İkinci 500 Büyük'te lider; Graniser

İSTANBUL - İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO), Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşunu izleyen "İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2007 Yılı Raporu" açıklandı.

Rapora göre, Graniser Granit Seramik Sanayi ve Ticaret A.Ş, 2007 yılındaki 96 milyon 306 bin 80 YTL'lik net üretimden satışla ilk sırayı aldı. Graniser Granit Seramik'i 96 milyon 188 bin 183 YTL'lik üretimden satışla Küçüker Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş, 95 milyon 506 bin 480 YTL'lik üretimden satışla da Edirne Yağ Sanayi ve Ticaret A.Ş. izledi.

2007 yılında ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun yarattığı katma değer, Türkiye sanayi sektörü katma değerinin yüzde 4,1'ini oluşturdu. Listeye giren kuruluşların yapısına bakıldığında, 2007 yılında ikinci özel kuruluş sayısı 491'den 495'e yükselirken, kamu kuruluşu sayısı 9'dan 5'e geriledi.

Bir önceki yılda, ikinci 500 kapsamına giren 364 sanayi kuruluşu, 2007 yılında da listeye girdi. 136 yeni katılımın 44'ü, 2006 yılında birinci 500'de iken, 92'si ikinci 500'e dışarıdan dahil oldu.

Üretim artışı ortalamanın üzerinde

Rapora göre, 2007 yılında ikinci 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda sabit fiyatlarla toplam satışlar yüzde 6,1, üretimden satışlar da yüzde 8,7 oranında arttı. Bu artış oranları 2006 yılında toplam satışlarda yüzde 12, üretimden satışlarda yüzde 11,6 olarak gerçekleşmişti.

İkinci 500'deki özel kuruluşlarda, 2007 yılında toplam satışlarda ve üretimden satışlardaki artış bir önceki yılın gerisinde kaldı. Raporda, aynı durumun ilk 500 için de geçerli olduğu hatırlatıldı.

2007 yılında TÜİK'in yıllık sanayi üretimi artışını yüzde 5,4 olarak açıkladığı, ikinci 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda üretimden satışların yüzde 8,7, birinci 500'de ise yüzde 4,5 arttığına işaret edilen rapora göre, üretimden satışlardaki artışın üretim artışını yansıttığı kabul edildiğinde, 2007 yılında birinci 500'ün üretim artışı yıllık ortalamanın altında kaldı, buna karşılık ikinci 500'deki üretim artışı yıllık ortalamanın üzerinde gerçekleşti.

Reel artış yüzde 73,5

İkinci 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda, 2006 yılında yüzde 30,4 olan dönem kar ve zarar toplamındaki reel artış 2007 yılında yüzde 73,5'e yükseldi. Raporda, birinci 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda ise dönem kar ve zarar toplamındaki reel artışın, 2006 yılındaki yüzde 37,5 seviyesinden 2007 yılında yüzde 26,4'e gerilediğinin altı çizildi.

2001 yılından 2007'ye, satış hasılatındaki değişimlerin de incelendiği rapora göre, ikinci 500'de 2001 yılında sabit fiyatlarla 21,8 milyar YTL olan toplam satış hasılatı, 2007 yılında 35,1 milyar YTL'ye çıktı. Aynı dönemde ilk 500'deki artış ise 139,3 milyar YTL'den 238,2 milyar YTL'ye yükseldi. 2001-2007 yılları arasında ilk 500'deki özel kuruluşlarda satış gelirleri sabit fiyatlarla yüzde 71 oranında artarken, aynı dönemde ikinci 500 özellerdeki artış oranı yüzde 60,6 olarak gerçekleşti.

İhracatta sektörel dağılım

Rapora göre, 2006 yılında, ikinci 500 büyük sanayi kuruluşu Türkiye ihracatının yüzde 7,3'ünü gerçekleştirirken, 2007 yılında bu oran yüzde 7,2 oldu. İhracatın sektörel dağılımına bakıldığında, 2007 yılında ikinci 500'ün ihracatında tekstil, giyim, deri ve ayakkabı sektörü yüzde 36,2 ile ilk sırada yer aldı.

