Çevreciliğin vardığı son nota: Ekolojik finansman...

İSTANBUL - Toplumsal yaşamın gelişmesi, pek çok kurumu ve kavramı getirdi beraberinde. Bu kavramların en önemlilerinden biri de, finans piyasaları ve kurumları. Gerek insanların birikimlerinin değerlendirilmesi ve kazanca dönüştürülmesi, gerekse yeni atılım ve projeler için finansman sağlanması bağlamında yaşantımızın önemli bir parçası bankalar ve finans kuruluşları. Bankacılık operasyonlarında en önemli enstrümanlar; piyasanın finansman talebinin karşılanması, birikim sahiplerinin fonlara yönlendirilmesi olarak ortaya konulabilir. Bankaların bu alanda uygulayacakları politikalar, risk değerlendirmeleri; ülke ve dünya ekonomisinin ne yönde gelişeceği, önceliklerinin neler olacağı üzerinde yatsınamaz bir etkiye sahip. Dünyadaki doğal dengenin bozulmaya başlaması, gelişmelerin insan yaşamını doğrudan tehtid eder bir düzeye ulaşması, tüm sektörlerde olduğu üzere bankacılık sektöründe de yeni açılımlar ve yaklaşımlar geliştirilmesini kaçınılmaz kılıyor. Doğanın korunmasına yönelik en yaygın sektörler ekolojik tarım ve yenilenebilir enerji yöntemleri olarak göze çarpmakta. Görece yüksek yatırım maliyetlerinin bulunması bu sektörlerdeki finansman gereksinimini hayati bir konuma taşıyor. Burada da bankaların kredi ve fonlama operasyonlarında uyguladıkları finansman politikalari, risk değerlendirmeleri, kurumsal sosyal sorumluluk yaklaşımları devreye girmekte. Bindiği dalı kurtarmak... İnsan nüfusunun artışı ve teknolojinin hızlı büyümesi, insanoğlunun yaşam alanlarını kötü kullanarak, tahrip ederek gelişmesine yol açtı uzunca bir süre. Ekonomik ve teknolojik büyüme uğruna doğayı, dünyayı ve hatta kendi yaşamını göz ardı etti insanlık. Ormanları, doğanın dengesini yok ederek başlayan bu akım, doğal kaynakların kötü kullanımı ile birleşerek geri dönülmez bir sona doğru sürüklemeye başladı dünyamızı. Vahşi kapitalizm diye suçlanan bu iştah ve hırs, sonunda kendini de tehdit eder bir hal aldı. Bütün bunlar; gerek üretim, gerekse tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmemiz, yeni birşeyler yapmamız gerektiğini ortaya koymakta. Kapitalizmin en önemli ayaklarından biri de finansman enstrümanları ve finans kurumları şüphesiz. Piyasanın kredi gereksiniminin karşılanması, birikimlerin doğru yatırım araçlarına yönlendirilmesi, hemen her insanın yaşamını etkiler bir öneme sahip. Önceleri büyüme, yalnızca büyüme merkezli oluşturulan finansman politikaları, sağlıklı büyüme, çevreye ve yaşama saygı gibi yeni kriterlere önem vermeye başladı yolun sonu gözükmeye başlayınca. Tarımdan enerjiye, insanoğlu için yaşamsal öneme sahip alanlarda oluşturulan, geliştirilen politikalar bu yeni durumu göz önünde bulundurarak şekillenmeye başladı bununla birlikte. Bankalar ve finans kurumları bu yeni durumdaki pozisyonlarını almakta çok gecikmediler. Önce risk ve karlılık değerlendirmeleri gözden geçirilir oldu. Yüksek maliyetleri nedeni ile uzak durulan projeler finanse edilmeye başlandı, biraz da yaşamın zorlaması ile. Müşterilerine çevreye ve yaşama saygı merkezli yatırım olanakları sunmaya, oluşan işlem hacimlarinin belirli paylarını bu alanlara kaydırmaya başladı önemli bankalar. Bu yeni yaklaşım; gerek kurumsal sosyal sorumluluk kültürü, gerekse yatırım araçlarının çeşitlendirilmesi açısından önemli getirilere sahip kendi içinde. Oluşturulan bu finansman, yatırım ve kredi politikaları; organik tarım, yenilenebilir enerji benzeri sektörlerin geliştirilmesinde, girişimcilerin bu alanlara yatırım yapabilmek için cesaret kazanmalarında hayati bir öneme sahip. Banka müşterilerinin tüketim alışkanlıklarından, yatırım portföylerine; şirketlerin doğaya ve yaşama değer katmalarından büyüme politikalarına kadar hemen her alanda etkisini göstermekte yeni bankacılık bakış açıları. Üzerinde yaşadığımız dünyayı tüketmemek, insan yaşamının sürdürülebilirliğini sağlamak yenilenebilir enerji, ekolojik tarımdan sonra belki de en çok buradan