İhracatçı birlikleri seçimlerine TOBB modeli

İMAM GÜNEŞ

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nde (TİM) genel kurul ve seçim düzeni değişti. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliğinde “Genel kurula katılım için birliğe son iki takvim yılı itibariyle üye olma ve son iki takvim yılı içinde en az 5 bin ABD Doları ihracat yapma şartı getirilmiştir” maddesi yer aldı. Buna göre 2017 yılında üye olan ve ihracat yapanlar oy kullanamayacak. Karar, bazı kuruluşların başvurusu üzerine alındı. Ekonomi Bakanlığı’na yapılan başvurularda seçim çalışmalarında usulsüzlük yapıldığını, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri seçiminde de Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nde (TOBB) uygulanan 2 yıllık üyelik zorunluluğu talep etmişti.

“Daha hakkaniyetli olacak”

30 Aralık 2017’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yeni seçim yönetmeliğini değerlendiren, Ev ve Mutfak Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) ve aynı zamanda İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Üyesi Burak Önder; yeni sistemin ihracatçı birlikleri seçimlerinin daha adil ve hakkaniyetli yapılmasına yol açacağını kaydetti.

“Biz de dernek olarak; Ekonomi Bakanlığı’mıza bu konu ile ilgili müracaatta bulunmuştuk” diyen Önder; “Bazı birlik başkanlarının son altı ayda ihracatı olmayan çiçekçiyi, bakkalı, kırtasiyeciyi, toptancıyı 1-10 dolarlık ihracat yaptırarak ve aynı genel sekreterlikte bulunan diğer birliklerdeki üyelikleri kendi birliklerine geçirerek seçimlerde oy kullanması sağlanıyordu. Yapılan bu değişiklikler ile bu tür usulsüzlüklerin önüne geçilmiş oldu. Önümüzdeki seçimler çok daha adil ve şeffaf olacak” diye konuştu.

“İstediğimiz gibi oldu”

Seçim sisteminin değiştirilmemesi için EVSİD dışında bakanlık nezdinde girişimlerde bulunan ikinci kuruluş da Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) idi. Kuruluş, Ekonomi Bakanlığı’na yazı yazarak TİM Kanunu’nda bazı konularda değişiklik yapmak istediklerini bildirmişti.

Bakanlığın bu karar ile son iki sene içinde birliklere üye olanların genel kurulda oy kullanmalarının önüne geçtiğine dikkat çeken PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, bu konuda ekim ayında aldıkları manipülasyon duyumlarını bakanlıkla görüştüklerini ifade etti. Çözüm olarak TOBB’da yapıldığı gibi birlik seçimlerinde de 2 sene içinde yapılan üyelerin oy kullanılmasının önüne geçilmesini istediklerini dile getiren Eroğlu, şu açıklamaları yaptı: “Bakanlık tam istediğimiz yönde değişiklik yaptı. 5 bin dolar sınırı ile de geçmiş dönem seçimlerde bu şekilde kayıt edilmiş firmalar varsa onlarında oy kullanması engellenmiş oluyor. Yine diğer bir konuda gerçek üyelerle (şahıs firmaları) ilgili durum. Bu üyeler de geçmişte sadece kimlikleriyle seçim günü gelip oy kullanabiliyorlardı. Artık bu gerçek üyeler de seçim öncesi kayıt yaptırmak durumda kalacaklar. Bu şekilde seçimde oy kullanmak üzere kayıt yaptıran hazirun önceden net hale gelecek ve tüm adayların seçim çalışması için açık olacak.”

Hizmet ihracatçıları için ikinci adım

Yönetmeliğin 8. maddesinin 1. fıkrası hizmet ihracatçılarını da ilgilendiriyor. Bu fıkra ile uzun zamandan beri kurulması talep edilen Hizmet İhracatçılar Birliği için ikinci adım atıldı. 2013'te çıkarılan geçici madde ile genel kurullara katılma hakkı kazanan hizmet ihracatçıları için bu madde kalıcı hale getirildi.

İki dönem kuralı geldi

• Seçimli Genel Kurul toplantılarının hazirun cetvelinde yer alan üye sayısının yarısından bir fazlası ile yapılması zorunluluğu getirildi. Bu değişikliğin devamı niteliğinde, gerçek kişilerin hazirun listelerine otomatik olarak girmeleri uygulaması sonlandırıldı. Gerçek kişiler de tüzel kişilerin izlediği prosedürü takip ederek evrak ibraz edebilecek.

• Yönetim kurulu başkanlığında geçirilen sürenin her halükarda 8 yılı geçemeyeceği hükmü getirildi.

• Üyesi olunan birlik dışında bir birlikten ihracat işlem yapılması durumunda gelir paylaşımına ilişkin maddede değişiklik gidildi. Yapılan işlem, firmanın üyesi olduğu birliğin iştigal sahasında ise; nispi ödemenin tamamı üyesi olunan birliğe iletilecek. Yapılan işlem, hem firmanın üyesi olduğu ihracatçı birliğinin hem de işlem yapılan birliğin iştigal sahasında ise; nispi ödemenin %20’si işlem yapan birliğe, %80’i üyesi olunan birliğe, yapılan işlem, üyesi olunan birliğin iştigal sahası dışında ise; nispi ödemenin %20’si üyesi olunan birliğe, %80’i ise ihracatçının ticaret sicilinde kayıtlı merkez adresinin bulunduğu ilgili sektördeki en yakın birliğe iletilecek.

• Birlik Yönetim Kurulu'na seçilebilecek üyelerin ve genel kurulda oy kullanma hakkı olan üyelerin tespit ve ilanının 1 Mart’a kadar yapılacağı hükmü getirildi.

• Yükümlülüklerini yerine getirmeyen üyelerin yönetim kurulu başkanlığına, yönetim kurulu üyeliğine, denetim kurulu üyeliğine ve TİM delegeliğine aday olarak seçilemeyecekleri hükmü getirildi.

En az 5 bin dolar ihracat

Söz konusu yönetmeliğin 8’inci maddesinin birinci, üçüncü ve altıncı fıkralarında yapılan değişiklik şöyle:

- Genel Kurula katılım için birliğe son iki takvim yılı itibariyle üye olma ve son iki takvim yılı içinde en az 5 bin ABD Doları ihracat yapma şartı getirilmiştir. Genel kurul, yeni kurulan birlikler hariç son iki takvim yılı itibarıyla birliğin üyesi bulunan, üyelik yükümlülüklerini yerine getirerek son iki takvim yılı içinde üyesi bulunduğu birliğin iştigal sahasına giren maddelerden, üyesi olduğu birlik üzerinden 5 bin ABD Doları’nın (5 bin ABD doları dahil) üzerinde olmak kaydıyla fiili ihracat ve/veya ihraç kaydıyla satış ve/veya birlik onayına tabi tutulmak şartı ile özel fatura kapsamında ihracat sayılan satış yapan ve bu durumları birlik kayıtları ile doğrulanan veya gümrük beyannameleri ile tevsik edilen üyeler ile son iki takvim yılı içinde üyesi olduğu birlik üzerinden iştigal sahası kapsamında hizmet ihracatı yapan ve hizmet ihracatı gerçekleştirdiklerini belgelendiren üyelerden teşekkül eder. Üye sayısı 50’nin altında olan birliklerde bu fıkrada belirtilen 5 bin ABD Doları (5 bin ABD doları dahil) şartı aranmaz. Hizmet ihracatının belgelendirilmesine ilişkin usul ve esaslar TİM’in görüşü ve bakanlığın onayı ile belirlenir.