İşte İSO 500'ün ayrıntılı analizi

Merve YİĞİTCAN

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) Türkiye’nin en büyük ilk 500 sanayi kuruluşunu belirlediği araştırmada Türpraş bu yıl da zirveyi kaptırmadı. Türkiye ihracatının yüzde 40,7’sini gerçekleştiren 500 şirket içinde ağırlığın petrokimya, otomotiv ve demir-çelik sektörlerinde olduğu görüldü. İlk 500’deki şirketlerin faaliyet gelirleri incelendiğinde ise tablonun sanayiciler için pek iç açıcı olmadığı ortaya çıktı. Dev şirketlerin 30 milyar TL olan esas faaliyet gelirlerinin yarısından fazlası yine finansman gideri olarak kaydedildi. Ar-Ge’deki gelişme ise sevindirdi.

İhracatta da ipi göğüsledi

Türkiye’nin en büyük şirketi TÜPRAŞ, üretimden satışlardaki liderliğini ihracatta da korudu ve vtoplam 3 milyar 724 milyon dolarlık ihracatıyla listenin zirvesinde yer aldı. Ardından gelen diğer iki şirket sırasıyla 3 milyar 464 milyon dolar ve 3 milyar 20 milyon dolarlık ihracat tutarlarıyla Ford Otomotiv ve Oyak- Renault oldu. 2014 yılında en fazla ihracat yapan ilk 10 kuruluşun 9’u özel sektör, biri ise kamu kuruluşundan oluştu. En çok ihracat yapan ilk 10 kuruluş içinden 8’i 2013 yılında da ilk 10 ihracatçı kuruluş içinde yer aldı. 2014’te ilk 10’a iki yeni kuruluş katılırken, 2 firma ilk 10’dan çıktı. En fazla ihracat yapan ilk 10 kuruluşun toplam ihracat tutarı 20,4 milyar dolar, ilk 500 kuruluşun gerçekleştirdiği toplam ihracat ise 61,3 milyar dolar oldu. İlk 10 kuruluşun ilk 500 içindeki ihracat payları yüzde 33,3, Türkiye’nin toplam ihracatı içindeki payı ise yüzde 13 olarak gerçekleşti.

Kârlılıkta Ereğli Demir Çelik zirvede

Araştırmada 2014 yılında en fazla kar eden kuruluşlar sıralamasında 2013 yılına göre önemli değişiklilikler yaşandı. 2014’te en fazla kar eden kuruluş 1 milyar 810 milyon liralık dönem karı ile Ereğli Demir Çelik olurken, ikinci sırada 1 milyar 145 milyon lira ile İskenderun Demir ve Çelik yer aldı. Üçüncü sırada Eti Maden İşletmeleri, dördüncü sırada
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, beşinci sırada ise Mercedes Benz Türk A.Ş. yer aldı. Araştırmada en fazla kar eden ilk iki şirket değişti. Ereğli Demir ve Çelik ile İskenderun Demir Çelik, 2014 yılında birinci ve ikinci sıraya yükselme başarısı gösterirken, Eti Maden İşletmeleri bir basamak üste çıktı. 2013 yılında en fazla kar eden ilk 10 kuruluştan 6’sı, 2014 yılında da en fazla kar eden ilk 10 kuruluş içinde yer aldı. En fazla kar eden ilk 10 kuruluş içinde iki kamu, sekiz özel sektör kuruluşu bulundu. Kamu kuruluşları en fazla kar eden kuruluşlar arasında üçüncü ve dördüncü sırada yer aldı.

İşte en hızlı büyüyenlerden Hastavuk'un sırrı!

Listede hızlı çıkış gösteren şirketler arasında ilk sıradaki özel şirket Hastavuk... Hastavuk, geçen yıl İSO İkinci 500 listesinde 88’inci sırada iken, bu yıl birinci listeye çıktı. Şirket, bu yıl ISO 500’de 257’nci sıraya yükseldi. Hastavuk Yönetim Kurulu Üyesi Müjdat Sezer, bu başarının en büyük sebebini alınan doğru yatırım kararı ile beyaz et sektörüne girmeye borçlu olduklarını söyledi. Sezer, “Bu, önceden planlanmış ve yapılması gereken bir ataktı. Daha evvel damızcılık konusunda Türkiye’de önde gelen işletmelerden biriydik. Buna ilave olarak gerçekleştirdiğimiz yatırımla, işletmemizi daha entegre bir yapıya kavuşturduk ve beyaz et sektörüne girdik. Büyük adımı böyle attık. Gelecek yıllar için de 100’lü sıralarda bir hedef düşünülüyor. Şirketimiz ileriye dönük daha da başarılı günlere hep beraber imza atacaktır” dedi. Sezer, cirodan ziyade karlılık odaklı büyüyen bir işletme olmayı istediklerini sözlerine ekledi.

En çok katma değeri yarattı, adını sakladı

2014 yılında üretici fiyatlarıyla en büyük katma değer yaratan şirketlerin başında Tüpraş geliyor. Tüpraş, geçen yıl ilk 500'ün toplam katma değerinin yüzde 15,3’ünü tek başına yarattı. İkinci sıradaki kuruluş isminin açıklanmasını istemezken, en yüksek katma değer yaratan üçüncü firma JTI Tütün Ürünleri oldu.

BSH verileri yetiştirdi, bu kez Siemens yok

● Geçen yıl verileri yetiştiremediği için İSO 500 listesine giremeyen BSH bu yıl 18’inci sıradan listeye geri döndü.

● Rahmi Koç’un şirketi RMK listeye 87’nci sıradan hızlı yeni giriş yapanlardan.

● Geçen yıl listede 68’inci sırada yer alan Siemens bu yıl listede yok. Şirketten yapılan açıklamada, bunun 'bu yıl rakamları paylaşmayı tercih etmemelerinden' kaynaklandığı belirtildi.

● Türkiye tarihinin en büyük maden faciasının yaşandığı Soma Kömür ve Türkiye Kömür İşletmeleri de bu yıl listede yer almayan diğer iki kurum oldu.

● İkinci ligden birinci lige yükselen şirketler listesinde gıda sektörünün ağırlığı dikkat çekti.

● Altınbaş’ın iki şirketi en fazla düşenler listesinde yer aldı. Altınbaş Kuyumculuk ve Onsa Mücevherat... Yine bir başka kuyum markası Karakaş Atlantis de 92’nci
sıradan 241’e geriledi. 

● İSO 500’deki iki enerji devi kan kaybı yaşadı. Listedeki Zorlu Enerji Elektrik Üretim AŞ, İSO 500’de en çok gerileyen şirket olurken, Sanko Enerji San. ve Tic. AŞ, ilk 500 listesinden düşenler arasında yer aldı.