İngiltere'de kamulaştırılan bankanın bütçeye yükü 100 milyar sterlin

LONDRA - İngiltere'de mortgage krizi sonucu batma noktasına gelen Northern Rock adlı bankanın "geçici olarak" devletleştirilmesine ilişkin yasal düzenleme, hükümet tarafından acil şekilde Avam Kamarası'na gönderildi. Bankanın devletleştirilme kararının, İngiltere devlet bütçesine 100 milyar sterlin yük getireceği bildirildi. Maliye Bakanı Alastair Darling, devletleştirme kararının özel sektörden gelen iki ciddi teklifin bankanın gerçek değerini karşılamaması sonucunda alındığını belirtti. Bu arada, Northern Rock'ın hisselerinin borsada işlem görmesine de ara verildi. Süreç yanlış yönetildi Gelişmeleri değerlendiren ana muhalefetteki Muhafazakar Parti'nin "Gölge Maliye Bakanı" George Osborne, devletleştirme planının büyük bir başarısızlıkla ortaya konulduğunu, sürecin yanlış yönetildiğini belirterek, Muhafazakar Parti'nin gelişmelere tümüyle karşı olduğunu ifade etti. Bankayla ilgili devletleştirme kararının, bir grup hisse senedi sahibi tarafından mahkemeye götürülmesi olasılığının da gündemde olduğu belirtiliyor. Grup sözcüsü Roger Lawson, hisse senedi sahiplerinin hükümet tarafından oluşturulacak bir kurulun kararlaştıracağı belli oranlarda tazminat alma hakları bulunmasına rağmen, hukuksal mücadele başlatabileceklerini belirtti. Bankanın satılması için aranan özel alıcının bulunamaması sonucunda gündeme gelen devletleştirme operasyonu, dün İngiliz basınında büyük yankı uyandırdı. Büyük bir İngiliz bankasının devletleştirilmesi yolunda alınmış modern zamanların bu türdeki ilk kararı olduğuna dikkat çekilen devletleştirme kararı, İngiltere devlet bütçesine 100 milyar sterlin yük getirecek. The Independent gazetesi, devletleştirme kararını "Northern Rock, Birleşik Krallık LTD'nin oluyor" başlığıyla duyurdu. Günlük ekonomi gazetesi Financial Times da, gelişmelere geniş yer ayırırken, hükümetin kararının vergi mükelleflerinde büyük öfke yarattığını duyurdu. Sıkıntı eylülde başladı Northern Rock yönetimi, 25 Temmuz 2007 tarihine kadar göstergelerin tümünün "çok pozitif bir gidişe" işaret ettiğini, yılın ilk yarısında satılan mortgage kredilerinin miktarının, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 47 artarak 10,7 milyar sterline ulaştığını duyurdu. Banka ilk olarak, 9 Ağustos 2007'de etkilerini Fransız Bankası BNP Paribas'ın üzerinde gösteren küresel kredi krizinin çekim alanına geçen eylül ayının ortalarında girdi. BBC, 13 Eylül 2007'de Northern Rock yönetiminin İngiltere Merkez Bankası'na acil finansal destek başvurusu yaptığını ve bu desteği aldığını duyururken, bir gün sonra açıklama yapan Northern Rock yönetimi, küresel piyasada yaşanan olağanüstü koşulların kendilerini bu adıma zorladığını, ancak endişe edilecek bir durum olmadığını bildirdi. Ancak bu açıklama, ekonomi çevrelerini ve en önemlisi bankanın müşterilerini rahatlatmaya yetmedi ve Northern Rock'ın borsadaki hisseleri yüzde 32 oranında geriledi. Bu durum bankanın güvenilirliğini de düşürürken, şubeler önünde, Northern Rock'taki hesaplarını kapatmak isteyen müşterilerin oluşturduğu uzun kuyruklar görülmeye başlandı. Bir süre sonra şubelere yönelik hücum büyüdü ve bankanın internet hizmeti veren bölümü ile telefon santralı aşırı yüklenme sonucu çöktü. Northern Rock için sonun başlangıcı sayılan bu gelişmenin ardından, devlet yetkililerinin tasarruf sahiplerini rahatlatmaya yönelik açıklamaları ve verdikleri teminatlar da yetersiz kaldı. 76 şubeye hücum eden müşterilerin paralarını çekmesiyle bankanın borsadaki hisselerinde yüzde 40'lık bir değer kaybı daha oluştu. Gelişmelerin ülkedeki bütün bankacılık sistemini etkilemesine ilişkin hükümet ve ekonomi çevrelerinde ortaya çıkan endişeler üzerine hükümet, Maliye Bakanı Alistair Darling aracılığıyla, mevduat sahiplerinin her kuruşunun devlet koruması altında olduğuna dair açıklamayı yaptı. Eylül ayı ortalarında yapılan bu açıklamanın ardından İngiliz Merkez Bankası, bankalar arasındaki borçlanmanın maliyetinin düşürülebilmesi için piyasaya 10 milyar sterlin enjekte etme kararı verdi. Aylar süren, bankayı ayakta tutma mücadelesinin ardından bankaya özel bir alıcı bulma çabalarına girişildi. Hükümet, bu çabaların başını çekerken, ocak ayı ortalarında BBC bu kez de, Northern Rock'ın kamulaştırılmasına ilişkin bir planlama içinde olduğunu duyurdu. Başbakan Brown ise bankaya özel alıcı bulma çabalarının sürdüğü yolundaki ısrarlı açıklamalarını sürdürdü. Brown, bankanın kamulaştırılması ihtimalini de tümüyle reddetmedi. Bu açıklamayla bankanın kamulaştırılması kararının açıklanması arasında geçen yaklaşık bir aylık süre içinde de Northern Rock'a alıcı çıkmayınca İngiltere hükümeti, dün bir açıklama yaparak kamulaştırma kararını teyit etti.