Ekonomik krize önlem tasarısı yasalaştı

ANKARA - TBMM Genel Kurulunda, ekonomik krizi önlemeye ilişkin düzenlemeler içeren ve bazı kanunlarda değişiklik yapan tasarı kabul edilerek yasalaştı.

Yasaya göre, 2008 ve 2009 yıllarında kısa çalışma ödeneği için yapılan başvurularla sınırlı olmak üzere, kısa çalışma için öngörülen azami 3 aylık süre, 6 ay olarak uygulanacak. Kısa çalışma ödeneği miktarı da yüzde 50 oranında artırılarak ödenecek. Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler, başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülmeyecek. Bu madde kapsamında uygunluk tespiti yapılmış olan başvurular için kısa çalışma süresi, işverenin talebi doğrultusunda uzatılacak.

Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce uygunluk tespiti yapılan kısa çalışma ödeneği başvurularında süre, işverenin talebi halinde aynı şartlarla ve 6 ayı aşmamak kaydıyla uzatılacak. Bu maddede öngörülen ödenek miktarı aynı kalmak kaydıyla kısa çalışma ödeneği süresini 6 ay daha uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Ancak bu dönemde kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler, başlangıçta belirtilen işsizlik ödeneği süresinden düşülecek.

Sağlık hizmeti sunucuları, sundukları hizmetlere ilişkin bir ay içinde düzenledikleri fatura ve ekindeki belgeleri, izleyen ayın 15'ine kadar Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) teslim edecekler. Fatura teslim tarihi süresi içinde teslim edilen faturalar için teslim edildiği ayın 15. günü, süresi içinde teslim edilmeyen faturalar için ise teslim edildiği ayı takip eden ayın 15. günü olarak kabul edilecek.

Fatura bedelinin tamamı, fatura teslim tarihinden itibaren 60 gün içinde sağlık hizmeti sunucularına avans olarak ödenecek. Fatura ve ekindeki belgeler üzerindeki incelemeler, teslim tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde tamamlanarak, avans hesabı kapatılacak.

Sigortalılığın sona ermesi

Sigortalılığı sona eren kişileri kanunda belirtilen süre içinde SGK'ya bildirmeyenlere, her bir sigortalı ve sandık iştirakçisi için asgari ücret tutarında idari para cezası verilecek.

Kanunla, kuruma yapılan bildirimlere ilişkin de yeni bir düzenlemeye gidilecek. İşverenler, işçi giriş ve çıkış bildirimini, SGK'ya verecek. Bildirimin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına verilme zorunluluğu ise kaldırılacak.

Sendikaların yetki başvurusu

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin düzenlenmesinde, kendisine gönderilen üyelik ve istifa bildirimleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işçi bildirimlerini esas alacak. Böylece çoğunluk tespiti; Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimler üzerinden yapılacak.

Özürlülerin ve eski hükümlülerin mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi işlerini kurmaları, özürlülerin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojilerine ilişkin projelerine kamu kurum ve kuruluşların vereceği destekte, "proje bedelinin yüzde 50'si sınırlaması" bundan böyle uygulanmayacak.

Maliye Bakanlığı; tevkifat yapacaklardan 10 ve daha az hizmet erbabı çalıştıranlar ile hizmet erbabı çalıştırmayanlara ilişkin olarak beyanname verme süresinden itibaren 3 ayı geçmeyecek şekilde, ödeme zamanını belirleyecek.

AR-GE ve destek personelinin, 31 Aralık 2013 tarihine kadar çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi düşüldükten sonra, hesaplanan gelir vergisinin doktorasını yapanlar için yüzde 90'ı, diğerleri için yüzde 80'i, verilecek muhtasar beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilecek.

Kurumlar vergisinde indirim

Ekonomik kalkınmanın hızlandırılması, istihdamın artırılması ve bölgeler arası gelişmişlik düzeyi farkının en aza indirilmesi ve sektörel olarak da kümelenme olgusunun öne çıkartılarak yatırımların teşvik edilmesine yönelik indirimli kurumlar vergisi oranı uygulamasına imkan tanınacak.

İndirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanacak yatırımlar, teşvik belgesine bağlanacak. Bu yatırımlardan elde edilen kazançlar; yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar, indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulacak.

Teşvik uygulanacak iller

Bakanlar Kurulu; istatistiki bölge birimleri sınıflandırması ile kişi başına düşen milli gelir ve sosya-ekonomik gelişmişlik düzeyini dikkate alarak illeri gruplandırmaya ve gruplar itibariyle teşvik edilecek sektörleri ve bunlara ilişkin yatırım, istihdam büyüklüklerini belirlemeye yetkili olacak.