geçiyor; "ekolojik finansman..." Çevre dostu bankalar Geliştiriciler ve çevreciler nadiren herhangi bir konuda anlaşırlar. Ancak, çevreci bankalar geliştiriciler için pahalı izinleri ve çevresel konularda aşırı bürokrasiyi aşarken, çevreciler de hayvan habitatlarını korumayı başarıyor. Çevreci banka, kritik habitatın korunmasını amaçlar. Çevreci bankalar tiplerine göre sınıflandırılır. (Sulak alan veya canlı türlerinin korunması gibi) Özel girişimciler, büyük arazi parselleri alırlar ve habitatı yaratmak, korumak ve geliştirmek için uzmanları işe alırlar. Mal sahibi olan özel girişimci, üzerine kar koyarak, krediler halinde araziyi parça parça geliştiricilere satar. Geliştiricinin kredileri ödemesi tamamlandığı zaman, her türlü izin sorumluluğundan muaf olur ve hemen ardından projeye başlayabilir. Çevreci bankalar girişimciler için kazanç sağlarken, çevrecilerin tehlike altında olan habitatları korumalarına izin veriyorlar. Dolayısıyla, hem geliştirici, hem de çevreci için kazan-kazan bir durum ortaya çıkıyor. Çevreci bankacılık ürünleri . Çevre projelerine yatırım yapmak (geri dönüşüm, tarım, teknoloji, kayıp, vs.) . Müşterilerine çevre dostu bankacılık ürünlerini opsiyon olarak sunmak . Ekoloji ve sosyal kaygıları birleştiren kaynaklara yatırım yapmak . Çevreci bankalar der ki: "Banka müşterilerinin bizlerle iş yapmasının sebebi, doğa bilinci olan şirketlere yatırım yapılacağının bilinmesi." Çevreci krediler . Güneş enerji sistemi kullanacak ev sahiplerine düşük faizli ev kredisi; . Yenilebilir enerji sistemi kullanılacak inşaata düşük faizli kredi; . Çevreci fon: Çevreci bankalardan fon biriktir ve çevreci aktivitelerin sponsorluğuna katkıda bulunur. . Çevreci çalışan / müşteri fonu: Çalışanlardan, müşterilerden fon topla ve çevreci fonlara yatır (bankalar, çalışan veya müşteriden gelen bu fonu ikiye katlar.). . Çevreci kredi kartı: Faizin yüzdesi çevreci fona yönlendirilir (müşteriye masrafı yoktur). . Çevreci çek defteri: Faizin yüzdesi çevreci fona yönlendirilir (müşteriye masrafı yoktur). . Çevreci banka hesabı: Banka ilk hesap açıldığında çevreci fona bağış yapar. Banka daha sonra kullanım sıklığına ve ortalama hesap büyüklüğüne göre, müşteri adına düzenli miktarlarda bağış yapar. . Çevreci leasing Çevreci portföyler A. Perakende bankacılığı B. Küçük işletme bankacılığı . Eski, doğayı kirleten taksi/arabalarının yeni doğa dostu arabalarla değişimi . Doğalgaz ile çalışan ekipmanın kurulması . Kuru temizleme cihazlarının doğa dostu teknolojilerle entegre edilmesi C. Kurumsal bankacılık . Doğa dostu otobüslerin hükümet veya lokal otoriteler tarafından satın alınması için krediler . Yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretmek için inşaat projelerinin finansmanı . Rüzgar enerjisi tesisatı . Güneş enerjisi tesisatı Çevreci bankacılık örnekleri Triodos Bankası, Hollanda Hollanda merkezli Triodos Bankası, Belçika, İngiltere ve İspanya'da şubeleriyle hizmet veriyor. Etik bankacılıkta öncülük eden Triodos, kültürel değer katan veya insanlara veya çevreye yarar sağlayan şirketlere finansman sağlıyor. Triodos ismi, üç yönlü yaklaşım anlamına gelen "tri hodos" kelimelerinden geliyor. Triodos'un diğer etik bankalardan farkı, detaylı bir pozitif inceleme sonucunda sadece insanlara veya çevreye yarar sağlayacak projelere kredi vermesi. Oysa diğer çevreci bankalar, negatifleri eleyerek kredilendirme kararına varıyor. Örneğin, silah, prono ve tütün firmalarına kredi vermekten kaçınıyor. Banka 100,000 tasarruf sahibi yatırdığı parayı, yüzlerce organik çiftliğe ve sosyal kurumlara kredi veriyor. Tasarruf sahipleri paralarını tasarruf hesapları yanı sıra etik fonlarda veya risk sermayesi olarak değerlendirme şansına sahip oluyorlar. Triodos mikrofinans girişimlerini gelişmekte olan ülkelerde takip eden aktif bir uluslararası departmanı var. Triodos İngiltere'de tasarruf sahiplerine tasarruflarının tam olarak nasıl değerlendiğini yıllık olarak raporlayan tek