En büyük ihracatçılarından Çin, kömürü ithal eder konuma geldi / Dünya kömüre yatırım yapmaya başladı

Dünyanın en büyük kömür tedarikçilerinden olan Çin, geçen yılın ortasından itibaren ilk defa ihraç ettiğinden daha fazla kömür ithal etti. Bu durum, 24 Ocak'ta yaşan kar fırtınaları ve enerji kıtlığı ile doruk noktasına ulaştı ve Beijing, kömür ihracatını en az iki ay askıya aldı. O günden beri Asya'daki fiyatlar yüzde 34 oranında artış gösterdi. Enerjisinin yüzde 70'inden fazlasını kömürden elde eden Çin'de yaşanan sıkıntının sonuçları, 1993 yılında en büyük petrol ithalatçısı durumuna gelmesine neden olan duruma benziyor ancak kömürde yaşanan gelişme, petrolde yaşanmış olana göre çok daha hızlı bir seyir izliyor. 2003 yılında Japonya'nın da aralarında bulunduğu birçok Asyalı komşusuna kömür ihraç eden Çin'in yaşadığı ekonomik genişleme öyle büyük bir hız gösterdi ki kömür ihracatı azalırken ithalatı yükseldi. Çin'in kömür tüketimi geçen yıl yaklaşık yüzde 9 oranında yükseldi. Çin, beş yıl önce ithal ettiğinden 83 milyon ton fazla kömür ihraç ederken geçen yıl bu fark 2 milyon tona düştü. Kömür fiyatlarındaki yükselme eğilimi sürebilir Pekin, 2005 yılında ortaya konan güvenlik raporunun sonuçlarına dayanarak güvenliksiz ve verimsiz kömür madenlerini kapatmaya başladı. Bu da yeni ve yenilenmiş madenler faaliyete geçene kadar arzın daralması anlamına geliyor. Ayrıca Çin'deki düzenlemeler de yaşanan bu kıtlığa katkıda bulunuyor. Uzmanlar ucuz yakıt devrinin bittiğini, petrol ve doğalgazdan sonra kömür fiyatlarının da büyük yükselişler göstereceğini düşünüyorlar. Coal&Energy Dergisi'nin editörü Jim Thompson, önümüzdeki yıllarda kömür fiyatlarındaki yükselme eğiliminin devam edebileceğini ifade ederek bunun zaten yavaşlamakta olan dünya ekonomisini daha büyük bir yük altına sokacağını söylüyor. Talep sadece Çin'de artmıyor Kömüre olan talep sadece Çin'de değil, dünyanın her yerinde artış göstermeye devam ediyor. Dünyanın en büyük ithalatçılarından olan Japonya'nın tükettiği kömür miktarı, özellikle geçen sene yaşanan depremde zarar gördüğü için kapatılan nükleer santralden sonra, büyük artış gösterdi. Uzun dönemli bir diğer baskı ise, kömür ile çalışan elektrik santralları kuran Hindistan'dan geliyor. Yine en büyük kömür ihracatçılarından olan Endonezya, yüksek kaliteli kömür rezervlerinin bitmeye başlaması ile birlikte kömür deposunu ulusal tüketim için kullanmaya başladı. Çin, kömürle çalışan yüzlerce elektrik santralı kurmaya devam ediyor. China Electricity Council, geçen temmuz ve aralık ayları arasında -ağırlıklı olarak kömüre dayalı- elektrik üretiminin yüzde 18 oranında arttığını belirtiyor. Üreticiler ve nakliyeciler siparişlere yetişemiyor Çin'in bu yıl ilk kez kömür ithalatına başlaması, ABD, Hindistan ve Avrupa'nın yoğun siparişleri üreticilerin artan talebi karşılamaları konusunda sıkıntı yaratmaya başladı. Dünyanın en büyük ihracatçıları olan Endonezya, Güney Afrika ve Avustralya'daki üreticiler siparişlere yetişemiyorlar. Aynı sorunlar nakliyeciler için de geçerli. Uzmanlara göre kömür taşıyıcıları artan talebe yanıt vermekten oldukça uzaklar. Ocak ayının ortalarında en büyük kömür madenlerine sahip olan Avustralya'dan Asya ülkelerine yapılan ihracatta duraklama yaşandı. Bunda limanların aşırı doluluğu nedeniyle gemilerin kömür alabilmek için tersanede uzun süre bekleme zorunluluklarının önemli bir etkisi vardı. Avustralya Newcastle'da termal kömür fiyatları 25 Ocak'a göre yüzde 34, 2007 Ocak ayına göre ise yüzde 143 oranında arttı. Bir diğer büyük kömür üreticisi olan Rusya'da yaşanan demiryolu onarımları ve vagon yetersizlikleri artan talebi karşılamada yetersiz kalmasına neden oldu. Wall Street Journal Gazetesi'nde yer alan "China's Demand for Coal Reverberates Across Globe" başlıklı yazıda yer alan bilgilere göre ABD Global Investors yetkilileri Rusya'nın Avrupa'ya kârlı bir ihracat imkanı sunan doğalgaza yönelerek ülke içinde kömür tüketimini artıracağını düşünüyorlar. Şu anda dünya elektrik üretiminin yüzde 40'ını oluşturan kömür, halen petrole kıyasla daha ucuz ve daha bulunur durumda. Ancak gelişmekte olan ülkelerde altyapı sistemlerini ve ulaşım olanaklarını geliştirmek oldukça pahalı ve yavaş işleyen bir süreç. Ayrıca bu ülkelerin de tüketimi yükseliyor. BP tarafından gerçekleştirilen "Dünya Enerjisine İstatistiksel Bakış" başlıklı çalışmaya göre Hindistan 90'ların sonundan 2005 yılına kadar üretimini üçte bir oranında artırdı ancak tüketimi de yüzde 40 oranında arttı. Her ne kadar dünyada temiz enerji alternatiflerinin kullanımı yükseliş gösterse de Çin'le birlikte hızla sanayileşen Brezilya, Hindistan ve Vietnam'ın da etkisiyle hızlı büyüyen enerji tüketiminin kömür talebini destekleyeceği tahmin ediliyor. Kömüre yönelim artıyor Çin'in sürükleyicisi olduğu fiyat artışı, ABD'li madenciler, liman ve demiryolu çalışanları için daha fazla iş imkanının doğmasına neden oluyor. ABD'li üreticiler yıllardır Amerikan kömürü ile ilgilenmemiş olan Avrupa'ya yaptıkları ihracatı artırıyorlar. ABD'de kömür yakıtıyla çalışan yeni elektrik santralları inşa ediliyor. US Global Investor'ın portföy yöneticilerine göre bu, yılda 50 milyon ton ek kömür talebi ve mevcut talebin yüzde 5 oranında yükselmesi anlamına geliyor. ABD, son 7 yıldır kömür santralları yatırımlarına hız vermiş durumda. Avrupa'da ise enerji devleri ithal edecekleri kömürle çalışacak santrallar inşa etmeye başladılar. Bazı firmalar ise yakıt tasarrufu nedeniyle ellerindeki santralları ithal kömürle çalışacak şekilde yeniden yapılandırıyor. Almanya hükümeti, önümüzdeki 10 yıllık dönem içinde 30'a yakın kömür santralı inşa etmeyi planlıyor.