İnşaat liderlik tahtını bıraktı, tarım ise yüzde 5.6 büyüdü / Özel sektör yatırımları doping oldu, büyüme yüzde 6.6 çıktı

ANKARA - Yılın ilk çeyreğinde büyüme oranı yüzde 6.6 ile beklentilerin oldukça üzerinde gerçekleşti. Büyümede özel sektör yatırımlarındaki artışın yanı sıra enerji ve madencilik sektörlerindeki gelişmeler etkili olurken, uzun süredir büyümenin lokomotifi olan inşaat sektörü tahtını bıraktı. Bu dönemde inşaat sadece yüzde 2.8 büyüdü. Kuraklık yüzünden geçen yıl hızlı bir küçülme yaşanan tarım sektörü de bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla yüzde 5.6 oranında büyüdü. Sektörel bazda en yüksek büyüme ise yüzde 11,8 ile sağlık işleri ve sosyal hizmetler sektöründe yaşandı. Geçen yıl durma noktasına gelen özel sektör yatırımlarında bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 11.3'le hızlı bir artış yaşandı. Kamu yatırımları ise yüzde 7.7 düşüş gösterdi. Küresel dalgalanmaların ekonomiye olumsuz etkisiyle makroekonomik göstergelerin kötü sinyaller verdiği dönemde büyüme rakamları beklentilerin üzerinde çıkarak herkesi şaşırttı. Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 7.6 olan büyüme oranı bu yılın aynı döneminde 1 puan azalarak yüzde 6.6'ya gerilemesine rağmen, aynı yılın diğer çeyreklerinin üzerinde bir performans gösterdi. Büyüme 2007'nin ikinci çeyreğinde yüzde 4.0, üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde ise yüzde 3.4 düzeyinde gerçekleşmişti. Özel sektör yatırımları Yılın ilk çeyreğinde büyümeyi özel sektör yatırımları ile devletin makine, teçhizat alımları tetikledi. Harcamalar yöntemiyle GSYİH'nin altdallarına bakıldığında özel sektör yatırımlarındaki yüzde 11.3'lük artışın yanı sıra kamunun makine ve teçhizat alımlarındaki yüzde 37.2'lik artış dikkat çekti. Bu dönemda kamu yatırımları makine, teçhizat alımlarındaki yüksek büyümeye rağmen yüzde 7.7 gerilerken, yine kamunun inşaat yatırımları yüzde 12.1 küçüldü. Özel sektör yatırımları yüzde 15.6'lık makine, teçhizat alımlarıyla büyürken, özel sektörün inşaat yatırımlarındaki büyüme yüzde 4.8'de kaldı. Yılın ilk çeyreğinde devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 4.2 artarken, maaş ve ücretlerdeki artış yüzde 0.4 ile adeta yerinde saydı. Buna karşılık kamunun mal ve hizmet alımları yüzde 10.1 büyüme gösterdi. Yabancılar harcamayı kesti 2008 yılının ilk çeyreğinde yabancıların yurtiçi tüketimi yüzde 0.0'lık büyüme ile yerinde sayarken, Türk vatandaşlarının yurtdışındaki tüketimi yüzde 2.7 küçüldü. Buna karşılık yerleşik hanehalklarının tüketimi yüzde 7.3, yerleşik ve yerleşik olmayanların yurtiçi tüketimi yüzde 7.1 arttı. Geçen yıl cari fiyatlarla 144.9 milyar YTL düzeyinde olan tüketim hacramaları bu yılın aynı döneminde 170.5 milyar YTL'ye yükseldi. Bu dönemde gıda içki tütün harcamaları 36.1 milyar YTL'den 45.4 milyar YTL'ye, giyim ve ayakkabı harcamaları 9.8 milyar YTL'den 11.2 milyar YTY'ye çıktı. Konutlarda enerji harcamaları 28.8 milyar YTL'den 33.9 milyar YTL'ye yükselirken, mobilya harcamaları 13.5 milyar YTL'den 14 milyar YTL'ye, sağlık harcamaları 6.3 milyar YTL'den 7.2 milyar YTL'ye, eğitim harcamaları 