Güney Irak'a yatırım yapmak isteyen 'Batı'lı ortak bulsun

Derya EĞRİCAN GÜLEÇ

MERSİN - Türkiye- Irak Uluslararası Yatırımcılar Derneği (TURİYAD) Genel Başkanı Ferudun Gündüz, Irak'ı Kuzey ve Güney olmak üzere iki açıdan değerlendirmek gerektiğini söyledi. Irak'ın Kuzey'ine belirli bir ölçüde Türk girişimciler tarafından yatırımlar yapıldığına dikkat çeken Gündüz, Güney'inde de ciddi fırsatlar bulunduğuna değindi. Gündüz, Güney Irak'ta yatırım yapmak isteyen Türk firmalarına Avrupa ya da Amerikalı bir ortakla birlikte bölgeye girmeleri tavsiyesinde de bulundu.
"Bağdat'ta ne kadar tehdit varsa o kadar fırsat var. Ne kadar risk alınabilirse o kadar kazanma imkânı olabilir" değerlendirmesini yapan Gündüz, "Ülkedeki toplam petrol gelirinin yüzde 17'sini Kuzey, yüzde 83'ünü ise Güney bölgesi almakta. Bölgenin alım gücü çok yüksek olduğu gibi bir insanın yaşaması için neye ihtiyaç duyuluyorsa tüm konularda da dış alıma ihtiyaçları var" dedi.
Irak genelinde milli gelirin 5 bin 500 dolar civarında olduğunu ve Türkiye için ciddi bir pazar özelliği taşıdığını anlatan Gündüz, şunları söyledi: "Özellikle inşaat ve enerji alanında ciddi yatırımlar bekliyorlar. Türk firmalarının inşaatta ne kadar güçlü olduğu herkes tarafından biliniyor. Bu pastadan daha fazla pay alınabilmesi adına özellikle büyük projelerde Türk firmaları projenin inşaat ayağını üstlenip, teknoloji ve uygun finansman temin edebilecekleri yabancı bir şirketle birlikte ihalelere girebilir. Böyle bir ortaklık ihalenin alınabilmesi adına da ciddi bir avantaj oluşturur."
Güney Irak'ta ağırlıklı olarak Şii ve Sünni Arapların yaşadığını ve özellikle Şiilerin Türkiye'den çok İran ile yakınlaştıklarını kaydeden Ferudun Gündüz, "Ancak Türk ürünlerinin kalitesi de inkâr edilmiyor. Hatta Türk markalı ürünlerin özellikle tercih edildiğini büyük bir memnuniyetle gözlediğimi belirtmek isterim. İlk etapta yabancı bir ortaklıkla adım atılıp ardından ticari ilişkiler güçlendirilebilir" değerlendirmesini yaptı.

Ziraat Bankası önemli bir fırsat

Bağdat'ta faaliyet gösteren Ziraat Bankası'nın ticaret için önemli bir fırsat olduğunu anlatan Ferudun Gündüz, Banka Müdürü Yılmaz Güngör ile görüştüğünü ve burada teminat mektubu verdiklerini ve akreditif işlemlerini realize ettiklerini ancak henüz kredi işine girmediklerini vurguladı. Banka içinde çok sıkı güvenlik önlemleri alındığını vurgulayan Gündüz, Bağdat dışında Necef, Kerbela, Musul ve Kerkük'ün de Güney bölgesindeki yatırım yapılabilecek cazip alanlar olduğunu söyledi.
Bağdat'ta en önemli sorunun elektrik olduğunu 4-5 saat normal elektrik verilmesinin ardından evlerde ve işyerlerinde dizelle çalışan büyük jeneratörlerin devreye girdiğini bildiren Gündüz, petrolün ucuz olması nedeniyle mevcut durumda enerji sorununun bu şekilde çözüldüğünü anlattı. Gündüz, bu durumun uzun süre böyle devam edemeyeceğini ve enerji santrallerinin yapılması hususunda ciddi bir ihtiyaç olduğunun da altını çizdi.
İnşaatın yanı sıra otomobil konusunda da birçok markanın pazarda yer aldığını ve halen girmemiş markalara da şans olabileceğine vurgu yapan Gündüz, "Ayrıca yoğun şekilde gıda ithalatı da yapılıyor. Alımları büyük ölçüde İran ve Çin'den yapıyorlar. Türkiye'nin payı ise güneyde oldukça az. Özellikle Başbakanımız Erdoğan ile Nuri El Maliki arasında yaşanan gerginlik nedeniyle büyük projelerde Türk firmalarına soğuk bakıyorlar" ifadelerini kullandı. 20 milyon doların altındaki projelere Amerikalı ve Avrupalı firmaların çok sıcak bakmaması nedeniyle Türk firmalarının ancak bu tip orta ve küçük ölçekli projelerde çalışabildiğini dile getiren Gündüz, "Ancak bu geçici bir süreç. Bu süreci en sağlıklı şekilde geçirmek için büyük projelerde yabancı ortaklığın iyi olacağı düşüncesindeyiz. Bölgede ticaret siyasetin önünde olmalı. Ticaretin siyaseti de geliştireceğine ve kardeş Irak halklarıyla dostluğumuzu pekiştireceğine  inanıyoruz" ifadelerini kullandı.

