Cari açık geçen yıl 48.9 milyar dolara indi
Önceki yıl 77.2 milyar dolarla rekor kıran cari işlemler açığı 2012'de ekonomide yavaşlama, ithalatta düşüş ve parasal olmayan altın ihracatındaki rekor artışın da etkisiyle yüzde 37 küçülerek 48.9 milyar dolara geriledi.
YAYINLAMA
GÜNCELLEME
Naki BAKIR
ANKARA - Ekonomide soğuma, tüketimde yavaşlama, ithalatta düşüş ve ihracatta sürpriz "altın ihracatı" artışının damgasını vurduğu 2012 yılında cari açık hızla küçüldü. 2011 yılında 77.2 milyar dolarla tüm Cumhuriyet tarihinin rekorunu kıran cari açık, 2012'deki bu gelişmelerle yüzde 36.7 oranında 28.4 milyar dolar küçülerek 48.9 milyar dolara kadar indi.
Merkez Bankası'nın açıkladığı ödemeler dengesi verilerine göre, cari işlemler açığı aralık ayında önceki yılın aynı ayına göre 29.8 küçülerek 4 milyar 658 milyon dolara geriledi. Yılın tümündeki açık da 48 milyar 867 milyon dolar olarak gerçekleşti. Önceki yıla göre yaşanan yüzde 37 dolayındaki küçülmeye rağmen 2012 cari açığı, 65.4 milyar dolarlık başlangıç hedefinin de, son OVP'de öngörülen 58.7 milyar dolarlık gerçekleşme tahmininin de altında kaldı. Ancak cari açık geçen yıl 28 milyar dolardan fazla küçülmesine rağmen rekor yılı olan 2011 dışındaki tüm yılların en yüksek düzeyinde gerçekleşti.
GSYH'nin yüzde 10'undan yüzde 6'sına indi
Yıllık cari açık, 2011'in tümü itibariyle 77 milyar 219 milyon dolarla GSYH'nin yüzde 10'u düzeyinde gerçekleşerek dünya rekoru kırmış ve ekonomide sürdürülemez bir yük haline gelmişti. 2012'deki açık ise yılın tümü için öngörülen 799.3 milyar dolarlık GSYH gerçekleşme tahminine göre bunun yüzde 6.1'ine denk geliyor. Ancak GSYH tutarı bunun altında kalırsa, cari açık/GSYH oranı da daha yüksek çıkacak.
İyileşmenin kaynağı dış ticaret
2012'de cari işlemler dengesindeki iyileşme, büyük oranda, cari açığın ana kaynağı olan dış ticaret açığındaki küçülmeden kaynaklandı. Ödemeler dengesi kapsamındaki tanımıyla dış ticaret açığı geçen yıl de yüzde 26.4 küçülerek 65.6 milyar dolara geriledi. Yıllık toplam mal ihracatı önceki yıla göre yüzde 13.9 artışla 163.3 milyar dolara yükselirken, toplam mal ithalatı yüzde 1.6 azalarak 228.9 milyar dolara geriledi.
İhracattaki artışta ise geçen yıl yüzde 805.4 artışla 13.3 milyar dolara ulaşan "parasal olmayan altın" ihracatı etkili oldu. Geçen yıl bu kalemde ithalat da yüzde 22.1 artışla 7.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Buna göre "net" ihracat 5.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Başka deyişle parasal altın dış ticaretinde elde edilen fazla cari açığı 5.7 milyar dolar aşağı çekti. Önceki yıl bu alanda 4.8 milyar dolar açık verilmişti.
Geçen yıl "hizmetler dengesi" kapsamındaki taşımacılık, turizm, yurtdışı müteahhitlik, sigortacılık, finansal, resmi ve ticari hizmetler ile ilgili diğer alanlardan önceki yıla göre yüzde 9 artışla toplam 42.1 milyar dolarlık bir gelir elde edilirken, bu alanlardaki toplam döviz harcaması ise yüzde 2.3 azalarak 20.2 milyar dolara geriledi. Böylece hizmetlerden elde edilen yıllık "net" döviz geliri yüzde 21.8 artışla 21.9 milyar dolara çıkarak cari açıktaki küçülmeye önemli katkı verdi.
Dış ticaret ve hizmetler dışında önemli bir kalem olan; ücret-prim ödemeleri ile doğrudan yatırımlar ve portföy yatırımlarındaki kar transferlerini kapsayan "gelir dengesi" kaleminde ise geçen yıl net 6.6 milyar dolarlık bir çıkış yaşandı. Ancak bu alandaki net döviz gideri, önceki yılın yüzde 15.9 altında gerçekleşti. Yıllık cari transfer girişi de yüzde 20.5 azalışla 1.4 milyar dolara geriledi.