Eximbank risklerine Hazine desteği

ANKARA - Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş'nin (TÜRK EXİMBANK) kullandırdığı ülke kredileri, sağladığı garanti ve sigortalarda politik riskler nedeniyle uğradığı gelir kayıpları, Hazine tarafından karşılanacak.

TÜRK EXİMBANK Tarafından Sağlanan Kredi, Garanti ve Sigorta Destekleri Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Karar ile bankanın, yabancı ülkelere ve bu ülkelerdeki bankalar ve diğer kuruluşlara sağlayacağı 2 yıl ve daha uzun vadeli kredi, garanti ve sigorta desteğinin, finansal hükümlerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Karar, bankanın, Türkiye açısından özel önem arz eden ülkelerdeki kuruluşlara tavizli kredi açmasına, yabancı ülkelere ve bu ülkelerdeki bankalar ve diğer kuruluşlara verdiği tavizli ve/veya tavizsiz krediler ile yaptığı 2 yıl ve daha uzun vadeli sigorta işlemlerine ilişkin alacakların yeniden yapılandırılmasına ilişkin usul ve esasları da kapsıyor.

Bakanlar Kurulu Kararı ile bankanın yürüttüğü kredi, garanti ve sigorta faaliyetleri nedeniyle yüklendiği politik risklerden kaynaklanan zararlar ile kullandırdığı tavizli kredilerden doğan gelir kayıplarının karşılanmasına ilişkin usul ve esaslar da belirlendi.

Kararda ihracatçı, ''Mal ve hizmet ihraç eden, yurt dışında taahhüt işleri yüklenen, yurt dışında yatırım yapan ve bankanın kredi, sigorta veya garanti programlarından yararlanan Türkiye;de yerleşik gerçek kişiler ile Türk Ticaret Kanunu'na göre kurulmuş tüzel kişiler'' olarak tanımlandı.

Karara göre, TÜRK EXİMBANK'ın Yüksek Danışma ve Kredileri Yönlendirme Kurulu tarafından yabancı ülkelere yönelik nakdi ve gayrinakdi resmi destekli ihracat kredileri ile 2 yıl ve daha uzun vadeli sigorta faaliyetlerine ilişkin olarak Yıllık Programı ekinde belirlenen Ülke Limitleri Listesi, bankanın bağlı olduğu bakanın teklifi üzerine, bakanlar kurulu tarafından onaylanacak.

Ülke Limitleri Listesi'nde yer alan ülkelere, bu ülkelerdeki bankalar ve diğer kuruluşlara açılacak 2 yıl ve daha uzun vadeli mal ve/veya hizmet satış sözleşmeleri veya bu tür sözleşmelerle eşdeğer finansal kiralama işlemleri ile ilgili nakdi ve gayrinakdi resmi destekli ihracat kredileri ile 2 yıl ve daha uzun vadeli sağlanacak sigorta desteğinin esaslarını ve finansal hükümlerini düzenlenmeye, 20 milyon dolara (dahil) veya karşılığı tutara kadarki her bir işlem için banka yönetim kurulu yetki olacak.

Tutarı 20 milyon doların veya karşılığı tutarın üzerindeki her bir işlem için bakan onayı aranacak.

Tavizli kredilerin kullandırılması

Türkiye;den mal ve/veya hizmet ihracatı yapılması şartına bağlı olarak, Türkiye açısından özel önem arz eden ülkelerdeki kamu alıcılarına yönelik tavizli kredilerin kullandırılmasına, kredilerin esaslarının ve finansal hükümlerinin düzenlenmesine, bankanın teklifi üzerine bakanlar kurulu karar verecek.

Tavizli kredi talepleri, ilgili ülkenin maliye veya ekonomiden sorumlu bakanlığı tarafından doğrudan Hazine'ye iletilecek. Bu ülkenin Türkiye açısından özel önem arz eden ülke olup olmadığı ve tavizli kredi açılıp açılmayacağı konularında Dışişleri Bakanlığı'nın uygun görüşü alınacak. Hazine ayrıca, tavizli kredi miktarı, ödeme koşulları ve gelir kaybı tahmini ile ilgili olarak Türk Eximbank'tan görüş talep edilecek.

Tavizli kredilerde gelir kaybı tutarları, Hazine tarafından ilgili yıl bütçelerine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanacak.