Adana Erbil arası direk uçuş olmalı

Mersin'in Irak'a ihracat yapan ülkeler sıralamasında 6. sırada yer aldığını bildiren Ferudun Gündüz, bölgeden ticaretin artması için Adana'dan Erbil'e direk uçuşların başlamasının büyük önem taşıdığını anlattı. Mevcut durumda İstanbul aktarmalı gidilmesi gerektiğini kaydeden Gündüz, bunun işadamları için ciddi bir zaman kaybı olduğunu, direkt seferlerin başlaması halinde bunun ticari ve turistik iş hacmine olumlu yansıyacağını söyledi.
Güney gibi Kuzey'in de büyük önem taşıdığına dikkat çeken Ferudun Gündüz, "Kuzey'de Türk hâkimiyeti kendisini gösteriyor. Başta müteahhitlik hizmetleri olmak üzere yapılan ticaretin yüzde 70'ini Türkiye'den giden işadamları yapıyor" dedi.  1 milyon 750 bin nüfusuyla aynen Mersin kadar bir nüfus potansiyeline sahip olan Erbil'de 200 bine yakın Kürt ve Türk kökenli Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yaşadığını bildirdi. Bölgede yatırımların eskiye göre karı azalmış olsa da Türkiye'deki yüksek vergi yükü ile kıyaslandığında halen ciddi karların söz konusu olduğunu vurgulayan Gündüz, Kurumlar vergisi, KDV, SSK olmadığını, işçilik ücretlerinin düşük olduğunu, elektriğin ve malı dağıtmak için gerekli yakıtın dolayısıyla da hem üretim hem de lojistik maliyetlerinin ekonomik olduğunu anlattı. "Doğru bir fizibilite ve güç birliği ile doğru projelerle gidildiği takdirde Türkiye'de 10 yılda gelinecek noktaya Irak'ta 3 yılda gelmek mümkün"  diyen Gündüz, 3 ay önce Erbil'de İş Bankası açılmasının da büyük bir fırsat olduğuna değinip burada İş Bankası'nın bir farklılık oluşturup akreditif ve teminatın yanı sıra girişimcilere dönük kredi de vermeye başladığını bildirdi.

‘Türkiye’ye petrol ihracatı yasadışı’

Öte yandan Wall Street Journal gazetesi, Bağdat'ın karşı çıkmasına rağmen, Kuzey Irak'taki Kürt Bölgesi'nden Türkiye'ye kamyonlarla ham petrol taşınmaya başlandığına dikkat çektiğini haberinde yapılan ihracatın "takas" yöntemiyle gerçekleştiğini, ham petrolün karşılığında Kuzey Irak'ın petrol ürünü aldığını kaydetti.
Bir Kürt kaynağına dayanarak halen günde sadece dört kamyonun, Türkiye'ye ham petrol taşıdığını yazan gazete, Irak hükümetinin ise, yapılan bu ihracatı "yasa dışı" olarak ilan ederek "gereken önlemler" almakla tehdit ettiğini yazdı.
Haberde Irak'ın Enerji'den Sorumlu Başbakan Yardımcısı Hüseyin Şahristani'nin Sözcüsü Faysal Abdüllah'ın açıklamalarına da yer verildi. Abdüllah, "Bu, yasa dışı ve anayasaya aykırı bir iş ve buna karşı gereken kararlar alacağız" derken Bağdat'taki "diğer ülkelere ham petrol, gaz veya petrol ürünlerini ihraç hakkı, Petrol Bakanlığına ait" diye konuştu.

