Kredilere ‘Merkez’ freni geldi, sıkılaşma sürüyor

Birol BOZKURT

Geçtiğimiz hafta politika faizini 250 baz puan artırarak yüzde 17,50’ye yükselten Merkez Bankası’ndan seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımı geldi. Ekonomistler kredi düzenlemelerinin Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadelede politika faizini tek araç olarak kullanmayacağının göstergesi olduğunu ve ticari kredilerde faizlerin ciddi oranlarda artacağını söylerken, ihracatçılar reeskont kredilerinde limitin 5 katına çıkarılmasını olumlu karşıladı. Merkez Bankası son faiz toplantı metninde vurguladığı seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımlarına yönelik ilk adımını attı. Bu kapsamda yeni düzenlemeler Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, ihracat ve yatırım kredileri ile deprem bölgesine yönelik krediler, Merkez Bankası'nın kredileri sınırlandırıcı tüm tedbirlerinin dışında tutuldu.

Ticari kredilerde sınır yüzde 2,5’e indi

Sıkılaşma sürecini destekleyen adımları tamamlayıcı olarak, kredi büyümesine göre menkul kıymet tesisi kapsamında yüzde 3 olan TL ticari krediler için aylık büyüme sınırının yüzde 2,5 olarak belirlenmesine karar verildi. İhracat, yatırım, tarım ve esnaf kredileri, bu sınırlandırmanın dışında tutuldu. Piyasa mekanizmasının işlevselliğini artırmak için faiz oranına göre menkul kıymet tesisi uygulaması sadeleştirildi. Buna göre, ihracat ve yatırım kredileri hariç TL ticari kredilerde birinci kademe kaldırılarak faiz sınırı tek kademe olarak uygulanacak.

Finansal kaynakların verimli kullanımının desteklenmesi amacıyla taşıt kredilerinde yüzde 3 olan büyüme sınırının yüzde 2 olarak belirlenmesine, ihtiyaç kredilerinde ise değişikliğe gidilmeyerek yüzde 3 sınırının korunmasına karar verildi. Ayrıca, enflasyonun kontrolü ve iç talebin dengelenmesi kapsamında kredi kartı nakit kullanımlarına ve kredili mevduat hesaplarına uygulanan aylık azami faiz oranı yüzde 2,89'a yükseltildi. Söz konusu oran, 25 Temmuz'da Merkez Bankası'nın resmi internet sitesinde yayımlandı ve 1 Ağustos 2023'ten itibaren geçerli olacak. Nakit avans başta olmak üzere kredi kartı kaynaklı borçlanma, enflasyonda göre avantajlı maliyet sağlaması nedeniyle seçim öncesinde rekor kullanıma ulaşmıştı. Bu arada kredi kartlarında uygulanacak gecikme faizi de yüzde 2,13 oldu.

 İhracatçıya finansmana erişim kolaylaştırıldı

Merkez Bankası ayrıca, ihracatçıların finansmana erişimini desteklemek ve ihracat desteğini artırmak amacıyla aldığı kararları da duyurdu. Buna göre, reeskont kredilerinin günlük limiti 1,5 milyar TL'ye yükseltildi. Reeskont kredilerinde KOBİ payının artırılmasına ve kullandırımlarda ihracat artış performansının dikkate alınmasına karar verildi. Sadeleşme süreci kapsamında reeskont kredilerine erişim şartları kolaylaştırıldı. Reeskont kredisi kullanımında yüzde 30 ilave ihracat bedeli satış koşulu kaldırıldı. Reeskont kredi vadesi boyunca verilen döviz almama taahhüdünden, ithalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımları istisna tutuldu.

“Kararlar cari açığı ve enflasyonu düşürmeye yönelik”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Merkez Bankası'nın kredilere yönelik sadeleşme adımları sonrası sosyal medya hesabından değerlendirmede bulundu. Bakan Şimşek açıklamasında, kararların cari açığı azaltmaya ve enflasyonu orta vadede düşürmeye yönelik olduğunun altını çizerken, “Ülkemizin ödemeler dengesini iyileştirme, kamu açıklarını azaltma ve enflasyonu düşürme amacı doğrultusunda tedbir almaya ve uygulamaya devam ediyoruz. Merkez Bankası’nın açıkladığı kararlar cari açığı azaltmaya ve enflasyonu orta vadede düşürmeye yöneliktir. Sınırlı kaynaklarımızı ihracata ve yatırımlara kanalize etmeye devam edeceğiz” dedi.

İhracatçılar ne diyor?

“İhracat hedefimiz için elimiz güçlendi

Finansmana erişimin uzun süredir ihracatçılar için en öncelikli sorunlardan biri olduğunu söyleyen TİM Başkanı Mustafa Gültepe, “Uzun süreden bu yana finansmana erişimde sıkıntılarla karşılaşıyorduk. Merkez Bankası’nın son düzenlemelerine baktığımızda talep ve beklentilerimizin önemli ölçüde karşılandığını görüyoruz. İhracat kredilerinin sınırlandırıcı tedbirlerin dışında tutulmasını, reeskont kredilerinde günlük limitin 1,5 milyar TL’ye yükseltilerek KOBİ payının artırılmasını büyük bir memnuniyetle karşıladık. İhracatta bu yıl 265 milyar dolarlık bir hedefe odaklanmıştık. Merkez’in düzenlemeleri ile hedefe ulaşmada elimiz artık daha güçlendi” diye konuştu.

“Krediye erişim sorunu çözülmeli”

Merkez'in adımlarında özellikle TL reeskont kredilerinin 300 milyon liradan 5 katına kadar artırılarak 1,5 milyar TL’ye çıkarılmış olması ihracatçılar için çok olumlu olduğunu söyleyen TOBB Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sanayi Meclis Başkanı Şeref Fayat, “Önümüzdeki süreçte çözülmesi gereken en önemli sorunun özel bankaların kredileri açmaması ve kredi maliyetlerinin yüksek olması olarak görüyorum. Ticari kredilerin açılmasını bekliyoruz, aksi takdirde istihdam kayıpları devam edebilir. Bankalar MB'nin getirdiği tavanı yeterli bulmadığı için ticari kredileri açmaya yanaşmıyor. Ancak bu sorunun bir an önce çözülmesi işletmeler açısından hayati öneme sahip” dedi.

Ekonomistler ne diyor?

“Kredi faizlerinde ciddi artış olacak”

Eski Merkez Bankası Baş Ekonomisti Hakan Kara, “Bankalar artık ticari kredilere 1 yıllık vadede %38,1'e kadar faiz uyguladığında tahvil tutma cezası almayacak. Mevduat faizlerinin mevcut düzeylerde kaldığı varsayımıyla, bankalar artık ticari kredileri kârlı bularak kredi verme konusunda daha hevesli olabilir. Bu nedenle alınan kararlar kısa vadede kredileri sıkılaştırıcı değil genişletici etki yapabilir” diye konuştu.

“Asıl sıkılaşma seçimlerden sonra olacak”

Econs Danışmanlık Kurucu Ortağı Ferhat Yükseltürk, “Ekonomi yönetiminin politika faizinden ziyade bu tarz sıkılaşma yoluyla enflasyonla mücadele etmeyi hedeflediğini anlıyoruz. Ancak bu alınan tedbirlerin etkisiyle yılın ikinci yarısında büyüme ivmesi tersine dönebilir. Yılın sonuna doğru seçimler yaklaştıkça daha teşvik edici adımlara geçilebilir. Gerçekten enflasyonla mücadele yapılacaksa bunu 2024 Mart ayındaki yerel seçimlerden sonra göreceğimizi düşünüyorum” dedi.