Raporda, halen ilk sırada yer almakla birlikte sektörün 2005 yılında yüzde 46,5, 2006'da yüzde 41,9 olan payının, 2007'de yüzde 36,2'ye gerilediğine işaret edildi. 2006'da üçüncü sırada bulunan metal eşya, makine ve teçhizat sanayi 2007'de yüzde 14,8'lik payla ikinci sıraya yükselirken, 2006'da ikinci sırada bulunan gıda, içki, tütün sanayi 2007'de yüzde 11,7'lik payla üçüncü sıraya yerleşti.

2007 yılında birinci 500'ün ihracat artışı yüzde 24 iken, bu oran ikinci 500'de yüzde 24,6 olarak gerçekleşti.

Yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 68

Rapora göre, 2007 yılında ikinci 500 içinde yabancı sermaye paylı 68 kuruluş yer aldı. Doğrudan yabancı sermaye girişinin rekor kırdığı bir yılda ilk 1.000 kuruluş arasındaki yabancı sermaye paylı kuruluş sayısının değişmediğine değinilen raporda, bu durumun sanayi sektörüne yönelik doğrudan yatırım girişinin artmadığının işareti olduğu belirtildi.

İkinci 500 içindeki 68 yabancı sermaye paylı kuruluş, toplam üretimden satışlardan yüzde 14,2, brüt katma değerden yüzde 19,9, dönem kar ve zarar toplamından yüzde 18,8, ihracattan yüzde 15,1 ve çalışanlar sayısından da yüzde 10,9 pay aldı.

Raporda, 2007 yılında ilk 500'de üretimden satışlar ve toplam satışlardaki artış hızının 2006 yılının gerisinde kaldığı hatırlatılarak, buna paralel olarak dönem kar ve zarar toplamındaki artışın da 2006 yılından daha düşük olduğu ifade edildi. İkinci 500'de, bundan farklı bir durumla karşılaşıldığı belirtilen raporda, şöyle denildi:

"2007 yılında ikinci 500'de de üretimden satışlar ve toplam satışlardaki artış 2006 yılının gerisinde kalmıştır. Ancak, birinci 500'dekinin aksine, brüt katma değer ve özellikle de dönem kar ve zarar toplamı 2006'ya göre büyük bir artış göstermiştir. Bunun nedenlerini araştırdığımızda, ikinci 500 özellerde 2007 yılında dönem kar ve zarar toplamında hem üretim faaliyeti dışı gelirlerde hem de üretim faaliyeti sonucu elde edilen gelirlerde önemli bir artış olduğu görülmektedir."

Rapora göre, 2007 yılında ikinci 500 özellerde dönem kar ve zarar toplamı, bir önceki yıla göre cari fiyatlarla yüzde 83,9 oranında arttı. Dönem karının alt kalemlerine bakıldığında cari fiyatlarla üretimden elde edilen gelirler yüzde 76,3, üretim faaliyeti dışı gelirler ise yüzde 92,5 oranında artış kaydetti.

Kambiyo karlarındaki artış

Sonuçların ortaya koyduğu önemli bir hususun, 2007 yılında kambiyo karlarındaki olağan dışı artış olduğu vurgulanan raporda, şunlar kaydedildi:

"İkinci 500'de kambiyo karları birinci 500'dekinden çok daha yüksek boyuta ulaşmıştır. İkinci 500 özellerde üretim faaliyeti dışı gelirlerin yüzde 61'inden fazlasını net kambiyo karları oluşturmaktadır. Bu oran, 2006 yılında sadece yüzde 7,8 idi. 2007 yılında dönem kar ve zarar toplamı içinde net kambiyo karlarının payına bakıldığında, bu oranın birinci 500'de yüzde 18,6, ikinci 500'de de yüzde 30 ile birinci 500'dekinin neredeyse iki katı olduğu görülmektedir.