TURİYAD, Irak, Türkiye ve Avrupa arasında köprü olacak

TURİYAD olarak Türk, ABD, AB ülkeleri ve Japonya başta olmak üzere teknolojisi ve sermaye yapısı güçlü ülke şirketlerinin temsilcilerine de yer verilecek 14 sektör oluşturduklarını ve bunların her birine 4'ü sanayici ve ticaret adamı, 1'i akademisyen olmak üzere asgari  5 üye alacaklarını anlatan Ferudun Gündüz çalışmalarıyla ilgili şu bilgileri verdi:
"Bu sektörler ilk olarak Irak'ın güneyindeki bölgesel ihtiyaçları tespit edecek. Hangi bölgede hangi yatırıma ihtiyaç olduğu planlanacak. Ardından Irak tarafındaki 5'li gruplarla eşleşme yapacağız. Ülkenin güçlü ve zayıf yanlarını, tehditlerini, fırsatlarını tespit edeceğiz. Örneğin Eylül ayına kadar gerekli ön hazırlıkları yapıp enerji konusunda 5 kişilik Enerji Kurulumuz ile Bağdat a giderek Irak Enerji Bakanlığı yetkilileriyle bir araya gelip ikili görüşmeler, çalıştaylar yapmayı planlamaktayız. Daha sonra bu etkinliğimize enerji konusunda tecrübe sahibi olan Almanya, İngiltere, ABD, Çekoslovakya, gibi ülkelerin işadamları, yöneticileri ve akademisyenlerini davet edip bu faaliyetimizi derinleştireceğiz.     Türkiye, uluslararası firmalar ve Iraklı taraflar beyin fırtınası yaparak gerçek ihtiyaçları tespit edeceğiz. Türkiye'den ve diğer belirleyeceğimiz sektörde uzman ülkelerin nitelikli kişileriyle doğru hedefler koyacak sonra da bunlara ulaşmak için strateji ve eylem planlarımızı belirleyeceğiz.
Bu girişimlerimizde Mersin Milletvekili ve Ekonomi Bakanımız Zafer Çağlayan'dan ve AKİB'den beklentilerimizin karşılanacağına inanıyoruz. Çünkü biz ülkemizin 2023 yılında 500 değil 550 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşacağına yürekten inanıyor ve bu hedefe ulaşmak için de hazırlanan İhracat Strateji Belgesine sahip çıkıyoruz."

"Bağdat için sabırlıyız"

Bağdat ve diğer güney illeriyle iş potansiyelini artırmak için sabırlı ve umutlu olduklarını vurgulayan Ferudun Gündüz, "Çok acele etmek de doğru değil. Yapılacak çok iş var" dedi. Bağdat'ın en büyük avantajı olarak maddi gücünün yüksek olması ve yatırıma açık bir ülke olmasını gösteren Gündüz, mevcut durumda günde 2 milyon varil petrol çıktığını, bunun 8-10 yıl içerisinde 12 milyon varile yükseltilmesinin planlandığını, bunun sağlanması halinde yıllık petrol geliri 600 milyar dolar olan bir ülkeye dönüşüp milli gelirin de 25 bin dolar seviyelerine yükseleceğini söyledi. "Buna bir de doğal gaz rezervlerini eklediğinizde karşınızda küçük bir Dubai olabilecek illeri bünyesinde barındıran bir ülkeyle karşı karşıyasınız demektir" ifadesini kullanan Gündüz, özellikle Irak'ın güneyinde 50 yıl yapılacak iş bulunduğuna inandığını söyledi.