ticari banka. ShoreBank, Amerika ShoreBank Amerika'nın ilk çevreci bankası. Bankacılık servislerini daha sağlık bir çevre yaratmak için kullanıyor. ShoreBank çevreci kaygılarını toplumu geliştirme odağı ile birleştirerek "üçlü sonuç" oluşturuyor. ShoreBank'in çevreci bankacılık presipleri ve üçlü sonuç: Ekonomik özkaynak, kişisel sağlık ve toplumsal hayatiyeti de içine alan koruma aktivileri bu prensipler arasında en güçlü olanlardır. Sürdürülebilir bir çevre inşa etmek uzun süreli bir teşebbüstür. İnsanlar bu uzun süreç içinde, yeni bilgi ve uygulamalar öğrenirler. ShoreBank müşterileriyle interaktif bir şekilde çalışır. Çevresel bilinç yaratmak, dengesiz çevre problemlerinin düşük gelirli ve azınlıklar üzerinde etkisini ele almanın bir yolu. Toplum ve çevresel değişim üzerine bankacılık ShoreBank, çevreci bankacılık yoluna bir soruya yanıt bulmak amacıyla girmiş: "Kapitalizm mekanizmalarını kullanarak, sosyal bir amaca hizmet etmek mümkün müdür?" Yeni bir kurumun hayalini kurmuşlar: Bir toplum geliştirme bankası. Krediler, borç alanlar konusunda gerçekçi, en zor ikna edilen federal denetimcileri bile ikna edebilecek ve tüm bunları yerine getirirken hala karlılığını koruyabilen bir banka. Bir bankanın doğru işler yapabileceğini kanıtlamak istiyorlardı. ShoreBank 2.1 milyar dolar varlığı, 500 üzerinde çalışanıyla, karlılık, toplum geliştirme ve koruma alanında gerçekçi ve ulaşılabilir işler yapılabileceğinin bir kanıtı. Sadece Amerika'da 3 milyar dolar iş yatırımı gerçekleştirmiş, 12,000 istihdam yaratmış ve 52,000 yaşam ünitesinin satın alınması ve renovasyonuna finansman sağlamış. Türkiye'den örnekler: TSKB Geçtiğimiz günlerde, Türkiye'nin çevreci bankası TSKB (Türkiye Sınai Kalkınma Bankası AŞ), Financial Times ve Dünya Bankası'na bağlı bir kuruluş olan IFC (International Finance Corporation) düzenlediği "Sürdürülebilir Bankacılık Ödülleri" kapsamında "Gelişmekte Olan Ülkeler" kategorisinde Doğu Avrupa'da "Yılın Sürdürülebilir Bankacılık" ödülünü aldı. Yenilenebilir enerji portföyünü son beş yılda önemli ölçüde genişletmesi ve bölgede bu alanda en gelişmiş kurum haline gelmesi dolayısıyla TSKB bu başarı ödülüne hak kazanmıştır. İş Bankası İlk çevre dostu yatırım fonunu, İş Bankası piyasaya çıkardı. B Tipi Değişken TEMA Çevre Fonu adındaki fon, sadece doğaya saygılı olan hisselerini bünyesine alıyor. Ayrıca, bu fonun gelirinden TEMA çevre projelerine katkıda bulunuyor. Çevreye Yatırım Fonu, çevresel sorunlara duyarsız kalmak istemeyen yatırımcılar için bir taraftan yatırım seçeneği oluştururken, diğer taraftan da çevreye yatırım yapma imkanı sunuyor. Fon, çevre bilincinin geliştirilmesi ve doğal hayatın korunması ihtiyaçlarından hareket ederek, aslında Türkiye'nin ve dünyanın geleceğine yatırım yapıyor. Çevre Yatırım Fonu'nun, en önemli özelliklerinden biri de, üretimlerinin her aşamasında çevreyi gözeten şirketlere yatırım yapıyor olması. İş Bankası Türkiye'nin ilk "çevreye yatırım fonu"nu kurdu. Fon tasarruf sahiplerine yatırım yaparken, doğa dostu şirketlere ve çevre projelerine destek olabilme fırsatını bir arada sunuyor. Yatırımcılar aynı zamanda TEMA Gönüllüsü statüsünü de kazanacaklar. Garanti Bankası-çevreye duyarlı Bonus Card Türkiye'nin en büyük bankalarından Garanti Bankası, çevreye duyarlı hizmetleri Bonus kart kredi kartıyla gerçekleştiriyor. Garanti Bankası, bonus kart ile kazandırdığı bonusun bir kısmını WWF-Türkiye'nin (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) doğa koruma çalışmalarına bağışta bulunuyor. Ayrıca, banka kart gönderim mektupları, zarfları ve iletişim içinde olduğu bütün basılı malzemelerinde geri dönüşümlü kağıt kullanıyor. Kredi kartlarında kullanılan materyal seçimini de doğa dostu politikalarla belirlemiş: Doğa koşullarına diğer plastiklerden daha fazla direnç gösteren PVC oranını, hammadde içeriğinde mümkün olan en az seviyeye indirgemiş. Böylece diğer plastik kartlara oranla doğada daha hızlı yok olması hedeflenmiş.