Kambiyo karlarındaki yüksek artışı şöyle açıklayabiliriz; 2007 yılında, YTL yıl sonu itibariyle yıl başına göre dolar karşısında yüzde 18 değer kazanmış ve realize olmamış döviz cinsinden işlemlerin değerleme günündeki kurla dikkate alınması nedeniyle bu durum, dolar bazında borçlanan işletmelerde yüksek boyutlarda kur farkı geliri ve kambiyo karının doğmasına neden olmuştur."

Büyük kuruluşun 440'ı kar, 55'i zarar etti

Rapora göre, 2007 yılında ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunda toplam çalışanlar sayısı bir önceki yıla göre yüzde 2,2 oranında arttı. 2007 yılı ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunda 495 özel büyük kuruluşun 440'ı kar, 55'i zarar etti.

Bu şirketlerde 2006'da yüzde 3,4 olan satış karlılık oranı, 2007'de yüzde 5,5'e çıktı.

İkinci 500 özellerde 1997'de 1,22 olan varlık devir hızı, 2006'da olduğu gibi 2007'de de yine 1,11 olarak gerçekleşti.

Kişi başına yaratılan brüt katma değerde ilk sırayı elektrik sektörü alırken, bunu kimya, petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi izledi. Üçüncü sırada ise madencilik ve taş ocakçılığı yer aldı. İkinci 500'de kişi başına yaratılan brüt katma değerde en alt sırada ise tekstil, giyim, deri ve ayakkabı sektörü bulundu.

En fazla kar eden Torunlar Gıda

Rapora göre, ikinci 500'de vergi öncesi dönem karına göre en fazla kar eden şirket 61 milyon 627 bin 823 YTL ile Torunlar Gıda oldu. Bunu 59 milyon 174 bin 834 YTL ile Vakko Tekstil, 50 milyon 964 bin 15 YTL ile Kayseri Elektrik izledi.

En fazla ihracat yapan şirketler ise, ATK Tekstil ve Mintay Tekstil oldu. Yaratılan brüt katma değerde 2006 yılında ikinci olan Türk Tuborg, 144 milyon 238 bin 622 YTL ile ilk sıraya yükseldi. Vakko Tekstil 111 milyon 837 bin 558 YTL'lik katma değer ile ikinci sırada, Park Elektrik 52 milyon 714 bin 398 YTL'lik katma değer ile üçüncü sırada yer aldı.

"İstanbul dışına gidecek sanayi desteklenmeli"

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, toplantının ardından gazetecilerin sorularını yanıtlarken, tekstil sektörünün Anadolu'ya kaydırılmasına ilişkin bir soru üzerine, tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon sektörünün önemli bir sektör olduğunu vurgulayarak, "Bu sektörün teşviki önemli" dedi. Küçük, İstanbul dışına gidecek sanayinin de desteklenmesi gerektiğini belirterek, bununla ilgili İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile görüşmelerinin sürdüğünü aktardı.

Başka bir soru üzerine ise, toplam kar ve zarar artışının ikinci 500'de birinci 500'e göre daha yüksek oranda olduğunu, kambiyo gelirlerinin de ciddi artış gösterdiğini ifade eden Küçük, "İlk 500'ü açıklarken (Bunlar sanal karlardır) demiştik. Ama zarar olursa bu zarar reel olabilir. Bu anlamda olası bir kur artışı karşısında, reel sektör ciddi bir risk taşıyor" diye konuştu.

Borçların yıl içinde kapatılması halinde bunun reel bir karlılık olduğu görüşünü aktaran Küçük, İSO olarak dövizle borçlanmanın toplam borçlanmaya oranı ve vadesi üzerine bir çalışma yapmayı planladıklarını bildirdi.