Cumhurbaşkanı adayına bağış vergiden düşülmeyecek

CANAN SAKARYA / MEHMET KAYA

ANKARA (DÜNYA) - Türkiye’de ilk kez halkın oylarıyla seçilecek cumhurbaşkanı için adaylara yapılacak bağışlara yeni bir düzenleme getirildi. Bu seçimde sadece gerçek kişilerin bağış yapması ve bağışın da nakdi olması şartı benimsendi. YSK seçimlerden sonra her türlü mali uygulamayı denetleyerek ilan edecek. Bir kişi en fazla 9 bin 82 TL bağışlayabilecek, adaylar münhasıran seçim çalışması olmak üzere üst limit olmadan istediği kadar harcama yapabilecek. Genel uygulamalar çerçevesinde bağışlar gider yazılamayacak

Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu'na göre, adaylara bağışı sadece gerçek kişiler yapabilecek. Tüzel kişiliklerin (dernek, şirket ya da diğer kanuni kurum ve kuruluşlar) bağış yapması yasaklandı. Dolayısıyla, bağış yapanlar içinde gelir vergisi mükellefi olup beyanname verenler yönünden ilgilendiriyor. Ancak bu kapsamda dahi olsa bağışçılar bunu gider yazamayacaklar. 

Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nda bu konuda herhangi bir düzenleme yapılmadı. Bakanlar Kurulu kararlarıyla ve Maliye’nin yayınladığı tebliğlerle hangi kurum ve kuruluşlara yapılan yardımların gider yazılabileceği düzenlendi. Bunlar arasında cumhurbaşkanı seçimi adayları bulunmuyor. 

Seçimde, adaylara yapılan ve bir kişinin yapabileceği yardım miktarını aşan tutarlar, YSK ve Sayıştay denetiminde ortaya çıkarsa Hazine’ye aktarılacak. Seçim sonunda varsa harcanmayan bağışlar da aynı şekilde Hazine’ye aktarılacak. Köşk seçiminde adaylar seçim harcamalarını, sadece gerçek kişilerden elde ettikleri yardım ve bağışlarla karşılayabilecek. 

Yardım, 9 bin 82 lirayı geçmeyecek 
Bir kişinin her bir adaya yapabileceği nakdi yardım miktarı YSK tarafından 9 bin 82 TL olarak belirlendi. Bu üst limit, en yüksek devlet memuru aylığının brüt tutarı tanımına göre belirlendi. Alınan bağış ve yardımlar sadece seçim harcamalarında kullanılabilecek ve adaylara sadece nakdi yardımda bulunabilecek, ayni yardım kabul edilemeyecek. Ayrıca adayların ödünç niteliğinde para kabul etmesi de kesinlikle yasak. Adaylar, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk uyruğunda olmayan gerçek kişilerden de yardım alamayacak. 

Harcamalarda üst sınır yok 
Adaylara doğrudan devlet yardımı yapılması söz konusu değil. Yine, adayların seçim kampanyalarında ne kadar harcama yapacakları hususunda kanuni bir üst sınır konulmadı. Başka bir ifadeyle, adaylar özel kaynaklardan elde ettikleri yardım ve bağışlarla sınırsız harcama yapabilecekler. 

Seçim sonuçları kesinleştikten 10 gün sonra, adaylar, tüm bağış ve harcama belgelerini YSK’ya sunacaklar. YSK, bir ay içinde, varsa usulsüzlükleri ve limitlerin aşılıp aşılmadığını tespit edecek. YSK incelemesini takip eden bir ay içinde sonucu ilan edecek. Adaylar veya YSK, seçim hesaplarını kamuya açıklamak zorunda olmayacak. Ancak, adaylardan Ekmeleddin İhsanoğlu ve Selahattin Demirtaş, bağışları kamuoyuyla paylaşacaklarını duyurdu. 

YSK, SMS ve diğer internet kanalları kullanılarak yardım yapılamayacağına da hükmetti.

Fransa’da adaylara devlet desteği var
Fransa’da ise Türkiye'dekinden farklı olarak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde devlet masrafl ar için bir üst sınır belirliyor. 2007 seçimlerinde Fransa’da bir adayın ilk turda yapacağı harcama en fazla 16 milyon 166 bin euroyken, ikinci turda ise 21 milyon 594 bin euro olarak belirlenmişti. Fransa’da adaylar masrafl arının 20 de 1’ini devletten geri alabiliyor. İlk turda en az yüzde 5 oy alan adaylar, seçim denetim kurulunun denetlediği masraf hesapları ve harcamalarına ilişkin izin verilen masraf tavanının yüzde 50’si kadar ek bir ödeme daha alabiliyor. Ayrıca adaylara seçim zarf ve pusulası için de yardım yapılıyor. Gerçek kişiler, en fazla 4600 euro bağış yapabiliyor. Bir adaya yapılan toplam bağışların nakit kısmı toplam kampanya masrafl arının yüzde 20’sinin üzerine çıkamıyor. Ayrıca kişilerin politik parti ve seçim kampanyalarına yaptığı bağışın vergiye tabii gelirinin yüzde 20’sini aşmaması gerekiyor.