Her bir il grubu için yatırıma katkı oranının yüzde 25'i, yatırım tutarı 50 milyon lirayı aşan büyük ölçekli yatırımlarda ise yüzde 45'i geçmemek üzere belirlemek ve kurumlar vergisi oranında yüzde 90'a kadar indirimli uygulatmak da Bakanlar Kurulunun yetkileri arasında yer alacak.

Bakanlar Kurulu ayrıca, yatırım harcamaları içindeki arsa, bina, kullanılmış makine, yedek parça, yazılım, patent, lisans ve "know-how" bedeli gibi harcamaların oranlarını, ayrı ayrı veya topluca sınırlandırabilecek.

Yatırıma katkı ve vergi oranı farklı illerde aynı mükellef tarafından yapılan yatırımlarda, toplam yatırımın her bir ile isabet eden oranına göre, ilgili ilin yatırıma katkı oranı ve indirimli vergi oranı uygulanacak.

Tevsi yatırımlarda, elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilmesi halinde, indirimli oran bu kazanca uygulanacak. Kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde ise indirimli oran uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına oranlanmasıyla belirlenecek. Bu hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarlarıyla dikkate alınacak. İndirimli oran uygulamasına, yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği geçici vergi döneminde başlanacak.

Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek şartıyla indirimli vergi oranından yararlanacak. Gelir vergisi mükellefleri de bu düzenleme kapsamı içinde yer alacak.

Mükellef olmayan yabancı fon

Katılımcıları tam mükellef olmayanların portföylerini yöneten şirketler, bu fonları iş merkezi olarak değerlendirilmeyecek. Bu şirketler, daimi temsilci olarak sayılacak. Böylece, kurumlar vergisi mükellefi olma niteliklerini taşımayan yabancı fonların portföy yönetim şirketlerinin, fonlarını Türkiye'de değerlendirmelerinin önü açılmış olacak. Bu şirketler, Türkiye'de kurulu portföy yönetim şirketleri aracılığıyla sadece elde ettikleri kazanç kadar vergi ödeyecek.

Tekstile vergi indirimi

Tekstil, konfeksiyon ve deri sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerden "kümelenme" anlayışıyla belirlenen illere taşınanlara, vergi yoluyla destek sağlanacak.

Buna göre, tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyetlerde bulunanlardan, üretim tesislerini Bakanlar Kurulunca belirlenen illere 31 Aralık 2010 tarihine kadar nakleden ve asgari 50 kişiye istihdam sağlayan mükelleflere, bu illerdeki işletmelerde sağladıkları kazançlar için nakil tarihi izleyen hesap döneminden itibaren 5 yıl süreyle Kurumlar Vergisi oranını yüzde 5'e kadar indirimli uygulatma konusunda Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Gelir vergisi mükelleflerinin de yararlanacağı uygulamaya ilişkin esas ve usulleri, Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

KDV Kanunu'nda değişiklik

Yasaya göre, Katma Değer Vergisi Kanununun, ihracat teslimi ve yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler bölümünde değişikliğe gidilecek. Buna göre, teslim, yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılacak. Teslim konusu mal Türkiye gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye ulaşacak ya da yetkili gümrük antreposunda korunacak. Teslim konusu malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içindeki firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi veya herhangi bir şekilde değerlendirilmesi, durumu değiştirmeyecek.

Yetkili gümrük antrepoları ile buralarda düzenlenmesi zorunlu belgeleri belirlemeye, konulacak malın cinsi ve miktarı ile bunların antrepoda bekleme süresi konusunda Gümrük Müsteşarlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Yetkili gümrük antrepolarının işleyişi konusunda belirlenen esaslara uyulmaması halinde ziyaa uğratılan vergi, buna ilişkin olarak kesilecek ceza ve hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesinden katma değer vergisi iadesi alanla birlikte antrepo işleticisi de müteselsilen sorumlu tutulacak.

Bazı cihaz, alet ve makinelerin yağlanmasında kullanılan yağların vergi tutarları, yağların cinsine göre yeniden belirlenecek.

İnternet hizmetlerinin vergisi indirilecek

Kablolu, kablosuz ve mobil internet servis sağlayıcılığı hizmetine ilişkin Özel İletişim Vergisi yüzde 15'ten yüzde 5'e indirilecek.

Ön ödemeli kart satışları dahil, her çeşit telekomünikasyon işletmeciliği kapsamındaki tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri, radyo ve televizyon yayınlarının uydu platformu ve kablo ortamından iletilmesine ilişkin hizmetler ile kablolu ve kablosuz internet servis sağlayıcılığı hizmeti kapsamına girmeyen, diğer telekomünikasyon hizmetlerinden yüzde 15 Özel İletişim Vergisi alınacak.