2.8 milyar YTL'den 3 milyar YTL'ye, ulaştırma ve haberleşme harcamaları 23.1 milyar YTL'den 28.9 milyar YTL'ye çıktı. Göstergeler kötüye giderken, Türkiye nasıl büyüdü? Enflasyonun yeniden iki haneye yükselmesine, yıllıklandırılmış cari açığın 50 milyar dolara yaklaşmasına ve piyasadaki durgunluğa rağmen, büyümenin yüksek çıkması herkesi şaşırttı. Ancak ilk çeyrekteki yüzde 6.6'lık büyümede, toplamda GSYH'nin yüzde 65.6'sını oluşturan imalat, ticaret, ulaştırma-depolama-haberleşme ve mali aracı kuruluşların faaliyetlerinde yüzde 7 ve üzerindeki büyüme oranları etkili oldu. Türkiye'nin 25 çeyrek üst üste büyümesinde lokomotif görevi gören inşaat, sektördeki satışların azalması ve buna paralel olarak inşaatların durmasıyla birlikte duraklama dönemine girdi. İnşaat sektörü özellikle 2006 yılında bazı çeyreklerde yüzde 20'nin üzerinde büyüme performansı göstermişti. 2008'in ilk çeyreğinde GSYİH'deki payı yüzde 6.3 olan inşaat sektöründeki büyüme yüzde 2.8'de kalırken, GSYİH'deki payı yüzde 25.8 olan imalat sanayi yüzde 7.2 büyüdü. GSYİH'nin yüzde 15.4'ünü oluşturan ulaştırma, haberleşme, depolama sektörünün büyümesi yüzde 7.7, yüzde 14.1'ini oluşturan toptan ve perakende ticaretin büyümesi yüzde 9.9 oldu. GSYİH'nin yüzde 10.3'ünü oluşturan mali ve aracı kuruluş faaliyetleri ise yüzde 8.9 oranında büyüme gösterdi. MÜSİAD: Ümit verici Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Başkanı Ömer Cihad Vardan yaptığı yazılı açıklamada büyüme hızında ulaşılan rakamın, ileriye yönelik olarak ümit verici olduğunu ve açıklanan Orta Vadeli Programı destekler nitelik taşıdığını bildirdi. Tarımda küçülme sürüyor Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Genel Başkanı İbrahim Yetkin, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı büyüme rakamı ne olursa olsun, sektörün içindekilerin tarımın küçülme eğilimini (geçen yılki kadar olmasa bile) sürdürdüğünü gözlemekte olduklarını belirtti. "Sürpriz" olarak nitelenen bu rakamın, tarımsal büyüme oranlarında geçmişteki "sürprizlerle" kıyaslandığında şaşırtıcı olmadığını kaydeden Yetkin, "Tarımsal büyümeye ilişkin rakamlarda yıl sonunda yapılan revizyonlar bazı yıllarda gerçeğin üstünü örtse ve büyük gerilemelerin ardından ertesi yılın rakamları doğal olarak artı yönde çıksa da tarım sektörü yıllardır yapısal sorunlar yaşamakta ve küçülme eğilimi taşımaktadır" dedi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar da kuraklığın tarıma verdiği zarar dikkate alındığında yılın tümünde yüzde 5.6 düzeyinde bir büyümenin çok zor olduğunu bildirdi. JP Morgan: 2. yarıda gerileme bekliyoruz JP Morgan, ilk çeyrekte ekonominin şaşırtıcı derecede beklentilerin üzerinde büyüme gösterdiğini vurguladı. Büyümenin arkasındaki nedenler olarak güçlü tarımsal üretim, esnek iç talep ve yüksek ihracat talebini gösteren JP Morgan, bununla birlikte büyüme performansının yılın geri kalanında gerilemesini beklediğini vurguladı. JP Morgan, açıklanan verilerin tek başına TCMB'nin para politikasını değiştirmeyeceğini belirterek, önümüzdeki iki ayda faizlerin her biri 50 baz puan olmak üzere iki kez artırılacağı beklentisini