Daha önce kullandırılan tavizli kredileri yeniden yapılandırılan ülkelere tekrar tavizli kredi açılmayacak. Gelir kaybının ödenmesine ilişkin diğer hususlar, her kredi için ayrıca çıkarılacak bakanlar kurulu kararında düzenlenecek.

Politik riskler ve politik risk zararlarının karşılanması

Bankanın kredi, sigorta ve garanti faaliyetlerinden doğan ve belirlenen politik riskler nedeniyle ortaya çıkan zararları da Hazine tarafından karşılanacak.

Kararda, borçlunun ülkesinde yürürlüğe konulan kanuni veya idari düzenlemelerle; ''Türkiye;ye yapılacak olan döviz transferinin önlenmesi, kısıtlanması, gecikmesi, kontrol altına alınması veya farklı kur uygulaması gibi her türlü ayrımcı uygulamalar yapılması, Türkiye;den sevk edilecek malların ithalinin önlenmesi, satış sözleşmesinin iptali, müteahhitlik hizmeti veya yatırım amacıyla sevk edilen veya proje mahallinde bulunan her türlü mal ve/veya ekipmana millileştirme, kamulaştırma ve benzeri sebeplerle el konulması'' politik riskler olarak sayıldı.

Borçlunun ülkesi ile Türkiye arasında savaş çıkması, borçlunun ülkesinde çıkan savaş, iç savaş, ihtilal, isyan, ayaklanma, terör ve benzeri hadiseler yaşanması yanında, politik risk kapsamında değerlendirilecek durumlar, şöyle sıralandı:

''Borçlunun ülkesindeki hukuk veya yargılama sisteminin işlememesi sonucunda borçlunun aleyhine alınmış bir yargı kararının icra veya infaz kabiliyetinin olmaması veya engellenmesi. Mal ve/veya hizmet ihracatının gerçekleştirileceği ülke ile Türkiye arasındaki güzergahta ihraç edilen mallara el konulması, mal sevkiyatının geçici ya da sürekli olarak durdurulması veya mal sevkiyatının yönünün değiştirilmesi. Deprem, sel felaketi, toprak kayması, tsunami, kasırga, yangın ve benzeri doğal afetler. Kamu alıcısının ödeme yapmaması. İhracatçıların diğer ülkelerdeki kamu işverenlerine verdikleri teminat mektuplarının haksız nakde çevrilmesi.''

Türk Eximbank, kredi faaliyetlerinde ödemenin vadesinde gerçekleşmemesi, sigorta faaliyetlerinde tazminat ödemesinin gerçekleşmesi ve garanti faaliyetlerinde garanti ödemesinin gerçekleşmesi ile ortaya çıkan politik risk zararlarını, her yıl Eylül ayı sonu itibarıyla Hazine'ye bildirecek. Politik risk zararları, Hazine tarafından ilgili yıl bütçelerine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanacak.

Banka, politik risk zararlarına ilişkin ilgili ülkeden alacaklarını, vadesi gelmemiş alacakları ile birlikte yeniden yapılandırma anlaşması kapsamında yeni bir ödeme planına bağlayabilecek. Vadesi gelmemiş alacaklar veya Hazine'ye bildirilmemiş politik risk zararları yeniden yapılandırıldığı takdirde, politik risk zararı alacağı niteliğini kazanacak.

Hazine tarafından bankaya nakden veya mahsuben ödenmiş politik risk zararlarına konu olan banka alacakları, Hazine adına banka tarafından borçlu nezdinde takip ve tahsil edilecek.

Alacakların yeniden yapılandırılması

Türk Eximbank'ın yabancı ülkelere ve bu ülkelerdeki bankalar ve diğer kuruluşlara verdiği tavizli ve/veya tavizsiz nakdi ve gayrinakdi resmi destekli ihracat kredileri ile yaptığı 2 yıl ve daha uzun vadeli sigorta işlemlerine ilişkin alacaklarının 3 yıl veya daha uzun vadeli olarak yeniden yapılandırılmasına ilişkin anlaşmalar, Hazine'nin uygun görüşü ve ilgili bakanın teklifi üzerine bakanlar kurulu tarafından onaylanacak.

Bu kredilerden ve sigorta işlemlerinden kaynaklanan her bir alacağın 3 yıldan daha az süreyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin esasları ve finansman hükümlerini düzenlemeye bakan yetkili olacak.