Kimyaya 23'ü yabancı ortaklı 155 projede 11.5 milyar yatırım

İBRAHİM EKİNCİ

İSTANBUL - İhracatta ikinci sıraya yükselen kimya sektöründe önümüzdeki 1.5 yılda tamamlanacak yatırımların tutarı 11.5 milyar lirayı buluyor. Sektörde bir yandan da Chemport Projesi heyecanı sürüyor. Hazırlık sürecinde ciddi mesafeler alınan imar planlarına işlenen proje için, 24 yatırımcının katılımıyla bir de dernek kuruldu.

Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği Başkanı Timur Erk, projeyle ilgili 30 bin dönüm arazinin kamulaştırılacağını ve bunun için 1.5 milyar dolar civarında bir kamulaştırma bedeli gerektiğini kaydetti. Erk, "Şimdi kimya ihtisas endüstri bölgesi olarak ilan edilmesi süreci var. Bunun EKK kararı olarak çıkması önemli" değerlendirmesini yaptı.

Ekonomi Bakanlığı'nın "Kimya Sektörü Raporu"na göre 1 Ocak 2013-31 Temmuz 2014 arasında (yaklaşık 1.5 yılda) sektöre 132 projede 8 milyar liralık yatırım yapıldı. Plastik ürünleri de dahil edildiğinde toplam yatırım planı 11.5 milyar lirayı buluyor. Bu rakamlara Socar - Petkim'in 6.5 milyar doları bulması beklenen yatırımı, Dow-Aksa'nın 1 milyar dolarlık yatırım planı, Bayegan'ın 1 milyar dolarlık yatırımı dahil değil.

Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği Başkanı Timur Erk'e göre, bu sektöre yatırımları teşvik eden en önemli faktör, "sektörün ihracatta ikinci sıraya yükselmesi" ve imalatın 30 ayrı sektörüne girdi sağlar hale gelmesi... Sektörün ihracatı 2010'da 13.3 milyar dolardı, izleyen 3 yılda artışlarla 2013 itibariyle 19.2 milyar doları buldu. Erk'e göre bu yükseliş yatırımcının dikkatini çekti. Yatırımların önünü çok daha fazla açması beklenen bir başka proje de olgunlaşıyor. Chemport projesinde önemli gelişmeler var. Chemport Kimya Sanayicileri Hizmetleri Derneği kuruluyor. Arazi plana işlendi, tescili yapıldı. Timur Erk, "Bu proje bitse 15 milyar dolarlık yatırım bekliyoruz" dedi.

Yatırım teşvik belgesi alanların 23'ü yabancı, 132'si yerli sermayeli

Son teşvik mevzuatı ile kimya yatırımları Genel Teşvik Uygulamaları, Bölgesel Teşvik Uygulamaları, Büyük Ölçekli Yatırımlar ve Stratejik Yatırımlar kapsamında destekleniyor. Mevzuatın uygulamaya girdiği 1 Ocak 2013'ten 31 Temmuz 2014'e kadar yatırımlara katkısını inceleyen raporun tespitlerine göre bu tarihler arasında kimya ürünleri imalatı konusunda; genel ve bölgesel destekten faydalanan yabancı sermayeli 23; genel, bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımlardan faydalanan yerli sermayeli 132 yatırım teşvik belgesi alındı. Toplam 155 belgede öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 7.9 milyar lira. Teşvik kayıtlarına göre bu 155 yatırımda öngörülen istihdam sayısı da 5 bin kişiyi geçiyor.

8 milyarlık yatırımın içinde plastik ürünler yok. Ekonomi Bakanlığı raporuna göre, aynı tarihler arasında plastik ürünleri imalatıkonusunda; genel destekten faydalanan yabancı sermayeli 31, genel ve bölgesel destek verilen yerli sermayeli 406 adet belge alındı. Bunlarda öngörülen sabit yatırım tutarı 3 milyar 491 milyon TL. Bunlar da dahil edildiğinde kimyaya yapılan yatırım miktarı 11.5 milyarı buluyor. Raporun analizine göre bu yatırımlarla 10 binden fazla kişiye istihdam sağlanacak.

Tüpraş'ın 3, Eti Bakır'ın 1 milyarlık yatırımı

155 kimya yatırımı içinde yatırım değeri 50 milyon lira ile 3 milyar lira arasında 15 yatırım var. TÜPRAŞ'ın 3 milyar liralık motorin yatırımından sonra değeri milyarı aşan ikinci yatırımı Eti Bakır konsantre fosfat konusunda yapıyor. Koçak Farma'nın film kaplı ilaçlar konusunda 416 milyon, Unilever'in toz deterjana 380 milyon, Toros Tarım'ın sülfirik asit konusuna 260 milyonluk yatırımı var.

Kimya sektörünün ihracatında önemli artışlar dikkat çekiyor. Sektörün 2010 yılında ihracatı 13.3 milyar dolardı, izleyen 3 yılda 19.2 milyar doları buldu. Bu yükselişin yatırımcının dikkatini çektiği belirtiliyor.

Chemport için 24 yatırımcı dernek kuruyor

Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği Başkanı Timur Erk, sektöre yatırım ilgisi hakkında şunları söyledi: "Sektöre ilgi fazla. Son 2 - 3 yıldır kimya sektörü ihracatta ikinci konuma geldi. 30 başka sektöre girdi sağlıyor. Eskiden yıllık yatırımlar 1 - 2 milyar dolar civarında kalırdı. Şimdi daha fazla yatırım yapılıyor. Aslında daha fazla da olabilir ancak yatırım ortamı yeterince iyi değil. Hala bir yatırım için 35 imza gerekiyor. Çivi çakmak için 2 yıl geçiyor.

Sektörde Petkim’in 6.5 milyar dolarlık yatırımı devam ediyor. Dow Chemical Aksa ortaklığının 1 milyar dolar yatırımı var. Bayegan’ın 1 milyar dolarlık yatırımı var. Bizim Chemport projesi bitse 15 milyar dolarlık yatırım bekliyoruz."

Timur Erk’in verdiği bilgiye göre Chemport projesinde de önemli ilerlemeler var. Şu sıralar 24 girişicinin katılımı ile bir dernek kuruluyor. Erk, gelişmeleri şöyle anlattı: "24 girişimci dernek kurduk. Chemport Kimya Sanayicileri Hizmetleri Derneği. Dernekler Masası’na evraklar verildi. Avukatlar ve arkadaşlarımızı takip ediyor. Devlet 30 bin dönüm araziyi kamulaştıracak. Arazi tespiti yapıldı. Bandırma - Biga arasında. 1.5 milyar dolar civarında bir kamulaştırma bedeli gerekiyor. 30 bin dönümlük yer 1/ 100 binlik planlara işlendi, tescili yapıldı. Şimdi kimya ihtisas endüstri bölgesi olarak ilan edilmesi süreci var. Bunun EKK kararı olarak çıkması önemli. Sanayi, Ekonomi bakanlıkları takip ediyor. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da başından beri projeyi destekliyor. Zeytin Kanunu ile ilgili birkaç konu var. Bölgede birkaç ufak zeytinlik var. Torba Kanun çıktığında bu konu da halledilmiş olacak. Biz zeytincilik olsun, gelişsin istiyoruz."