koruduğunu vurguladı. Oyakbank: Şaşırtıcı Oyakbank'tan yapılan açıklamada ise, birinci çeyrekte büyümenin, beklentilerinin çok üzerinde açıklandığını, özel tüketimlerin katkısının şaşırtıcı bir şekilde 2006'nın ikinci çeyreğinden bu yana en yüksek seviyeye çıktığını bildirdi. Anadolu iş dünyası büyüme rakamına temkinli: 'Moral olabilir ama yılın kalanına bakalım' . Bursa TSO Başkanı Celal Sönmez: 6.6 büyüme hızı umulanın üzerinde bir rakam. Keşke bu hız yıl sonuna kadar sürdürülebilse. Geçen yıl yaşanan gelişmelerin bir yansıması olarak değerlendiriyorum. Yoksa bu yılki gelişmeler hiç de 6'lı bir rakamı göstermiyordu. Şu anda ekonomik faaliyetler epey yavaşlamış durumda. Yıl sonuna doğru 4.5 ortalama tutturulabilirse başarıdır diye düşünüyorum. . Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün: Yılın ilk çeyreğindeki yüzde 6.6'lık büyüme hızı kimseyi yanıltmasın. Büyüme küçülüyor. Son aylarda faiz oranlarında yaşanan artışlar ekonomiyi yeniden durma noktasına getirdi. Bu yılın kalan döneminde büyüme hızımız çok daha düşük düzeylerde kalacak. . Konya Sanayi Odası Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil: Yüzde 6,6'lık büyüme rakamı, sanayicinin yeniden yatırıma yönelmesi için moral olabilir. Türkiye iyi yolda, herkesin gelecekten ümitli olması lazım. Hedefimiz Türkiye'yi dünyadaki ilk 10 büyük ekonomi arasına sokmaktır. Ancak bunun için yatırımın önündeki engellerin kaldırılması ve herkesin daha fazla gayret etmesi gerekiyor" diye konuştu. . Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Melih Yurter: Ülke olarak koyduğumuz hedef dünyanın ilk 10 büyük ekonomisi içerisinde yer almak. Bunu sağlamak için 2023 yılına kadar kesintisiz yıllık yüzde 7,5 büyümemiz gerekiyor. Bu da işsizlik sorununu çözmek için, ihracatı sürdürebilmek için, GSMH'yı artırmak için, borçlarımızı ödeyebilmek için önemli. Altuntaş: Büyümeyi kimse sahiplenemiyor Gazi Ünİversitesi İktisat Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Altuntaş: Büyüme rakamlarını okurken baz alınan yıla dikkat edilmesi gerekiyor. Türkiye'nin geçen sene durumu çok iyi olmadığı için bu sene büyümedeki yükselmeyi buna bağlayabiliriz. Çünkü düşük rakamlı bir tabandan yola çıkıyorsanız ister istemez bu sonuçla karşılaşacaksınız. Zaten dikkat ederseniz hükümetin de bu konuda fazla bir sevinç gösterisinde bulunduğunu söyleyemeyiz, onlar da şaşırdılar. Ayrıca ÜFE'nin artışlarına baktığımızda, büyümenin üretim maliyetlerindeki artışla bağlantılı olduğunu görüyoruz. Stoka üretim yapılması da yüksek maliyeti gerekli kılıyor. Sonuçta sahiplenmeyen bir büyüme var. Kamu makine alımlarının artaması yenileme yatırımlarının yapıldığnı gösteriyor. Bu piyasa güçleri tarafından hareket geçirilmiş bir büyüme değil, güdümlü büyme olarak nitelendirilebilir. Genelde durgunluk zamanlarında makine donanımı değiştirilir. Devlet de bunu yapar, özel sektör de bunu yapar. Büyümenin sebepleri: Özel sektör yatırımları yüzde 11.3 Devletin makine, teçhizat alımları yüzde 37.2 Devletin mal ve hizmet alımları yüzde 10.1 Özel sektör makine, teçhizat alımları yüzde 15.6 Enerji yüzde 8.5 Madencilik yüzde 8.4 büyüdü