 15,6, dahilde alınan KDV'de yüzde 1,5, ithalde alınan KDV'de yüzde 21,5, özel tüketim vergisinde yüzde 10,4, damga vergisinde yüzde 9,5 ve harçlarda yüzde 10,5 oranında artış oldu.

Bütçe gerçekleşme oranı

Bu yılın Eylül ayında merkezi yönetim bütçesi 9 milyar 426 milyon YTL açık verdi, faiz dışı açık ise 4 milyar 404 milyon YTL olarak gerçekleşti. Eylül ayında, bütçe giderleri 23 milyar 215 milyon YTL, faiz hariç bütçe giderleri 18 milyar 193 milyon YTL, bütçe gelirleri ise 13 milyar 788 milyon YTL oldu.

Özelleştirme ve İşsizlik Sigortası Fonu gelirleri

Bu arada, Maliye Bakanlığı açıklamasında, özelleştirme ve İşsizlik Sigortası Fonu gelirlerinden bütçeye aktarılan tutarların, bir yandan Merkezi Yönetim Bütçesine gelir, diğer taraftan da ilgili fon hesaplarına gider kaydedildiği belirtildi.

Bu nedenle genel yönetim hesapları (dengesi) açısından çift "gelir kaydı"nın söz konusu olmadığı belirtilen açıklamada şöyle denildi:

"2008 yılında elde edilen İşsizlik Sigortası Fonu nema gelirlerinden 1,3 milyar YTL ile Özelleştirme Fonu gelirlerinden (nakit fazlası) 5 milyar 987 milyon YTL ilgili mevzuatı uyarınca Merkezi Yönetim Bütçesine karşılıksız olarak aktarılmıştır. Karşılıksız olarak aktarılan tutarlar, söz konusu fonlar açısından "gider", buna karşılık Merkezi Yönetim Bütçesi açısından "gelir" niteliğindedir. Muhasebe tekniği açısından zorunlu olan bu husus, gelirlerin 2 defa kaydedildiği anlamına gelmemektedir. Yıl içinde her bir birimin gelir ve giderleri açısından böyle olmakla birlikte, yıllık bazda birimlerin hesaplarının konsolidasyonu sırasında birimler arasındaki bu gelir-gider hareketleri elimine edilecektir."

Açıklamada, Ramazan Bayramı nedeniyle bir kısım gelir tahsilatının Eylül ayından Ekim ayına, bir kısım giderin ise Ekim ayından Eylül ayına kaldığı belirtilerek, "Buna bağlı olarak Eylül ayı bütçe gelir, gider ve bütçe açığı olduğundan farklı bir seyir göstermiştir. Bu nedenle Eylül ayı bütçe sonuçlarının tek başına değerlendirilmeyip, Ekim ayı sonuçlarıyla beraber değerlendirilmesi gerekir" denildi.

"Mali disiplin sürecek"

Açıklamanın genel değerlendirme bölümünde, 2007 yılı ortalarında ABD'de başlayan ancak küresel ve finansal krize dönüşen gelişmelerin tüm ülkelerde ekonomik ve finansal dalgalanmalara ve belirsizliklere yol açtığı anımsatılarak, bunların kredi hacminin daralmasına, tüketim ve yatırımların azalmasına ve dolayısıyla büyüme oranlarının düşmesine neden olduğu belirtildi.

Küresel ekonomide meydana gelen bu gelişmelerin diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye'nin ekonomik ve mali sistemini de etkilediği ifade edilen açıklamada, "Hızla değişen ve derinleşen global kriz ortamının ülkemiz açısından en az zararla atlatılması, her alanda hızlı karar almayı ve bunları uygulamayı gerektirmektedir. Alınacak tedbirler içerisinde maliye politikası önemli bir yere sahiptir. Bu açıdan maliye politikamızın en önemli unsuru mali disiplinin devamlılığıdır" denildi.

Açıklamada, 2008 yılı Ocak-Eylül bütçe gerçekleşmeleri değerlendirildiğinde mali disipline kararlılıkla devam edildiğinin açık bir şekilde görüleceği belirtilerek, şunlar kaydedildi:

"2008 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre bütçe giderleri yüzde 7,5 artarken, bütçe gelirleri yüzde 13,3 oranında artış göstermiştir. Aynı şekilde faiz hariç bütçe giderleri yüzde 11,6 oranında artarken, vergi gelirleri yüzde 14 oranında artmıştır. Böylece bütçe açığı 60,4 oranında azalmıştır. Buna paralel olarak faiz dışı fazla da yüzde 19,4 oranında artmıştır. 9 aylık bütçe gerçekleşmelerinin ortaya koyduğu mali disipline, bundan sonraki aylarda da devam edilecek. Bütçe giderlerinin yıl sonu hedefleri içinde kalması ve bütçe gelirlerinin hedeflerimiz ile uyumlu bir şekilde gerçekleştirilmesi sağlanacaktır."