Söz konusu hizmetlerin birlikte veya birbiriyle bağlantılı olarak verilmesi halinde, her hizmet tabi olduğu oran üzerinden vergilendirilecek.

Bakanlar Kurulu, yüzde 25 ve yüzde 15 oranlarını ayrı ayrı veya birlikte yüzde 5'e, yüzde 5 oranı ise sıfıra kadar indirmeye veya belli oranlarda artırmaya yetkili olacak.

Bundan sonra elektronik ortamda birlikte alınabilecek muhtasar beyannameler ile sigorta prim bildirgelerinden sadece muhtasar beyanname için 20 lira damga vergisi tahsil edilecek.

Harçlar Kanununda değişiklik

Harçlar Kanununda öngörülen değişiklikle kat irtifaklı gayrimenkul devir ve iktisaplarında harç, devir ve iktisap bedelinin tamamı üzerinden hesaplanacak.

Kat irtifaklı gayrimenkul devir ve iktisaplarında tapu harcı, devir ve iktisap bedelinin tamamı üzerinden hesaplanacak.

Satış vaadi sözleşmeleriyle irtifak hakkı tesisi vaadi sözleşmelerinin tapu siciline şerhinde, sözleşmede yazılı bedel üzerinden, gayrimenkulün emlak vergisi değerinden az olmamak üzere binde 5,4 vergi alınacak.

Arsa ve arazi üzerine yeniden inşa olunacak tesislerin tescilinde, her bir bağımsız bölüm için 100 TL, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde, her bir bağımsız bölüm için ise 50 TL alınacak.

Bunların dışında her türlü cins ve kayıt tashihinde her bir işlem için 50 TL tahsil edilecek.

Gayrimenkul üzerine irtifak hakkı tesis ve devrinde, tesis ve devir için ödenen bedel üzerinden devir alan için binde 15 oranı uygulanacak.

Çeklerde şekil şartları arasına vade de giriyor

Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Hamilerin Korunması Hakkında Kanuna eklenmesi öngörülen geçici maddeye göre, 31 Aralık 2009 tarihine kadar, üzerinde yazılı keşide tarihinden önce çekin ödenmesi için muhatap bankaya ibrası geçersiz sayılacak.

Ahıska Türklerinin iskanı

1 Ocak 2009 tarihinden sonra ikamet tezkeresi almak suretiyle Türkiye'de ikamet eden Ahıska Türkleri, kanunun yürürlüğünden itibaren, 3 ay içinde müracaat etmeleri halinde, milli güvenlik açısından sakıncası olmaması şartıyla, Türk Vatandaşlık Kanunu ve diğer ilgili mevzuatta öngörülen şartlar aranmaksızın, başvuru tarihinden itibaren 6 ay içinde Türk vatandaşlığına alınacak ve çifte vatandaşlık statüsüne kavuşturulacak.

Çifte vatandaşlık statüsü sağlananlar, Bakanlar Kurulunca belirlenen yerlerde istihdam edilecek.

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamındaki kamu idarelerine verilmesi gereken her türlü beyanname, bildirge ve benzeri belgeler, bu idarelerin mevzuatı gereğince elektronik ortamda verilebilecek.

Gelir idaresine atamalar

Gelir İdaresi grup müdürü, vergi dairesi müdürü, müdür, vergi dairesi müdür yardımcısı ve müdür yardımcısı kadrolarına atanacaklar, yazılı ve sözlü sınavlardan ayrı ayrı 100 tam puan üzerinden en az 70 almaları gerekecek. Devlet gelir uzmanlığında en az 5 yıl hizmeti bulunanlar, sınava tabi tutulmadan müdür olarak atanabilecekler. Bu sınavlara katılacak personelin belirlenmesi ile sınavlara ilişkin usul ve esaslar, yönetmeliklerle düzenlenecek.

OSB alanları kamulaştırılacak

Organize Sanayi Bölgelerinin (OSB) kurulu bulunduğu mera alanları, bedel karşılığı kamulaştırılacak.

1 Ocak 2005'ten önce kesinleşen imar planlarında küçük sanayi sitesi olarak ayrılan veya bakanlık tarafından onaylanıp yatırım programına alınan OSB'lerin bulunduğu alanlardaki mera vasıflı taşınmazlar hakkında, ilgili kamu idarelerince daha önce yapılan kamulaştırma ve diğer işlemler; tezyidi (artırma) bedeli dahil kamulaştırma, faiz ve diğer bedellerin ödenmesi kaydıyla geçerli kabul edilecek. Bu işlemlere dayanılarak ilgili gerçek ve tüzel kişiler adına tapuda yazılan tesciller korunacak.

