İşverenin yabancı kaçak işçi kârı 22 milyar TL

İSTANBUL - Son yıllarda yabancı kaçak işçi ve göç hareketlerinde "transit ülke konumundan hedef ülke" konumuna gelen Türkiye, denetimlerin yetersizliği ve sınırlarına bütünüyle hâkim olamamanın yarattığı üzücü tablonun yanı sıra ağır bir mali faturayla da karşı karşıya kaldı.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) "Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi" adlı raporuna göre, Türkiye'de bir yılda kaçak olarak çalışan yabancı işçi sayısı yaklaşık 200 bini buluyor. Bu işçilerin kayıtdışı ekonomi nedeniyle işverenlere sağladığı haksız kazanç ise 15 yılda 22 milyar TL'yi geçti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü ve Dünya Göç Raporları verilerinden yararlanılan "Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi" adlı rapora göre, Türkiye sınırları dâhilinde 2011 yılı itibariyle legal ve illegal yollardan ülkeye girmiş 350 bin civarında kaçak göçmen bulunuyor. Bu göçmenlerin 150 bin kadarının Türkiye'yi transit yol olarak kullandığı ve geçici süreyle Türkiye'de bulunduğu Türkiye'de fiilen çalışan kaçak göçmen işçi sayısının ise 200 bin olduğu vurgulanıyor.

Bu işçiler ev hizmetlerinden tekstile, eğlence sektöründen madenciliğe kadar çok geniş bir yelpazede istihdam ediliyor. Kaçak yabancı işçiler bulundukları sektörlere göre yerli işçilerin yüzde 55-60'ı düzeyinde bir ücret alıyor. Ücret düzeyindeki bu düşüklük yanında kayıtdışı istihdam nedeniyle devletten kaçırılan vergi ve SSK primleri bu tür istihdamı tercih eden işverenlerin çok büyük miktarlarda haksız kazanç elde etmesine neden oluyor.

15 yıllık süre boyunca kaçak işçi kârı 22 milyar TL

Rapora göre; 200 bin işçi üzerinden asgari ücret baz alınarak yapılan hesaplamada bile kayıtdışı işçi istihdam eden işverenlerin SGK primi ve gelir vergisinden elde ettikleri haksız kazanç ayda 90 milyon TL'den, yılda 1 milyar TL'yi aşıyor. Bu işçilerin vergi ve SGK priminin yanı sıra ücret olarak da ortalama 250 dolar civarında bir aylıkla çalıştığı belirtilen raporda net asgari ücretin yaklaşık 180 TL'sinin işverenin cebine kaldığı yıllık ekstra kazanca 432 milyon TL daha eklendiği ortaya çıkıyor. Böylece işverenin vergi ve ücret üzerinden sağladığı toplam kazanç aylık 124 milyon TL'ye, yıllık 1.5 milyar TL'ye kadar ulaşıyor. Bu hesapla 15 yıllık süre boyunca elde edilen haksız kazanç tutarı ise 22 milyar TL'yi geçiyor. Rapora göre; Türkiye'de kaçak olarak bulunan göçmen işçiler düşük ücretlerin yanı sıra herhangi bir sosyal ve sağlık güvencesine de sahip değiller ve insan hak ve özgürlüklerine yakışmayacak koşullarda ve saatlerde çalıştırılıyor.

Türkiye'de çalışma amacıyla kalan yabancı işgücünün başlıca üç ikamet şekli bulunuyor. Bunlar, birden fazla kişinin bir araya gelerek ev kiralaması, daha önceden Türkiye'ye gelmiş arkadaşların veya akrabaların evinde kalınması ya da istatistiklerde "diğer" başlığı altında toplanan, işyerinde veya ev hizmetinde çalışanlar için hizmet verilen evde kalınması şeklinde beliriyor.

En büyük işgücü grubunu Gürcistan vatandaşalrı oluşturuyor

Türkiye'deki en büyük işgücü grubunu; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verileri ve TÜİK'in kalış süreleri üzerinden yapılan hesaplamalara göre Gürcistan vatandaşları oluşturuyor. Gürcistan vatandaşlarını Azerbaycan, Rusya ve Türkmenistan vatandaşları izliyor.

İSMMMO raporunun çarpıcı tespitlerinden biri de Türkiye üzerinden yurtdışına, özellikle Avrupa ülkelerine yönelen göçmenler üzerine. Genel Kurmay Başkanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü verilerine göre son 15 yılda Türkiye'de yakalanan yasadışı göçmen sayısı 843 bini aşıyor.
Raporda; 2011 yılı giriş çıkış istatistiklerinden yapılan hesaplamaların sonucuna göre, bazı ülkelerden gelen ziyaretçi sayısındaki fazlalık ve ortalama kalış süreleri Türkiye'de çeşitli şekillerde çalışma amacıyla uzun süreli ikamet eden bir kesimin varlığına işaret ediyor.

4.5 milyon kişi kayıp

Rapora göre; Türkiye'ye giriş çıkış yapan yabancı ülke vatandaşlarının giriş ve çıkışları arasında dikkat çekici fark olduğu belirtiliyor. Türkiye'ye giriş yapan yabancı ülke vatandaşlarının sayısı istikrarlı olarak çıkış yapan yabancıların sayısından fazla. Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre son 15 yılda Türkiye'ye 271 milyon 232 bin 722 yabancı giriş yaparken ülkeden çıkan yabancıların toplam sayısı 266 milyon 702 bin 209 kişide kalmış. Buna göre; son 15 yılda 4.5 milyon civarında yabancı ülke vatandaşı Türkiye'de "kaybolmuş". TÜİK'in verilerini Emniyet Genel Müdürlüğü'nün açıkladığı giriş çıkış istatistikleri de destekliyor.

Yeni birimler kurulacak

Öte yandan İSMMMO'nun "Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi" raporunda siyasi iktidarın da soruna çözüm arayışına girdiğine dikkat çekiliyor. Türkiye ile üçüncü ülkeler arasında özellikle de AB ülkeleriyle uzun süredir "insan kaçakçılığı" tartışmasına neden olan sorunun çözümüyle ilgili İçişleri Bakanlığı bünyesinde yeni birimler kurulacağı, sınır denetimleri için özel bir polis gücünün görev yapacağı belirtiliyor.

"Denetim artırılmalı"

"Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi" raporunu değerlendiren İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan yabancı işçilerin Türkiye'de kayıt dışı ekonomi ve haksız rekabetin önemli ayaklarından biri haline getirildiğini bu konudaki denetimlerin ise yetersiz kaldığını belirtti.
İş müfettişlerince 2011 yılında yalnızca 3 bin 10 kişinin yabancı kaçak işçi olarak çalıştığının tespit edilebilmiş olmasının durumu anlattığını dile getiren Arıkan; "1 Şubat'ta yürürlüğe giren yeni vize rejiminin kaçak çalışmanın önlenmesine katkı sağlayabileceğine dikkat çekti. Türkiye'de özellikle ev işlerinde, hasta ve çocuk bakımında çok sayıda kaçak işçinin çalıştırıldığını anımsatan İSMMMO Başkanı Arıkan; esas önlem alınması gereken noktanın" sığınmacı, mülteci, transit göç, kaçak işçi göçü"nün yaşandığı sınır ve sınır kapılarındaki denetim olduğunu dile getirdi.