Büyümeye endeksli fiyat ayarlamaları yolda

Mehmet KAYA

ANKARA - Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, 2012 bütçe açığının planlanandan fazla olacağını açıklamasının ardından yüzde 4 olan yıl sonu büyüme hedefinin tutmayabileceğinin ön görülmesi ek tedbir paketi hazırlıklarını gündemin üst sıralarına taşıdı. Bir süredir paket üzerinde çalışan Maliye Bakanlığı, yılın ilk yarısındaki büyüme verileri doğrultusunda pakete son şeklini vererek Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Bakanlar Kurulu onayına sunacak. Gerek gelirleri artırıcı gerekse harcamaları azaltacak önlemler için diğer bir belirleyici unsur ise yapılacak seçimler olacak.

2013 bütçesini son aşamaya getiren Maliye Bakanlığı, ağustos ayı boyunca kamu kurumlarıyla toplantılar yaparak verilecek ödenekleri büyük ölçüde kesinleştirdi. Toplu sözleşmeler nedeniyle 2013’te memura verilecek zammın belli olması ve faiz giderlerinin de kestirilebilir bulunması nedeniyle bütçenin temel harcama kalemlerinde görünümün büyük ölçüde ortaya çıktığı bildirildi.

Buna karşılık, bu yıl içinde ekonominin büyüme hızının yavaşlamasına bağlı olarak oluşan gelir kayıpları ile sağlık, personel ve bazı cari-yatırım harcamalarındaki sapmalara bağlı bütçe performansı bozulmasına verilecek tepki, gelecek yıl ekonominin performansına yönelik yapılacak tahmin ve planlarla belirlenecek.

Maliye Bakanlığı’nın taslağı hazır

2012 yıl sonu büyüme, gelir ve harcama ile enflasyonuna ilişkin tahmin hesapları da tamamlanma aşamasına geldi. Hesaplar belirlendikten sonra, 2013-2015 dönemi için büyüme ve enflasyon başta olmak üzere makroekonomik gelişmelerin hangi boyutlarda olabileceği ve buna ilişkin alınması gereken önlemler ortaya çıkacak.

Bu aşamada, 2012’de oluşan bütçe bozulması ile yeni hedeflere ulaşılması için alınacak tedbirlerin maliyeti hesaplanarak ek gelir tedbirleri ortaya konacak. Maliye Bakanlığı olası ek gelir için hangi kalemlerin kullanılabileceğine dair bir taslak çalışma yaptığı veyaklaşık 10 milyar TL arasında vergi artışı sağlayacak bir taslağa son şeklini verdiği kaydedildi.

Bunlar arasında sıklıkla kullanılan alkollü içki, tütün ürünleri ve motorlu taşıtlardaki KDV ve ÖTV’lerin artırılması, bankacılık kesimine yönelik olarak vergi ya da harçlarla ilgili bir defalık düzenlemeler, bazı sektörlerdeki kurumlar vergisi istisnasının daraltılması bulunduğu vurgulandı. Harcamalar ayağında ise sağlık giderlerinin düşürülmesi için kısıtlayıcı tedbirlerin artırılması, ilaç ve hastane katkı-katılım paylarının yükseltilmesi gibi alternatiflerin değerlendirildiği, yeşil kart ve nakit desteklerden oluşan ve doğrudan hazine tarafından karşılanan sosyal yardımların ödenmesinin yeniden gözden geçirilmesi, yararlanıcıların daha sıkı denetlenmesi gibi unsurların da masada olduğu kaydedildi. Geçtiğimiz hafta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a sunulan önlemler paketinin onay beklediği ifade edildi.

Sigarada ÖTV artışı bekleniyor

Hükümet sigarada 2011 yılında ÖTV oranını yüzde 63’ten yüzde 69’a yükseltmişti. Ancak bunun enflasyonist etkisinden de çekinerek 2012 yılı sonuna kadar ÖTV tekrar yüzde 65’e indirildi. 2013’te sigara ÖTV’si 2011’de alınan karar doğrultusunda tekrar yüzde 69’a çıkarılacak. Yılın ilk yarısında tütün ürünlerinden alınan ÖTV, önceki yılın aynı dönemine göre bütçe performans ortalamasının üstünde, yüzde 18.6 artarak 8 milyar 573 milyon liraya yükselmişti. Motorlu taşıtlar bıçak sırtında Otomotiv sektörü ise getiri ve götürüleri dikkate alındığında vergi yönünden düzenleme yapılması en güç gruplardan birisi. Çünkü bu alanda yapılacak bir düzenleme, otomobil satışı, akaryakıt tüketimi ve her ikisinden alınacak vergileri de doğrudan etkiliyor. Ocak-temmuz döneminde otomobil pazarı yüzde 16.9 daralarak 402 bin 936’ya geriledi. Motorlu Taşıtlar Vergisi yeniden değerlemeye paralel olarak ocak-haziran döneminde yüzde 13.4 artarak 3 milyar 418 milyon liraya çıkarken, motorlu taşıtlardan alınan ÖTV yüzde 6.2 azalarak 3 milyar 725 milyon liraya indi.

İstisnaların kapsamı daraltılacak

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in daha önce duyurduğu Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarında yer alan istisnaların kapsamının daraltılması üzerinde de çalışmalar sürüyor. Bu süreçte gayrımenkul yatırım ortaklıklarına ilişkin istisnaların kaldırılmasıyla 500 milyon liralık gelir artışı oluşabileceği hesaplanıyor. Yine gelir vergisinde farklı oranlarda indirime tabi tutulan yüksek gelirli bazı kesimlerin bu ayrıcalıklarının kapsamının da daraltılması üzerinde çalışmalar sürüyor.

Bütçe performansını olumlu  tkileyecek gelir artırıcı önlemlerin yanı sıra, yüksek kamu harcamalarından mümkün olanlarında kısıntıya gidilmesi üzerinde duruluyor. Bu kapsamda yatırımcı bakanlıkların harcamaları tek tek proje bazında gözden geçiriliyor.