Hazine, mülkiyete yönelik dava açamayacak, açılmış davalardan vazgeçilecek. Açılan davalar sonucunda taşınmazların mera olarak sınırlandırılmasına ve özel tescile yazılmasına dair verilen ve kesinleşen mahkeme kararları uygulanmayacak, bu kararlar uyarınca tapu kütüklerine konulan şerhler silinecek.

Taşınmazlara 49 yıllık kullanım izni

Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamındaki yatırımlarla ilgili talep edilen taşınmazın bulunduğu ilçenin mülki sınırları içindeki organize sanayi veya endüstri bölgelerinde, bu yatırımlar için tahsis edilebilecek boş parsel bulunmaması, gerçekleştirilecek yatırımın toplam tutarının talep edilen taşınmazların maliki idarelerce takdir edilecek rayiç değerlerinin, tarım ve hayvancılık yatırımları için 1, turizm yatırımları için 2, diğer yatırımlar için 3 katından az olmaması kaydıyla Hazineye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların üzerinde 49 yıl süreyle bağımsız ve sürekli nitelikli irtifak hakkı tesis edilebilecek.

Orman Kanununa tabi alanlar hariç, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması nedeniyle irtifak hakkı tesis edilemeyen taşınmazlar üzerinde ise aynı şartlarla 49 yıl süreli kullanma izni verilebilecek.

Yatırımcılar lehine tesis edilecek irtifak hakkı veya kullanma izinlerinde ilk yıl bedeli, yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin yüzde 3'ü kadar olacak. İrtifak hakkı veya kullanma izni verilenlerden ayrıca hasılat payı alınmayacak.

İrtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek taşınmazlar üzerindeki kamuya ait ihtiyaç dışı bina ve müştemilat ile üzerinde henüz faaliyete geçirilmemiş yatırım bulunan arazi ve arsalar da bu kapsamda değerlendirilecek. Bu taşınmazlardan imar planı bulunmayanların planı ile uygulama projeleri bedelsiz olarak verilen ön izin süresi içinde yapılacak. Ön izin süresi 2 yılı geçemeyecek.

Yatırım konusu işletmenin faaliyete geçtiği tarihten itibaren istihdam edilecek işçi sayısına 5 yıl süreyle uyulması zorunlu olacak. Yatırımcının şartlara uymaması halinde irtifak hakkı veya kullanma izni iptal edilecek.

Hazineye ait taşınmazlar, tarım ve hayvancılık yatırımları hariç, en az 50 milyon dolar karşılığı TL tutarında ve taşınmazın rayiç değerinin en az 3 katı tutarında yatırım yapacaklara, harca esas değeri üzerinden doğrudan satılabilecek. Bu yerin amacı dışında kullanılamayacağına dair tapu kütüğüne şerh konulacak.

Sit alanları

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca, sit alanı ilan edilmesi nedeniyle kesin inşaat yasağı getirilen alanlarda kalan taşınmazlar için kanun yürürlüğe girmeden önce düzenlenmiş olup 31 Aralık 2011 tarihine kadar kullanılmayan veya kısmen kullanılan belgeler iptal edilecek ve yenisi verilmeyecek.

TMO Genel Müdürlüğünün 2009 yılı finansman açığının karşılanması için Hazineden olan görev zararı alacaklarına ve ödenmemiş sermayesine mahsuben Devlet İç Borçlanma Senedi ihraç edilebilecek. Bu kapsamda ihraç edilecek Özel Tertip Devlet İç Borçlanma senetleri için Müsteşarlık bütçesinin ilgili tertiplerine 1 milyar TL'ye kadar ödenek eklemeye Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Trafik para cezası hasılatının yüzde 50'si, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Fonuna aktarılacak.

Ekonomi Koordinasyon Kurulunun görevleri yeniden belirlenecek.

Avukatların kesenekleri

Avukatlık Kanununda yapılan değişikliğe göre, Genel Kurulca belirlenen yıllık kesenek, her yılın ocak ve temmuz aylarında 2 eşit taksitte ödenecek. Süresi içinde ödenmeyen yıllık keseneğe Merkez Bankası reeskont işlemlerinde uygulanan faiz oranında yıllık gecikme zammı uygulanacak. 6 ay içinde borcun tamamının ödenmesi halinde, işlemiş faiz borcu silinecek. Baro keseneğinin ödenmemesine bağlı olarak yürütülen levhadan ve sicilden silme işlemleri, 6 ay süreyle durdurulacak.